Để phòng, chống tiêu cực trong tinh gọn tổ chức bộ máy thời gian tới, cần chú trọng đến những giải pháp cơ bản sau:
Một là, đẩy mạnh cải cách thể chế để tiếp tục xây dựng hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hiệu quả. Đây là giải pháp nền tảng để tạo ra cơ sở pháp lý và chính sách đồng bộ hỗ trợ cho việc tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị. Để thực hiện cải cách thể chế một cách hiệu quả, cần tập trung xây dựng và hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ tái cơ cấu bộ máy tổ chức, bảo đảm sự rõ ràng, minh bạch, đồng bộ và khả thi. Trước hết, cần rà soát, đánh giá tổng thể chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị trong hệ thống chính trị nhằm loại bỏ tình trạng chồng chéo, chồng lấn nhiệm vụ; đồng thời phân bổ lại nhiệm vụ cho các cơ quan, đơn vị một cách khoa học, rõ ràng. Cần xác định rõ chức năng của từng cấp, từng ngành, tránh tình trạng nhiều cơ quan cùng đảm nhiệm một nhiệm vụ hoặc bỏ sót nhiệm vụ quan trọng. Bên cạnh đó, tiếp tục xây dựng các cơ chế khuyến khích, hỗ trợ đối với các tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng bởi quá trình tinh gọn, bao gồm các chính sách tái đào tạo, chuyển đổi vị trí việc làm và bảo đảm quyền lợi chính đáng của cán bộ, công chức. Việc cải cách thể chế cần được thực hiện một cách đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành để tạo ra môi trường thuận lợi cho quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị.
Hai là, làm tốt công tác chính trị, tư tưởng cho cán bộ khi tiến hành sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy. Quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy, bố trí cán bộ, phải tiếp tục làm tốt công tác chính trị, tư tưởng, chế độ, chính sách đối với cán bộ bị tác động, ảnh hưởng; bố trí cán bộ phải công tâm, khách quan theo tinh thần “từ việc chọn người”, giữ được những cán bộ có năng lực, không để “chảy máu chất xám”, không để phát sinh những vấn đề phức tạp trong nội bộ. Thường xuyên nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của cán bộ ở những đơn vị ảnh hưởng bởi tinh gọn, sáp nhập để kịp thời hỗ trợ, động viên, định hướng những tư tưởng lệch lạc. Nhanh chóng giải quyết những khó khăn, những vấn đề tồn đọng trong quá trình sắp xếp, tinh gọn; tránh để mâu thuẫn kéo dài làm mất động lực làm việc của cán bộ, tạo cơ hội cho các phần tử cơ hội chính trị lối kéo, kích động, xúi giục chống đối.
Ba là, tạo cơ hội về việc làm, học tập, phát triển cho cán bộ sau khi tiến hành hợp nhất, sáp nhập. Trong bối cảnh mới, yêu cầu đối với đội ngũ cán bộ, công chức không chỉ dừng lại ở trình độ chuyên môn mà còn bao gồm khả năng thích ứng với môi trường làm việc hiện đại, ứng dụng chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Do đó, cần tập trung vào công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ theo hướng chuyên môn hóa cao, đáp ứng các yêu cầu công việc ngày càng phức tạp. Quá trình này cần gắn với việc sắp xếp lại đội ngũ cán bộ một cách hợp lý, bảo đảm mỗi cá nhân đều được bố trí công việc phù hợp với năng lực và sở trường của mình để phát huy tối đa tiềm năng, sức sáng tạo. Ngoài ra, cần đẩy mạnh việc đánh giá, phân loại cán bộ một cách khách quan, công khai, dựa trên kết quả làm việc và đóng góp thực tế. Những cán bộ năng lực yếu kém cần được đào tạo lại hoặc chuyển đổi công việc phù hợp hơn, trong khi những cá nhân có năng lực vượt trội cần được tạo điều kiện để phát huy tối đa khả năng; kịp thời phát hiện, bổ nhiệm những cán bộ có đức, có tài vào các vị trí quan trọng trong bộ máy. Đồng thời, việc xây dựng chính sách đãi ngộ hợp lý, khuyến khích tinh thần học hỏi, đổi mới sáng tạo của cán bộ cũng là yếu tố quan trọng giúp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của bộ máy tinh gọn và hiệu quả.
Bốn là, đảm bảo sự đồng thuận, đồng sức, đồng lòng trong quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy. Để có sự đồng thuận và ủng hộ của toàn xã hội, cần đẩy mạnh công tác truyền thông, tuyên truyền để người dân, cán bộ, công chức hiểu rõ mục tiêu, ý nghĩa, lợi ích của quá trình tinh gọn. Việc minh bạch thông tin, công khai kết quả thực hiện tinh gọn là yếu tố quan trọng giúp tạo niềm tin cho người dân và cán bộ, công chức. Cần nhấn mạnh rằng, tinh gọn bộ máy không phải là cắt giảm một cách cơ học mà là nhằm xây dựng một bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân tốt hơn. Khi mọi người hiểu rõ, tin tưởng vào chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về tinh gọn bộ máy sẽ sẵn sàng ủng hộ, hợp tác và tham gia vào quá trình này. Bên cạnh đó, cần xây dựng các cơ chế tiếp nhận và giải quyết kịp thời những phản hồi, ý kiến đóng góp của người dân, đồng thời bảo đảm quyền lợi chính đáng cho các cán bộ, công chức bị ảnh hưởng trong quá trình tinh gọn. Sự đồng thuận từ xã hội, hệ thống chính trị sẽ tạo ra động lực mạnh mẽ để quá trình tinh gọn bộ máy diễn ra thuận lợi, bảo đảm sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước.
Năm là, phát huy trách nhiệm nêu gương, tận tâm, cống hiến của cán bộ, nhất là người đứng đầu khi tiến hành sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy. Mỗi cán bộ cần nhận thức rõ tinh gọn tổ chức bộ máy là một xu thế tất yếu không thể đảo ngược. Tổ chức tinh gọn thì mỗi cán bộ cũng có không gian mới để làm việc, phát triển; có nhiều cơ hội được học tập nâng cao trình độ; có môi trường mới để rèn luyện, trưởng thành. Do đó, mỗi cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý cần phát huy trách nhiệm nêu gương, sẵn sàng tiếp nhận những nhiệm vụ khó, nhiều thử thách; hết lòng tận tâm, cống hiến cho công việc. Trong giai đoạn đầu có thể có những khó khăn, có những việc không theo ý muốn nhưng cũng cần kiên trì, nhẫn nại, tin tưởng vào chủ trương đúng đắn của Đảng; không tùy tiện phát ngôn, không chia sẻ những thông tin chưa được kiểm chứng. Đặc biệt, cần tỉnh táo trước những luận điệu đi ngược lại chủ trương, chính sách của Đảng; không tham gia vào các hội, nhóm có biểu hiện “vạch lá tìm sâu”, soi mói, bới móc những khuyết điểm của cá nhân, tổ chức trong quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy; đồng thời tham gia tuyên truyền cho đồng nghiệp, người thân, gia đình về những chủ trương, chính sách đúng đắn của Đảng, Nhà nước.
Có thể khẳng định, sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy là xu hướng tất yếu, là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu nhằm xây dựng hệ thống chính trị thực sự tinh gọn, mạnh, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới. Đây là cuộc cách mạng toàn diện, sâu sắc trên tất cả các phương diện, đã và đang được tiến hành đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở.
