Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng ta tiếp tục sử dụng báo chí một cách hữu hiệu nhằm cổ vũ, động viên cán bộ, chiến sỹ và nhân dân miền Nam chiến đấu, lan rộng cuộc kháng chiến chính nghĩa của nhân dân miền Nam Việt Nam trong nước và trên thế giới. Một số cơ quan báo chí đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình trong cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc
Thông Tấn xã Giải phóng
Sau cao trào Đồng khởi, cuộc đấu tranh chính trị của nhân dân miền Nam có bước phát triển mới, tiếng nói của cách mạng miền Nam cần được cả nước và thế giới biết đến, cổ vũ, do đó, Ban Thường vụ Xứ ủy Nam Bộ chủ trương thành lập bộ phận Thông tấn xã trực thuộc Ban Tuyên huấn của Xứ ủy Nam Bộ.
Mọi công việc chuẩn bị được bắt đầu từ tháng 8/1960.
Đồng chí Đỗ Văn Ba, nguyên là Phó Tiám đốc Thông Tấn xã Giải phóng cho biết: sau Hiệp định Geneva, ông được cấp trên sắp xếp ở lại miền Nam để chuẩn bị cho việc thành lập Thông tấn xã sau này. Tuy nhiên, cách mạng miền Nam cho đến trước phong trào Đồng khởi gặp nhiều khó khăn, việc thành lập Thông tấn xã chưa thực hiện được. Kể từ sau Đồng khởi trở đi, cách mạng miền Nam mới có điều kiện thành lập Thông tấn xã và cũng là yêu cầu để khuếch trương thanh thế của cách mạng miền Nam.
Những thanh niên đầu tiên được điều từ căn cứ ở Củ Chi lên như các đồng chí Đoàn Văn Thiều, Phùng Văn Dựng, Đặng Văn Long, Nguyễn Văn Khoa, Trần Văn Khuê. Công việc học tập chuyên môn trong điều kiện hết sức khó khăn, nhưng với tinh thần vượt qua mọi khó khăn, công tác chuẩn bị đầu tiên về cán bộ, về cơ sở vật chất cho thành lập Thông tấn xã đã được hoàn thành.
Xứ ủy Nam Bộ chuyển một bộ máy thu phát 15w từ miền Trung Nam Bộ lên căn cứ và những hoạt động đầu tiên để chuẩn bị ra đời Thông tấn xã bắt đầu.
Thông Tấn xã Giải phóng chính thức được thành lập ngày 12/10/1960. Cũng trong ngày này, bản tin của Thông Tấn xã Giải phóng được phát cho toàn quốc và thế giới trên làn sóng điện 31m dưới hô hiệu LPA (Liberation Press Agency).
Một lớp học của Thông Tấn xã Giải phóng tại vùng căn cứ (Ảnh: TTXGP)
Buổi phát thanh đầu tiên đã truyền tin tức trọn vẹn ra Thông Tấn xã Việt Nam tại Thủ đô Hà Nội với tín hiệu rất tốt. Kể từ ngày đó, bản tin Thông Tấn xã Giải phóng được phát đều đặn hằng ngày. Đêm 12/10/1960, tất cả các đồng chí lãnh đạo của Việt Nam Thông tấn xã đều có mặt ở phiên liên lạc đầu tiên ấy. Các đồng chí cho biết, ai lấy đều xúc động vì từ đó trở đi, tiếng nói của cách mạng miền Nam đã thông suốt ra hậu phương miền Bắc. Qua bản tin Thông tấn xã Giải phóng, đồng bào và chiến sỹ miền Bắc hằng ngày biết đến cuộc chiến đấu của đồng bào và chiến sỹ miền Nam.
Có một câu chuyện vui là Thông tấn xã Giải phóng được nhiều nười gọi tắt là “Giải phóng xã”. Thế là một số cán bộ ở miền Nam thắc mắc: ta chỉ giải phóng xã vậy thì tỉnh và huyện thì sao. Thế là cuối cùng, Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam thống nhất tên gọi là Thông tấn xã Giải phóng.
