1. Chủ tịch Hồ Chí Minh với đạo đức công vụ ngành Hải quan
Cuối năm 1956, khi xem xét dự thảo lần cuối Điều lệ Hải quan, Bác Hồ đã căn dặn: Đạo đức của nhân viên hải quan là: “Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”. Thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ; tại Điều 6 trong Điều lệ Hải quan ban hành ngày 27 tháng 02 năm 1960 – Văn bản pháp quy đầu tiên về Hải quan đã quy định: Nhân viên Hải quan phải có thái độ hòa nhã, tôn trọng hành khách, giữ gìn hàng hóa, nêu cao đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
Ngày 20 tháng 2 năm 1990 Hội đồng Nhà nước đã thông qua Pháp lệnh Hải quan tại Điều 7 có quy định: “Nhân viên Hải quan phải là người có phẩm chất chính trị, kiến thức, pháp luật, hiểu biết chính sách của Nhà nước về quan hệ kinh tế, văn hóa với nước ngoài, về ngoại giao và hợp tác quốc tế; có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tính tổ chức và kỷ luật. Nhân viên Hải quan có nghĩa vụ nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật của Nhà nước, Điều lệnh, Điều lệ của Hải quan Việt Nam; tôn trọng và bảo vệ tài sản, các quyền lợi và lợi ích hợp pháp khác của tổ chức, cá nhân”.
Tiếp theo sau đó Luật Hải quan năm 2002, sửa đổi bổ sung năm 2005 và Luật Hải quan năm 2014 đều có quy định về trách nhiệm của cán bộ, nhân viên hải quan. Trong đó Luật Hải quan năm 2014 được Chủ tịch nước công bố theo Lệnh số 12, ngày 30 tháng 6 năm 2014, tại Điều 10 – khoản 1 có quy định: “Hành vi nghiêm cấm đối với công chức hải quan: a) Gây phiền hà, khó khăn trong việc làm thủ tục hải quan; b) Bao che, thông đồng để buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, gian lận thương mại, gian lận thuế; c) Nhận hối lộ, chiếm dụng, biển thủ hàng hóa tạm giữ hoặc thực hiện hành vi khác nhằm mục đích vụ lợi; d) Hành vi khác phạm pháp luật về hải quan.
Từ lời dạy của Bác Hồ năm 1956 và các văn bản quy định về Hải quan đến nay cho thấy đạo đức công vụ của cán bộ, công chức hải quan được Bác, Đảng, Nhà nước, ngành Hải quan đặc biệt coi trọng và quy định rất chặt chẽ. Những năm qua, ngành Hải quan không ngừng nỗ lực xây dựng kỷ luật, kỷ cương hành chính, nâng cao đạo đức công vụ và văn hóa công sở, tạo chuyển biến tích cực trong tác phong, lề lối làm việc của đội ngũ công chức.
2. Nâng cao chất lượng thực hiện đạo đức công vụ trong đội ngũ cán bộ trẻ ngành Hải quan
Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước đang có những bước phát triển nhanh chóng về kinh tế, không ngừng nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật, đẩy mạnh chuyển đổi số trong các hoạt động của các cơ quan hành chính và toàn xã hội, đòi hỏi ngành hải quan nói chung và đội ngũ cán bộ trẻ, đoàn viên, thanh niên hải quan cần có ý thức tham gia cải cách, hiện đại hóa ngành hải quan nói riêng; việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức trẻ đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ trong kỷ nguyên mới của đất nước. Đặc biệt việc quan tâm, chú trọng thực hiện và nâng cao đạo đức công vụ ngành hải quan tỏng đội ngũ cán bộ trẻ, gắn với thực hiện lời dạy của Chủ tịch hồ Chí Minh là một trong những yêu cầu cấp thiết. Phát huy vai trò là lực lượng cán bộ trẻ, trí tuệ, xung kích, sáng tạo, năng động, đổi mới và chuyên nghiệp, đóng góp tích cực cho mục tiêu chung của toàn ngành và xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp, liêm chính của cán bộ, công chức Hải quan trong mắt người dân và cộng đồng doanh nghiệp, đáp ứng các yêu cầu của ngành trong thời kỳ mới, Tổng cục Hải quan và Đoàn Thanh niên cơ quan Tổng cục đã có nhiều chỉ đạo và hoạt động nhăm nâng cao chất lượng đạo đức công vụ trong ngành, như: ban hành Quyết định 3802/QĐ-TCHQ ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện phong trào “Cán bộ, công chức, viên chức thi đua thực hiện văn hóa công sở” giai đoạn 2020 – 2025; ban hành Chỉ thị số 5269/CT-TCHQ, của Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị trực thuộc thực hiện nghiêm các biện pháp chấn chỉnh nhằm đảm bảo kỷ luật, kỷ cương hành chính trong thi hành công vụ; Đảng ủy cơ quan Tổng cục Hải quan tổ chức nhiều hoạt động, phong trào, cuộc thi, hội thi thuyết trình tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức công vụ ngành Hải quan; Đoàn Thanh niên cơ quan Tổng cục Hải quan đã tổ chức chương trình trao đổi, Tọa đàm "Nâng cao chất lượng đạo đức công vụ cho cán bộ đoàn viên thanh niên Hải quan".
