Tên sách: Lịch sử tiến hóa của dữ liệu
Tác giả: Chris Wiggins, Matthew L. Jones
Năm xuất bản: 2025
Số trang: 370
Nhà xuất bản: Thế giới

“Lịch sử tiến hóa của dữ liệu” của Chris Wiggins và Matthew L. Jones là một hành trình lịch sử đầy hấp dẫn, dẫn người đọc trở lại những thời điểm mà dữ liệu chưa từng được gọi bằng cái tên ấy – khi nó đơn thuần là những mẩu ghi chép, con số, biểu đồ thô sơ – và theo dõi cách mà nó dần trở thành một trong những nguồn lực mạnh mẽ nhất định hình thế giới hiện đại. Đây không chỉ là một cuốn sách về công nghệ, mà còn là một tác phẩm lịch sử mang tính tư duy phản biện cao, đặt dữ liệu vào bối cảnh xã hội, chính trị và tri thức của từng thời đại.

Tác giả không viết về dữ liệu như một thực thể vô hình, khách quan hay trung lập. Thay vào đó, họ cho thấy rằng dữ liệu luôn gắn liền với mục đích, quyền lực và ý thức hệ. Những gì được thu thập, được lưu trữ, được phân tích – đều phản ánh những lựa chọn mang tính con người. Cuốn sách lần theo dấu vết từ các mô hình thống kê đầu tiên trong thế kỷ 19, đến sự phát triển của tính toán hiện đại, từ những thuật toán ra đời trong quân sự, tài chính, cho đến sự bùng nổ của học máy và trí tuệ nhân tạo.

Một điểm nổi bật của “Lịch sử tiến hóa của dữ liệu” là cách tiếp cận liên ngành. Hai tác giả – một người là nhà khoa học dữ liệu, người kia là sử gia khoa học – đã kết hợp hai lối nhìn: kỹ thuật và nhân văn, tạo nên một cách kể chuyện giàu chiều sâu. Qua từng chương, độc giả không chỉ hiểu dữ liệu “được tạo ra” như thế nào, mà còn “được tin tưởng”, “được dùng để kiểm soát”, hoặc “được chất vấn” ra sao.

Cuốn sách đặt ra nhiều câu hỏi gợi mở: Dữ liệu có thực sự trung lập? Ai có quyền sở hữu và diễn giải dữ liệu? Và liệu chúng ta có đang sống trong một thế giới mà dữ liệu được thần thánh hóa, thay vì được hiểu như một sản phẩm xã hội? Không đưa ra những kết luận vội vã, cuốn sách mời gọi người đọc suy nghĩ, đặt vấn đề và đối thoại.

“Lịch sử tiến hóa của dữ liệu” không chỉ dành cho những người làm trong ngành công nghệ hay học thuật. Nó dành cho bất kỳ ai đang sống trong một thời đại nơi dữ liệu dường như ở khắp mọi nơi – từ chiếc điện thoại trên tay, bảng điểm trên lớp, đến những quyết định chính sách có ảnh hưởng đến hàng triệu người. Hiểu về lịch sử của dữ liệu là hiểu về cách mà chúng ta – với tư cách cá nhân và cộng đồng – đã học cách nhìn nhận, đo lường và tái định nghĩa thế giới quanh mình.

TTN giới thiệu