Khi mới ra đời. Thông tấn xã giải phóng là bộ phận trực thuộc Ban Tuyên huấn Xứ ủy Nam Bộ, sau khi Trung ương Cục miền Nam chính thức được thành lập (tháng 10/1961), trực thuộc Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam.
Trong những năm tháng đầu tiên cũng như những năm tháng hoạt động sau này, cán bộ, nhân viên Thông Tấn xã Giải phóng đã vượt qua mọi khó khăn do địch đánh phá và những khó khăn do thiếu lương thực. Phần lớn anh em đều có kinh nghiệm tăng gia sản xuất tự túc. Đặc biệt là ở căn cứ, việc đào giếng nước ăn là vô cùng khó khăn. Tuy nhiên anh em cũng đã bỏ ra nhiều công sức để đào được những cái giếng lấy nước ăn vượt qua những mùa khô nắng cháy.
Có những lần phải Di chuyển căn cứ tránh các cuộc càn quét của địch, nhưng vẫn phải bảo đảm việc phát sóng, vậy là cán bộ, nhân viên Thông Tấn xã Giải phóng trong quá trình di chuyển, cứ 18 giờ hằng ngày dừng lại đều đặn phát sóng với Thông Tấn xã Việt Nam ngoài Hà Nội. Có những buổi phải phát sóng trong mưa, cán bộ, nhân viên phải đứng quây áo mưa để bảo vệ máy móc, điện đài.
Có những lúc Thông Tấn xã Giải phóng phải giữ liên lạc với các cơ quan bạn như điện đài miền Nam Trung Bộ để theo dõi lộ trình giải thoát luật sư Nguyễn Hữu Thọ từ miền Trung về miền Đông Nam Bộ.
Kể từ khi ra đời cho đến năm 1975, 15 năm làm sóng điện Thông Tấn xã Giải phóng không bao giờ ngưng nghỉ. Khi cách mạng Việt Nam từng bước trưởng thành, việcliên lạc hai chiều với Thông Tấn xã Việt Nam tại Hà Nội được bảo đảm 24 trên 24 giờ hằng ngày.
Trong quá trình hoạt động, Thông Tấn xã Giải phóng thường xuyên được Thông Tấn xã Việt Nam chi viện về cán bộ và trang thiết bị. Dần dần, máy phát công suất 1 KVA đã thay cho máy 15w, được trang bị cả máy phát điện. Đến năm 1974, Thông Tấn xã Giải phóng được trang bị cả máy teletic để liên lạc với Trung ương. Ngoài bản tin trong nước, Thông Tấn xã Giải phóng còn ra đều đặn bản tin thế giới và tin tham khảo. Thông Tấn xã Giải phóng là một trong số ít đơn vị hoạt động mạnh nhất của Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam.
Cán bộ Thông Tấn xã Giải phóng có mặt khắp các chiến trường miền Nam đặc biệt là tại các chiến dịch lớn như Bình Giã, Bàu Bàng, Đồng Xoài, Phước Long đều có phóng viên tin, ảnh, điện đài của Thông Tấn xã Giải phóng tham gia. Thông tin từ mặt trận về kịp thời động viên cổ vũ chiến sĩ phong trào cả nước. Thông Tấn xã Giải phóng cũng tổ chức những tổ điện đài gọn nhẹ lưu động, bám theo các Công trường 5,7,9 (Các Sư đoàn 5, 7,9 chủ lực Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam) khi có chiến dịch hoặc các trận đánh lớn. Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân năm 1968, Thông tấn xã cử cán bộ theo năm mũi tiến công vào các đô thị. Chiến sự ác liệt, ngay tại Sài Gòn 10 cán bộ nhân viên Thông Tấn xã Giải phóng đã ngã xuống trong khi tác nghiệp.
