Đảng bộ Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh - lịch sử xây dựng và trưởng thành

Năm 1949, Trường Nguyễn Ái Quốc - nay là Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, thành lập. Trong suốt quá trình xây dựng, trưởng thành, Trường Đảng mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại luôn hoàn thành xuất sắc sứ mệnh là trung tâm quốc gia về đào tạo cán bộ và nghiên cứu khoa học, tư vấn chính sách, đóng góp rất to lớn vào nhiệm vụ xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị, góp phần quan trọng vào những thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Gắn liền với những chặng đường lịch sử vẻ vang và những thành tích to lớn của Học viện, Đảng bộ Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh hình thành và phát triển, phát huy vai trò lãnh đạo, xây dựng Học viện lớn mạnh không ngừng

Khái quát các chặng đường xây dựng và trưởng thành của Đảng bộ Học viện

Quá trình hình thành, phát triển, phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng bộ Học viện trải qua nhiều giai đoạn, gắn với sự phát triển tổ chức bộ máy, chức năng nhiệm vụ của Trường Đảng

* Giai đoạn các tổ chức tiền thân (từ năm 1957 đến năm1980)

Đây là giai đoạn tổ chức Đảng nhà trường tổ chức và hoạt động theo hai hệ thống: Đảng bộ cơ quan nhà trường và Tổ chức Đảng các lớp học viên.

Đảng bộ cơ quan nhà trường: từ chi bộ Đảng đầu tiên ra đời vào năm 1957, đến năm 1960, hình thành Đảng bộ cơ quan Trường Nguyễn Ái Quốc (đến năm 1962 đổi tên là Đảng bộ Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc Trung ương, từ năm 1977 mang tên là Đảng bộ Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc). Đảng bộ cơ quan Nhà trường là đảng bộ cơ sở, trực thuộc Đảng ủy khối Dân Chính Đảng Trung ương (từ năm 1960 đến tháng 4/1978); trực thuộc Thành ủy Hà Nội (từ 4/1978 đến tháng 9/1980). Số lượng các chi bộ Đảng, đảng viên trong Đảng bộ cơ quan tăng lên cùng với sự phát triển của đơn vị, khoa, ban, phòng của nhà trường. Theo thống kê chưa đầy đủ, từ năm 1960 đến năm 1980, Đảng bộ cơ quan nhà trường đã tiến hành 14 lần đại hội.

Tổ chức Đảng các lớp học viên: gồm các chi bộ lớp học hình thành từ năm 1957 (từ năm 1967 gồm các Đảng bộ, chi bộ lớp học), đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Ban Giám đốc Nhà trường đóng vai trò Ban Cán sự (có thời gian gọi là Hiệu ủy). Số lượng chi bộ, đảng bộ, cơ cấu cấp ủy của Đảng bộ, chi bộ lớp học do Ban Giám đốc quyết định. Cùng với sự phát triển của các lớp, các hệ lớp (cao cấp lý luận, chuyên tu, nghiên cứu sinh…), sự gia tăng của số lượng học viên, số lượng các chi bộ Đảng cũng tăng lên.

* Giai đoạn Đảng bộ Học viện thành lập, xây dựng và phát triển (từ năm 1980 đến 2009).

Đáp ứng yêu cầu xây dựng Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc trong bối cảnh mới, để phù hợp với những qui định của Điều lệ Đảng về tổ chức Đảng trong cơ quan, đơn vị, ngày 29/9/1980, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Quyết định số 82-QĐ/TW Về việc tổ chức Đảng của Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc. Theo đó: “Hợp nhất đảng bộ cơ quan Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc với các chi bộ, đảng bộ các lớp học viên thành một đảng bộ thống nhất, lấy tên là Đảng bộ Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc”. Ngày 29/9/1980 là dấu mốc “thành lập Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh”.

