Nhân dịp kỷ niệm 90 năm ngày truyền thống Dân quân tự vệ (28/3/1935 - 28/3/2025), chúng ta lại nhớ về lời nói tin yêu năm nào của Bác Hồ kính yêu: "Dân quân, tự vệ và du kích là lực lượng của toàn dân tộc, là một lực lượng vô địch, là một bức tường sắt của Tổ quốc”. Câu nói của Người còn mãi giá trị trường tồn theo năm tháng, để lực lượng Dân quân tự vệ ngày nay luôn xứng đáng là một trong ba thứ quân của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, gắn liền với quá trình đấu tranh bảo vệ và xây dựng Tổ quốc

Ngày 28/3/1935, tại Đại hội đại biểu lần thứ I của Đảng họp tại Ma Cao (Trung Quốc), Đảng ta đã ra “Nghị quyết về Đội Tự vệ”. Nghị quyết là cột mốc quan trọng, thể hiện tinh thần sẵn sàng chuẩn bị cho tương lai khi “tổ chức du kích chiến tranh và vũ trang bạo động”.

Ngay sau đó, các đội tự vệ công nông đầu tiên mang tính chất tổ chức vũ trang quần chúng ra đời. Có thể nói, đây là minh chứng hùng hồn nhất cho đường lối và tư tưởng“phát động toàn dân đánh giặc”, xây dựng một nền quốc phòng toàn dân, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu. Đây là lực lượng vũ trang quần chúng, gần gũi nhất, thân thương nhất, bình dị nhất, vừa là dân, vừa là quân, không thoát ly sản xuất, công tác và được tổ chức tại cơ sở, tại địa phương.

Trải qua các thời kỳ, lực lượng Dân quân tự vệ được xây dựng và phát triển không ngừng cho phù hợp với tình hình, nhiệm vụ của cách mạng. Lịch sử hào hùng của dân tộc ta chắc chắn sẽ nhắc mãi đến những cái tên thân thương một thời về đội: Tự vệ đỏ, Du kích quân, Dân quân và Dân quân tự vệ. Họ - lực lượng dân quân tự vệ Việt Nam đã có những đóng góp vô cùng xuất sắc, góp phần viết nên những trang sử oai hùng, vẻ vang của non sông đất nước ta qua từng chặng đường tranh đấu, xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Còn nhớ, trước thềm Cách mạng tháng Tám, trong không khí sục sôi của những ngày tháng chuẩn bị tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước, các đội tự vệ cứu quốc, các tổ, tiểu đội du kích cứu quốc…lần lượt ra đời theo chủ trương của Đảng và được tổ chức rộng khắp ở thôn cùng, ngõ hẹp của làng, xã Việt Nam. Dân quân tự vệ đóng vai trò quan trọng trong chiến lược khởi nghĩa vũ trang, tiến hành chiến tranh du kích, xây dựng và mở rộng các căn cứ địa cách mạng.

Tâm thế, hào khí và sự phát triển mạnh mẽ đó của“Ðoàn Vệ quốc quân một lần ra đi / Toàn thắng vinh quang ghi ngày trở về/ Ra đi ra đi bảo tồn sông núi/ Ra đi ra đi thà chết chớ lui” đã góp phần to lớn làm nên thành công rực rỡ, đánh đuổi hoàn toàn thực dân Pháp xâm lược.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, lực lượng Dân quân tự vệ cả hai miền Nam - Bắc đã phối hợp mạnh mẽ với toàn quân, toàn dân lập nên những chiến công vang dội. Họ - những chiến sĩ nòng cốt đi đầu trong thực hiện phong trào “tay cày tay súng, tay búa tay súng”, vừa chiến đấu, vừa lao động liên tục ngày đêm không mệt mỏi. Họ - những chiến sĩ tự vệ du kích đã bám trụ kiên cường, tác chiến nhanh chóng, sáng tạo linh hoạt, kết hợp ưng ý với bộ đội chủ lực làm nên những thế trận quân sự đậm chất Việt Nam, khiến quân viễn chinh Mỹ và quân đội Việt Nam Cộng hòa thất bại mọi âm mưu đánh phá, tiêu diệt cách mạng miền Nam.

Tự vệ Nhà máy dệt Nam Định trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (Ảnh tư liệu)

Năm tháng khói lửa qua đi, đất nước trở mình thay da đổi thịt, hòa trong nhịp sống đó, lực lượng Dân quân tự vệ một lần nữa là tiếp tục không ngừng phát huy cao độ tinh thần cách mạng, đóng góp vô vàn những thành tích đặc biệt xuất sắc trong trong công cuộc dựng xây và đổi mới đất nước.

Màu áo xanh - một màu áo xanh rất đặc trưng, rất mộc mạc xuất hiện và có mặt trên mọi nẻo đường tuần tra, ở những chốt dân quân thường trực ngày đêm canh gác bảo vệ an toàn lãnh thổ quốc gia, anh ninh trật tự xã hội với tinh thần “Vững mạnh, rộng khắp”.