Tính chung trong toàn bộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã có 240 cán bộ của Thông Tấn xã Giải phóng hi sinh. Thông Tấn xã Giải phóng đã phát đi bản tin tình hình mọi mặt của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam, sau này là Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam. Trong trận càn Junction City, Thông Tấn xã Giải phóng phải rời căn cứ sang Campuchia và có những lần bị máy bay B52 dội bom xuống căn cứ, nhưng làn sóng điện của Thông Tấn xã Giải phóng không bao giờ tắt.
Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Thông Tấn xã Giải phóng đã đưa đội ngũ cán bộ đông đảo cùng lực lượng quân đội tiến vào Sài Gòn tiếp quản Việt Tấn xã của chính quyền Sài Gòn và kịp thời đưa tin bài ảnh về đại thắng mùa Xuân lịch sử.
Thông Tấn xã Giải phóng đã được tặng thưởng Huân chương Thành đồng hạng Hai, 02 Huân chương Kháng chiến hạng Nhất và một Bằng khen của Trung ương Cục miền Nam.
Trong 15 năm kể từ khi ra đời, Thông Tấn xã Giải phóng luôn hoạt động với phương châm: “cần cù dũng cảm, tự lực cánh sinh, khắc phục khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ”.
Đài Phát thanh Giải phóng
Kể từ sau khi Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam thành lập, yêu cầu phát đi tiếng nói chính nghĩa của đồng bào, chiến sĩ miền Nam tới đồng bào, chiến sĩ cả nước cũng như với bạn bè quốc tế ngày càng trở nên cấp bách. Chính vì thế, thực hiện chủ trương Trung ương Đảng, Trung ương Cục chuẩn bị và cho ra mắt Đài Phát thanh Giải phóng.
Nhân viên Đài Phát thanh Giải phóng trong một ca làm việc (Ảnh tư liệu)
Đài Phát thanh Giải phóng.là một cơ quan trực thuộc Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam. Trong những buổi phát thanh đầu tiên, do máy móc cũ kỹ, tín hiệu của Đài Phát thanh Giải phóng.không được tốt Tuy nhiên, cán bộ, nhân viên của Đài vẫn cố gắng phát thanh để đưa được tiếng nói của Mặt trận đến với đồng bào trong nước và thế giới.
Ngày 01/02/1962, tại cánh rừng Căn cứ Mã Đà, thuộc Chiến khu D, Đài Phát thanh Giải phóng – cơ quan của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam chính thức phát sóng buổi đầu tiên trên nền nhạc của ca khúc “Giải phóng miền Nam.”
Đài Phát thanh Giải phóng.được phát bằng nhiều thứ tiếng Việt, tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Hoa và tiếng Campuchia.
Có thể nói, Đài Phát thanh Giải phóng được ấp ủ và ra đời ngay trên chiến hào để phục vụ cuộc chiến đấu của cách mạng miền Nam.
Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vượt qua những khó khăn gian khổ về đời sống cũng như sự đánh phá của kẻ thù, Đài Phát thanh Giải phóng ngày càng trưởng thành và giữ vị trí vai trò quan trọng trong công tác tư tưởng đối với cán bộ chiến sĩ và nhân dân miền Nam.
Để hạn chế tác động của Đài Phát thanh Giải phóng, có thời điểm Mỹ và chính quyền Sài Gòn đã lập ra một Đài Phát thanh Giải phóng giả, nhằm “đánh lận con đen”, nhưng không thể làm mất đi tiếng nói chính nghĩa của nhân dân miền Nam.
Không phải chỉ nhân dân miền Nam mà kẻ thù cũng thường xuyên nghe đài phát thanh giải phóng. Trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968, khi quân giải phóng chiếm được một xe bọc thép của địch, chiếc máy thu thanh bán dẫn trên xe vẫn đang truyền đi một buổi phát thanh của Đài Phát thanh Giải phóng.
(Còn tiếp)