Đảng bộ Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc (từ năm 1987 đổi tên là Đảng bộ Học viện Khoa học xã hội mang tên Nguyễn Ái Quốc - gọi tắt Đảng bộ Học viện Nguyễn Aí Quốc, từ năm 1993 đổi tên thành Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) là đảng bộ cơ sở, từ năm 2000 được giao nhiệm vụ cấp trên cơ sở; từ khi thành lập đến năm 1982 trực thuộc Thành ủy Hà Nội, từ năm 1982 đến năm 2007 trực thuộc Đảng bộ Khối cơ quan Trung ương về công tác tư tưởng, từ năm 2007 trực thuộc Đảng bộ khối các cơ quan Trung ương. Phạm vi tổ chức và hoạt động lãnh đạo của Đảng bộ là Trung tâm Học viện. Trong quá trình phát triển, cơ cấu tổ chức và số lượng đảng viên của Đảng bộ không ngừng phát triển do sự phát triển của Học viện dẫn đến sự hợp nhất của nhiều trường đào tạo cán bộ trực thuộc Trung ương vào Học viện, nhất là từ năm 1997, khi Đảng bộ Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác- Lênin hợp nhất vào Đảng bộ Học viện.

Đại hội đại biểu Đảng bộ nhiệm kỳ 2020-2025

*Giai đoạn Đảng bộ lớn mạnh, phát huy vai trò lãnh đạo toàn hệ thống Học viện.

Tháng 5/2009, thực hiện Quyết định số 775-QĐ/ĐUK của Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương, Đảng bộ kiện toàn về mặt tổ chức, bao gồm các đảng bộ, chi bộ ở Trung tâm Học viện, các đảng bộ, chi bộ ở các Học viện khu vực, Học viện báo chí tuyên truyền, Học viện Hành chính quốc gia. Đảng bộ là tổ chức đảng cấp trên cơ sở, có chức năng lãnh đạo toàn diện. Sự kiện toàn về cơ cấu, tổ chức, sự phát triển về chức năng mở ra một thời kỳ mới của Đảng bộ Học viện.

Từ năm 2009 đến năm 2014, Đảng bộ mang tên là Đảng bộ Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh.

Từ năm 2014 đến nay, mang tên là Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Đến nay, gắn với phát triển về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Học viện, Đảng bộ Học viện được sắp xếp, kiện toàn, gồm các Đảng bộ, chi bộ tổ chức và hoạt động gắn với 9 vụ, đơn vị chức năng, 16 viện nghiên cứu, giảng dạy và thông tin, xuất bản và 6 Học viện trực thuộc.

Từ năm 2009 đến đầu năm 2025, Đảng bộ Học viện trực thuộc Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương; từ tháng 2/2025, Đảng bộ Học viện trực thuộc Đảng bộ các cơ quan Đảng Trung ương.

Các kỳ Đại hội của Đảng bộ Học viện

Từ khi thành lập đến nay, Đảng bộ Học viện đã tiến hành 14 kỳ Đại hội:

1. Đại hội đại biểu Đảng bộ Trường Đảng Cao cấp Nguyễn Ái Quốc lần thứ nhất (nhiệm kỳ 1982-1984) diễn ra từ ngày 10 đến ngày 11/12/1982. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác hai năm 1980-1982, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 1982 – 1984. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ nhiệm kỳ 1982-1984 gồm 19 ủy viên (15 đồng chí là đảng viên thuộc khối cơ quan, 4 đồng chí thuộc khối học viên).

2. Đại hội đại biểu Đảng bộ Trường Đảng Cao cấp Nguyễn Ái Quốc lần thứ hai, nhiệm kỳ 1984-1985, diễn ra ngày 02/4/1984. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 1982 – 1984, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 1984 – 1985. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ nhiệm kỳ 1984-1985.

3. Đại hội đại biểu Đảng bộ Trường Đảng Cao cấp Nguyễn Ái Quốc lần thứ ba, nhiệm kỳ 1985-1986, diễn ra từ ngày 21 đến ngày 23/02/1985. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 1984 – 1985, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 1985-1986. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ nhiệm kỳ 1985-1986 gồm 17 đồng chí.

4. Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Nguyễn Ái Quốc lần thứ tư, nhiệm kỳ 1986 - 1988, diễn ra từ ngày 23 đến 25/9/1986. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 1985 – 1986, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 1986-1988. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ nhiệm kỳ 1986-1988 gồm 21 đồng chí (19 uỷ viên chính thức và 2 dự khuyết).

5. Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Nguyễn Ái Quốc lần thứ năm, nhiệm kỳ 1988 - 1991, diễn ra từ ngày 28 đến ngày 29/12/1988. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 1986 – 1988, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 1988 – 1991. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ Học viện nhiệm kỳ 1988-1991 gồm 15 đồng chí.

6. Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Nguyễn Ái Quốc lần thứ sáu, nhiệm kỳ 1991- 1993, diễn ra vòng 1 từ ngày 8 đến ngày 09/4/1991, tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 1988 – 1991, thảo luận và đóng góp ý kiến vào dự thảo Văn kiện Đại hội lần thứ VII của Đảng, bầu đoàn đại biểu đi dự Đại hội lần thứ VII của Đảng; vòng 2 từ ngày 29 đến ngày 30/11/1991, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 1991 – 1993. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ Học viện nhiệm kỳ 1991-1993 gồm 13 đồng chí.

Một cuộc họp của Tiểu ban Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025-2030

7. Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh lần thứ bảy, nhiệm kỳ 1994-1996, diễn ra từ ngày 4 đến ngày 05/9/1994. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 1991 – 1993, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 1994-1996. Đại hội bầu Ban chấp hành Đảng bộ gồm 16 đồng chí.

8. Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh lần thứ tám, nhiệm kỳ 1996-1998, diễn ra từ ngày 13 đến ngày 15/4/1996. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 1994 – 1996, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 1996-1998. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ lần thứ VIII gồm 13 đồng chí.

9. Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh lần thứ IX, nhiệm kỳ 1998-2000, diễn ra từ ngày 03/5 đến ngày 04/5/1998. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 1996 – 1998, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 1998-2000. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ Học viện nhiệm kỳ 1998-2000 gồm 19 đồng chí.

10. Đại hội đại biểu giữa nhiệm kỳ Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, diễn ra từ ngày 31/10 đến ngày 01/11/2000. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác 2 năm 1998- 2000, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ thời gian 2000- 2003. Đại hội bầu bổ sung 2 đồng chí vào Ban Chấp hành. Ban Chấp hành Đảng bộ Học viện 1998-2003 gồm 21 đồng chí.

11. Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2003-2008, diễn ra ngày 30/9/2003. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 1998- 2003, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 2003- 2008. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ Học viện gồm 14 đồng chí.

12. Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2010- 2015, diễn ra từ ngày 15 đến ngày 16/9/2010[1]. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác của Đảng bộ Học viện trong thời gian vừa qua, đặc biệt; đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 2010- 2015. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh gồm 33 đồng chí.

13. Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh lần thứ XIII, nhiệm kỳ 2015-2020, diễn ra từ ngày 24 đến ngày 25/8/2015. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 2010-2015, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 2010 -2025. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ Học viện nhiệm kỳ 2015-2020 gồm 32 đồng chí.

14. Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh lần thứ XIV, nhiệm kỳ 2020-2025, diễn ra ngày 04/9 và ngày 05/9/2020. Đại hội tiến hành kiểm điểm công tác nhiệm kỳ 2015-2020, đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 2020 -2025. Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ nhiệm kỳ 2020-2025 gồm 33 đồng chí.

Gắn liền với quá trình phát triển không ngừng của trường Đảng, Đảng bộ Học viện hình thành, phát triển, xây dựng và trưởng thành, phát huy vai trò lãnh đạo, động viên các thế hệ cán bộ đảng viên, học viên hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước giao phó; xây dựng Học viện vững mạnh, mẫu mực về mọi mặt. Trong quá trình đó, mỗi Đại hội là một dấu mốc vẻ vang trong quá trình xây dựng và trưởng thành của Đảng bộ Học viện.

Trong năm 2025, Đảng bộ Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tiến hành tổ chức Đại hội Đảng bộ lần thứ XV, nhiệm kỳ 2025-2030. Với bề dày lịch sử truyền thống 76 năm Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (1949-2025), Đại hội lần thứ XV sẽ tiếp tục đánh dấu mốc son trong lịch sử hình thành và phát triển không ngừng của Đảng bộ Học viện, lãnh đạo Học viện đi tiên phong, góp phần thực hiện kỷ nguyên mới- Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.