Dân quân tự vệ ngày nay có đầy đủ các vị trí, bộ phận, từ dân quân tự vệ tại chỗ; cơ động; thường trực; tự vệ biển đến dân quân tự vệ phòng không, pháo binh, trinh sát, thông tin, công binh, phòng hóa, y tế... Họ là lực lượng nòng cốt trong phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh; tham gia tích cực công tác tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn; bảo vệ và phòng, chống cháy nổ, cháy rừng; làm tốt công tác dân vận, các hoạt động “đền ơn đáp nghĩa”, …; để nâng cao vai trò và trách nhiệm của mình, lực lượng dân quân tự vệ không ngại nắng mưa, miệt mài, hăng say, lăn lộn bò trườn, mô hôi ướt đẫm luyện tập, huấn luyện thao trường; luôn luôn sẵn sàng chủ động ứng phó, phối hợp, tiếp ứng với công an, với bộ đội, với nhân dân lăn xả vào bất kể trận chiến nào cần.

Bên cạnh đó, Dân quân tự vệ vẫn không ngừng học tập, lao động, cống hiến trí tuê vào sản xuất kinh doanh, làm kinh tế gia đình giỏi, đạt nhiều hiệu quả có ích to lớn cho xã hội....Có thể nói rằng, lực lượng Dân quân tự vệ, từ xưa đến nay, đã và luôn để lại những ấn tượng tốt đẹp, sâu sắc trong lòng nhân dân Việt Nam.

Lực lượng dân quân tự vệ hăng say luyện tập trên thao trường (Ảnh Internet)

2. Ngày nay, dưới sự lãnh, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, sự quản lý, điều hành của chính quyền địa phương; sự chỉ huy trực tiếp của cơ quan quân sự cùng cấp, để lực lượng Dân quân tự vệ các cấp phát huy tốt vai trò nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quân sự quốc phòng địa phương, đáp ứng ngày càng cao những vấn đề nảy sinh trong tình hình mới, đặt ra yêu cầu cần phải nâng cao, phát triển hơn nữa vị trí, vai trò của lực lượng dân quân tự vệ, cho nên thiết nghĩ cần chú ý thực hiện tốt những điều sau đây:

Thứ nhất, quan tâm, đầu tư vào khâu tổ chức tốt công tác bồi dưỡng huấn luyện, diễn tập, hội thi, hội thao; Chú ý nội dung, phương pháp phù hợp với từng đối tượng xuất thân gia nhập hàng ngũ dân quân tự vệ cũng như đặc điểm địa bàn hoạt động. Sáng tạo và thực hiện phong phú hơn nữa những tình huống xấu nhất có thể xảy ra trong thực tiễn để rèn luyện, thực hành tác chiến, tạo bản lĩnh, nghị lực cao độ, tạo sự thành thạo trong động tác chiến thuật cơ bản và kỹ năng xử lý linh hoạt nhất cho lực lượng Dân quân tự vệ.

Thứ hai, quan tâm đầu tư kinh phí cơ sở vật chất, kỹ thuật trong công tác và huấn luyện; cần bảo đảm đầy đủ kịp thời chế độ, chính sách cũng như đầu tư trang bị, trang phục, phương tiện, công cụ hỗ trợ, trụ sở làm việc có công năng đầy đủ, hiện đại để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho lực lượng Dân quân tự vệ tại chỗ, thường trực yên tâm hoàn thành tốt mọi chức năng, nhiệm vụ được giao.

Thứ ba, không ngừng nâng cao trình độ lý luận chính trị; chú trọng tạo nguồn, phát triển đảng viên trong lực lượng Dân quân tự vệ. Thường xuyên tuyên truyền, giáo dục pháp luật, rèn luyện kỷ luật, đẩy mạnh bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh, nâng cao trình độ hiểu biết về các vũ khí trang bị, đẩy mạnh lan tỏa đề án:“Ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục quốc phòng và an ninh” đến lực lượng Dân quân tự vệ để nâng cao khả năng công nghệ số, đáp ứng nhiệm vụ khi cần trong xây dựng, bảo vệ Tổ quốc trong thời đại mới.

Thứ tư, Cần tuyên dương, khen thưởng, động viên kịp thời, đột xuất và xứng đáng đến những tấm gương sáng – điển hình tiên tiến, tấm gương hành động dũng cảm, mưu trí, sáng tạo, khéo léo trong lực lượng Dân quân tự vệ khắp mọi nơi, mọi miền Tổ quốc để tạo nguồn động lực thúc đẩy thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Thứ năm, lực lượng Dân quân tự vệ cần ra sức học tập, làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; phải tích cực gìn giữ, kế thừa và phát huy truyền thống, vị trí, vai trò của lực lượng mình trong quá khứ; không ngừng nỗ lực trong rèn luyện ý chí – rèn luyện tinh thần "vượt nắng, thắng mưa, say sưa luyện tập”; nâng cao ý thức, trách nhiệm cao cả của dân quân tự vệ đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xứng đáng với lời khen ngợi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành tặng cho: “bức tường sắt của Tổ quốc”.

Có thể thấy rằng, trải qua 90 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng Dân quân tự vệ Việt Nam luôn trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, lập nhiều chiến công to lớn. Sức mạnh tự thân của Dân quân tự vệ đã chiếm một vị trí chiến lược, vô cùng quan trong nền quốc phòng toàn dân. 90 năm ngày truyền thống Dân quân tự vệ (28/3/1935 - 28/3/2025), là cơ hội vô cùng to lớn, tự hào để chúng ta cùng nhau tôn vinh, ghi nhớ, gửi lời biết ơn sâu sắc đến những chiến sĩ Dân quân tự vệ - những người con lớn lên trong lòng của nhân dân, từ nông thôn đến thị thành, từ biên cương núi xa đến hải đảo bao la, họ vẫn thầm lặng, nghĩa tình, sắt son - mang trên mình một màu áo xanh!