Tọa đàm "Nâng cao chất lượng đạo đức công vụ cho cán bộ đoàn viên thanh niên hải quan trong thời kỳ mới"
Với tinh thần trách nhiệm của toàn ngành cũng như đội ngũ cán bộ trẻ trong việc thực hiện đạo đức công vụ, ngành Hải quan quan trong những năm qua đã thường xuyên hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân tin tưởng giao phó. Năm 2024 với chủ đề thi đua: “Đoàn kết - Kỷ cương - Sáng tạo, quyết tâm đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành Hải quan” và phong trào thi đua giai đoạn 2024 - 2025: “Chung sức, đồng lòng thi đua lập thành tích hướng tới chào mừng kỷ niệm 80 năm thành lập Hải quan Việt Nam, toàn Ngành Hải quan đã quyết tâm thi đua và cơ bản hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị. Tuy vậy, bên cạnh những kết quả đạt được, thực tế vẫn còn tồn tại một số hạn chế cần chấn chỉnh để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong quản lý nhà nước về hải quan, đặc biệt là tăng cường, nâng cao hơn nữa đạo đức công vụ trong đội ngũ cán bộ trẻ, đoàn viên, thanh niên. Do vậy, trong thời gian tới, cần thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp sau:
- Một là, cần nâng cao hơn nữa nhận thức của cán bộ, đoàn viên, thanh niên ngành hải quan về việc thực hiện đạo đức công vụ theo lời dạy của chủ tịch Hồ Chí Minh. Qua đó, giúp công chức hiểu rõ, tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng và đẩy lùi các biểu hiện suy thoái về tư tưởng và đạo đức.
- Hai là, đổi mới nội dung, phương pháp tuyên truyền học tập, làm theo tư tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh nói chung và về đạo đức công vụ nói riêng. Cấp ủy Đảng và đoàn thể các cấp cần phối hợp để phổ biến, quán triệt đầy đủ các chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan liên quan đến kỷ luật, kỷ cương hành chính, đạo đức công vụ. Các nội dung, hình thức tuyên truyền cần thường xuyên đổi mới, đa dạng hóa, phù hợp với điều kiện công tác của từng đơn vị
- Ba là, phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên và các đoàn thể chính trị - xã hội ngành Hải quan trong việc thực hiện đạo đức công vụ. Đoàn Thanh niên cần phối hợp với các đoàn thể chính trị - xã hội xây dựng tạo dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, văn minh và hiện đại; đồng thời đẩy mạnh tinh thần xung kích, sáng tạo của tuổi trẻ, xây dựng các mô hình mới, cách làm hay, hiệu quả trong việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Chủ tịch Hồ Chí Minh
- Bốn là, tăng cường đôn đốc, giám sát, hỗ trợ cán bộ trẻ ngành hải quan thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ theo quy định và pháp luật. Các đơn vị cần rà soát, bổ sung nội quy, quy chế làm việc phù hợp với tình hình mới, đồng thời cải tiến phương thức quản lý, điều hành để đảm bảo trách nhiệm rõ ràng trong từng khâu công việc. Ngoài việc đảm bảo kỷ luật trong công vụ, các cán bộ trẻ cần nêu cao tinh thần thực hành tiết kiệm, sử dụng trang thiết bị công đúng mục đích, tránh lãng phí.
- Năm là, xây dựng các điển hình tiên tiến trong cán bộ, đoàn viên, thanh niên ngành hải quan về thực hiện đạo đức công vụ, qua đó góp phần lan tỏa hình ảnh người cán bộ Hải quan trẻ trung, năng động, có năng lực chuyên môn tốt và phẩm chất đạo đức cách mạng.
