Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc (tháng 02-3/1979) là một mốc son trong lịch sử bảo vệ Tổ quốc của nhân dân và lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Trên mặt trận Hoàng Liên Sơn[1] xuất hiện nhiều cá nhân và tập thể chiến đấu dũng cảm, hy sinh anh dũng, được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân

Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Xuân Kim

Nguyễn Xuân Kim sinh năm 1952, dân tộc Kinh, quê ở xã Lạc Long, huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Hưng, nhập ngũ tháng 5/1972. Khi hy sinh, đồng chí là Thượng sĩ, quyền Đại đội trưởng Đại đội 6, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 192, bộ đội địa phương tỉnh Hoàng Liên Sơn, Quân khu 2, đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trận đánh quân xâm lược ngày 17/02/1979, đơn vị Nguyễn Xuân Kim giữ chốt ở khu vực Cốc San (huyện Bát Sát, tỉnh Lào Cai). 1 Tiểu đoàn địch có pháo binh, xe tăng yểm trợ chia làm nhiều mũi đánh phá ác liệt vào trận địa. Nguyễn Xuân Kim bình tĩnh, dũng cảm, chỉ huy linh hoạt, chờ địch đến gần mới nổ súng. Bị thương lần thứ nhất tự băng bó rồi tiếp tục chiến đấu. Bị thương lần thứ hai, ngất đi, khi tỉnh dậy lại động viên đơn vị giữ vững quyết tâm chiến đấu và tổ chức lực lượng phản kích đánh vào sườn và phía sau địch. Bị thương lần thứ ba, ngất đi nhiều lần, sau mỗi lần tỉnh dậy Nguyễn Xuân Kim lại tiếp tục chỉ huy đơn vị chiến đấu. Thấy địch đến gần, đồng chí cố gượng dậy dùng lựu đạn, AK đánh vào đội hình địch. Kết quả trận này, đơn vị đã đánh lui 8 đợt tấn công của địch, diệt hơn 200 tên địch. Riêng đồng chí diệt 60 tên địch. Hành động dũng cảm của Nguyễn Xuân Kim đã động viên cổ vũ toàn đơn vị kiên quyết chiến đấu giữ vững trận địa. Đồng chí đã anh dũng hy sinh sau khi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Ngày 20/12/1979, Nguyễn Xuân Kim được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Xe tăng Trung Quốc vượt sông đánh chiếm tình Hoàng Liên Sơn tại Lào Cai (Ảnh tư liệu)

Anh hùng liệt sĩ Đỗ Duy Phú

Đỗ Duy Phú sinh năm 1958, dân tộc Kinh, quê ở xã Minh Quân, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái, nhập ngũ tháng 5/1978. Khi hy sinh, đồng chí là binh nhất, chiến sĩ trinh sát, Đại đội 20, Trung đoàn124, Sư đoàn 345, Quân khu 2, đoàn viên Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.

Trong cuộc chiến đấu chống quân xâm lược/2/1979, Đỗ Duy Phú đã nêu cao tinh thần dũng cảm, mưu trí, luôn bám sát địch, theo dõi nắm tình hình được kịp thời, báo cáo lên cấp trên được chính xác.

“Đặc biệt, ngày 28/2/1979, đài quan sát của Đỗ Duy Phú bố trí trên điểm cao 598, 433 (huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai). Địch nhiều lần tổ chức lực lượng đánh phá ác liệt hòng chiếm bằng được 2 điểm cao này. Đồng chí cùng tổ vừa làm nhiệm vụ nắm địch, báo cáo kịp thời, chính xác cho pháo binh của ta bắn chính xác vào đội hình địch, vừa dùng súng bộ binh đánh địch. Đỗ Duy Phú bị thương lần thứ nhất vào vai, đồng chí vẫn kiên quyết chiến đấu. Bị thương lần thứ 2, máu chảy ướt đầm áo, sau khi được băng bó, đồng chí vẫn không rời trận địa, tiếp tục chiến đấu, dùng lựu đạn, súng AK đánh vào đội hình địch. Quá trình chiến đấu, Đỗ Duy Phú động viên mọi người kiên quyết đánh địch đến cùng. Kết quả trận này Đỗ Duy Phú đã diệt hơn 100 tên xâm lược. Đồng chí đã anh dũng hy sinh sau khi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Hành động dũng cảm của đồng chí đã động viên cổ vũ toàn đơn vị noi theo.

