Từ tư tưởng chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến sự kiện diễu binh, duyệt binh. Người đã nhiều lần gặp gỡ trực tiếp và động viên bộ đội tham gia sự kiện duyệt binh. Ngày 01/01/1955, cuộc duyệt binh đầu tiên được diễn ra để chào mừng Hồ Chủ tịch, Trung ương Đảng và Chính phủ trở về Thủ đô sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp.
Sự kiện lịch sử này được Đại tướng Võ Nguyên Giáp lựa chọn làm điểm nhấn trong phần kết của “Hồi ký Điện Biên Phủ - Điểm hẹn lịch sử”, với những dòng đầy cảm xúc: “Ngày 01 tháng 01 năm 1955, Chính phủ và Trung ương Đảng trở về Hà Nội, Bác Hồ gặp lại đồng bào ở quảng trường Ba Đình, nơi chín năm trước Người đọc bản Tuyên ngôn độc lập lịch sử. Nụ cười của Bác Hồ trên lễ đài sẽ sáng mãi trong trang sử mới của Hà Nội nối tiếp Đông Đô, Thăng Long xưa.
Chúng ta đã tổ chức cuộc duyệt binh lớn đầu tiên ở Hà Nội, một cuộc duyệt binh bộ đội, dân quân du kích chỉ mang theo toàn vũ khí của Pháp và Mỹ, từ vũ khí hạng nhẹ, vũ khí hạng nặng, đến các phương tiện thông tin đều là chiến lợi phẩm thu được trong chiến đấu”[1].
Tháng 4/1960, các học viên Trường Hạ sĩ quan Pháo binh Quảng Yên (Quảng Ninh) được lệnh lên đường về sân bay Bạch Mai, Hà Nội luyện tập tham gia Lễ duyệt binh vào ngày Quốc khánh 2-9. Bác Hồ đã đến thăm, động viên bộ đội. Điều đó đã truyền cho những cán bộ, chiến sĩ đang luyện tập tinh thần hứng khởi và sự nỗ lực hết mình để hoàn thành nhiệm vụ.
Về diễu binh, trong bài “Nói chuyện với các nhà báo tại Mátxcơva” ngày 21-11-1957, Người đề cập ý nghĩa cuộc diễu binh: “Dự cuộc biểu tình, chúng tôi đã được chứng kiến đà phấn khởi của nhân dân Liên Xô vĩ đại trong cuộc đấu tranh cho hòa bình và chủ nghĩa cộng sản. Cuộc diễu binh và cuộc biểu tình cho chúng tôi thấy rằng nhân dân và cả quân đội nữa đoàn kết chặt chẽ chung quanh Đảng và Chính phủ. Sự có mặt của hàng trăm đoàn đại biểu nước ngoài tới đây dự lễ kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười là một việc đầy ý nghĩa”[2].
Các cuộc duyệt binh, diễu binh đầu tiên được tổ chức không chỉ tuyên bố sức mạnh của quân đội nhân dân mà còn khẳng định bản lĩnh của một dân tộc nhỏ bé nhưng quật cường, chiến thắng những kẻ thù hùng mạnh nhất. Từ đó đến nay, các cuộc duyệt binh lớn đều gắn với những dấu mốc lớn của dân tộc như kỷ niệm Tết độc lập, ngày chiến thắng thực dân, thống nhất đất nước…
Sức lan tỏa của lễ duyệt binh, diễu binh
Có thể hiểu, duyệt binh là nghi thức trọng thể, diễn ra dưới sự chủ trì của lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước. Trong khoảnh khắc trang nghiêm ấy, người lãnh đạo tối cao thực hiện nghi lễ chào cờ, nghe báo cáo quân lực và duyệt đội hình, đội ngũ các lực lượng vũ trang.
Thông qua duyệt binh để khẳng định sức mạnh nội tại, tinh thần chiến đấu và vị thế kiêu hãnh của quốc gia trên trường quốc tế. Mỗi ánh mắt, mỗi bước chân qua lễ đài như gióng lên hồi trống đồng vang vọng, nhắc nhở thế hệ hôm nay rằng: Việt Nam là dân tộc yêu chuộng hòa bình, nhưng cũng là dân tộc biết chiến đấu và chiến thắng để bảo vệ độc lập, chủ quyền.
Ngay sau lễ duyệt binh, các lực lượng bước vào phần diễu binh - màn biểu dương sức mạnh tổ chức, kỹ thuật và tinh thần kỷ luật thép của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Từ những đội hình bộ binh, cơ giới đến những phương tiện khí tài hiện đại nối đuôi nhau tiến qua, mỗi bước chân, mỗi bánh xích, mỗi vũ khí hiện đại diễu qua không chỉ để phô diễn sức mạnh, mà còn là lời tuyên ngôn gửi tới toàn thế giới rằng Việt Nam, dù từng trải qua chiến tranh khốc liệt, vẫn kiên cường bước tới tương lai bằng chính sức mạnh và trí tuệ của mình.
Mỗi bước chân diễu binh là một nốt nhạc hùng tráng trong bản trường ca dân tộc, là sự tiếp nối khí phách bất khuất của những đoàn quân năm xưa ra trận giữ nước. Từng ánh mắt hướng về lễ đài, từng nhịp chân đều đặn vang trên mặt đất không chỉ khắc ghi lòng tự hào mà còn gợi nhắc thế hệ trẻ rằng hòa bình hôm nay là kết quả của sự hy sinh xương máu của cha ông.
Cùng với duyệt binh, diễu binh còn có màn diễu hành. Nếu duyệt binh, diễu binh mang đậm màu sắc quân sự thì diễu hành lại là bức tranh rộng lớn hơn của sức mạnh toàn dân. Trong dòng chảy rực rỡ cờ hoa ấy, các giai tầng trong xã hội như công nhân, nông dân, văn nghệ sĩ, trí thức, phụ nữ, thanh niên, học sinh, sinh viên… sải bước hiên ngang, hòa chung tiếng nhạc hào hùng, viết nên bản anh hùng ca bất tận về tinh thần đoàn kết, ý chí tự cường của dân tộc Việt Nam.
Đáng chú ý, không chỉ có các lực lượng tham gia làm nhiệm vụ duyệt binh, diễu binh theo sự phân công mà hàng ngàn, hàng vạn người dân trên khắp cả nước cùng hướng về ngày lễ lớn của dân tộc. Những ngày này, hàng triệu trái tim đang hướng về Quảng trường Ba Đình. Khi những đoàn duyệt binh, diễu binh đi qua các con phố đã được đông đảo nhân dân cổ vũ, khích lệ, tiếp thêm sức mạnh bằng sự mong chờ. Có lẽ, không ở đâu như đất nước Việt Nam, các đoàn duyệt binh, diễu binh đi giữa lòng nhân dân, được nhân dân chở che, đón nhận.
Duyệt binh, diễu binh ở Việt Nam không phải là “phô trương lực lượng” như lời rêu rao của các thế lực thù địch. Đây cũng không chỉ là một nghi thức quân sự mà còn mang ý nghĩa chính trị và giáo dục sâu sắc. Nó không chỉ gợi nhắc chúng ta về quá khứ hào hùng của dân tộc mà còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc và khát vọng về một Việt Nam độc lập, tự do, phồn vinh và thịnh vượng.
