Kỳ vọng cơ hội mới
Diễn ra từ ngày 8 đến 10-9, chỉ 2 tháng trước Hội nghị Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP30) tại Brazil, ACS2 mang tính chất then chốt nhằm chuyển đổi vị thế của châu Phi từ nạn nhân của biến đổi khí hậu thành nhà cung cấp giải pháp toàn cầu. Hội nghị tập trung vào việc khai thác nguồn năng lượng tái tạo dồi dào, khoáng sản quan trọng và dân số trẻ để thúc đẩy chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch, đồng thời tái cấu trúc tài chính, thương mại và ngoại giao toàn cầu.
3 ưu tiên chính của ACS2 gồm tài chính khí hậu, thích ứng và công nghiệp xanh. Ông Mensur Dessie Nuri, cố vấn cấp cao Bộ Kế hoạch và Phát triển Ethiopia, khẳng định ACS2 sẽ kêu gọi cải cách hệ thống tài chính toàn cầu để phù hợp với các giải pháp do châu Phi dẫn dắt, đồng thời đảm bảo cam kết đầu tư. Tuyên bố Addis Ababa dự kiến sẽ chính thức hóa sự chuyển dịch này, khẳng định châu Phi yêu cầu đầu tư công bằng thay vì viện trợ, công nhận tiềm năng năng lượng tái tạo, vai trò hấp thụ carbon và khoáng sản thiết yếu cho chuyển đổi năng lượng.
Các chuyên gia và bên liên quan bày tỏ kỳ vọng cao. Ông Saliem Fakir, Giám đốc điều hành Quỹ Khí hậu châu Phi, coi ACS2 là nền tảng then chốt để các quốc gia châu lục hài hòa quan điểm chính trị, thống nhất tiếng nói về biến đổi khí hậu và tăng cường lãnh đạo trong quản trị toàn cầu, hướng tới COP30. Ông Saliem Fakir nhấn mạnh hội nghị sẽ thúc đẩy giải pháp do châu Phi dẫn dắt trong năng lượng, cơ sở hạ tầng xanh, tài chính khí hậu và thích ứng, mở ra cơ hội phát triển mới.
Bàn đạp cho COP30
Thành công của ACS2 có thể được đo lường qua các kết quả cụ thể. Theo Mensur Dessie Nuri, hội nghị nhắm đến việc thông qua Tuyên bố Addis Ababa, ra mắt báo cáo nổi bật hơn 70 sáng kiến do châu Phi dẫn dắt, cam kết đầu tư hàng tỷ USD và tạo động lực cho COP30.
Châu Phi cần khoảng 2,8 ngàn tỷ USD từ 2020-2030 để thực hiện cam kết khí hậu, trong đó 579 tỷ USD cho thích ứng nhưng hiện chỉ nhận 3%-4% tài chính khí hậu toàn cầu, chủ yếu dưới dạng vay. Tuyên bố dự kiến kêu gọi giải ngân nhanh hơn, giảm chi phí giao dịch và giải pháp tài chính tập trung vào phụ nữ, thanh niên và trẻ em. Một thử thách khác là chuyển từ xuất khẩu nguyên liệu thô sang vai trò mạnh mẽ trong chuỗi cung ứng công nghiệp xanh.
Châu Phi sở hữu 30% trữ lượng khoáng sản thế giới, bao gồm cobalt, lithium nhưng hầu hết được xuất khẩu thô thay vì chế biến địa phương. Tuy nhiên, hoài nghi vẫn tồn tại, khoảng trống tài chính 2,3 ngàn tỷ USD không thể lấp đầy chỉ bằng tuyên bố. Dù vậy, cơ hội chính trị rõ ràng với sự tham gia của Tổng Thư ký LHQ António Guterres, Thủ tướng Barbados Mia Mottley và nhiều lãnh đạo châu Phi, biến ACS2 thành bàn đạp cho COP30.
Bà Wanjira Mathai, Giám đốc châu Phi và Quan hệ đối tác toàn cầu tại Viện Tài nguyên thế giới, tóm tắt: “Chúng tôi muốn giới thiệu giải pháp nội sinh và thúc đẩy cam kết táo bạo để tăng tốc thích ứng, tăng trưởng xanh và trao quyền cộng đồng”. Nếu mở lối đầu tư mới và xây dựng động lực cho Đại hội đồng Liên hợp quốc, COP30 và G20, ACS2 sẽ chính thức định vị châu Phi không phải nạn nhân mà là cường quốc giải pháp toàn cầu.