Đỗ Duy Phú đã được tặng thưởng 1 Huân chương Quân công hạng Ba.

Ngày 20/12/1979, Đỗ Duy Phú được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Anh hùng Tòng Văn Chô

Tòng Văn Chô sinh năm 1955, dân tộc Thái, quê ở xã Na Cang, huyện Than Uyên, tỉnh Lào Cai, nhập ngũ tháng 9/1976. Khi được tuyên dương Anh hùng, đồng chí là binh nhất, tiểu đội phó, Đại đội 6, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 254, bộ đội địa phương tỉnh Hoàng Liên Sơn, Quân khu 2, đoàn viên Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh;

Trong cuộc chiến đấu chống quân xâm lược tháng 2/1979, Tòng Văn Chô đã nêu cao tinh thần dũng cảm, mưu trí, không sợ hy sinh, tích cực đánh địch, đã diệt 23 tên địch và cùng đồng đội diệt hàng trăm tên khác.

Ngày 17/02/1979, địch đánh phá rất ác liệt vào chốt của đơn vị. Tuy bị sức ép do hỏa lực địch bắn, đồng chí vẫn bình tĩnh bắn tỉa diệt 5 tên xâm lược.

Ngày 18/02/1979, hỏa lực súng cối, đại liên, súng trường của địch bắn rất ác liệt vào trận địa của ta. Chúng nhiều lần cho bộ binh với số lượng đông gấp hàng chục lần đánh lên chốt, hòng tiêu diệt lực lượng của ta. Đồng chí bình tĩnh chờ địch đến gần, bắn 1 quả đạn B40 diệt 15 tên, cùng đồng đội dùng súng AK bắn chính xác vào đội hình địch rất dày đặc, đã diệt hàng trăm tên khác.

Ngày 21/02/1979, đơn vị bố trí trên điểm cao 393. Địch bắn ác liệt vào trận địa, và cho bộ binh đông tấn công lên chốt. Đồng chí bị sức ép, nhưng vẫn bình tĩnh chờ địch đến gần mới bắn súng, ném lựu đạn. Thấy địch lên lấy xác đồng đội, Tòng Văn Chô nhanh chóng kéo 2 xác địch nhử chúng đến gần để đánh. Thấy 6 tên lên lấy xác đồng bọn, Tòng Văn Chô bắn diệt được 3 tên, buộc chúng phải lui xuống. 15 phút sau, chúng lại ném lựu đạn, bắn nhiều loại đạn vào chốt và tổ chức đợt xung phong mới vào trận địa. Bọn địch xông vào định bắt sống, Tòng Văn Chô diệt ngay 3 tên. Một tên khác ném lựu đạn vào chỗ Tòng Văn Chô, đồng chí nhanh chóng chộp quả lựu đạn đang xì khói ném trả lại diệt được một số tên khác.

Kết quả trận này, Tòng Văn Chô đã diệt 31 tên địch, góp phần cùng đồng đội đánh lui hơn chục đợt tấn công của địch.

Tòng Văn Chô đã được tặng thưởng 1 Huân chương Quân công hạng Ba, được tặng danh hiệu Dũng sĩ giữ nước.

Ngày 20/12/1979, Tòng Văn Chô được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tặng danh hiệu lực lượng vũ trang nhân dân.

Chiến sĩ Đoàn 368 pháo binh tỉnh Hoàng Liên Sơn trừng trị quân giặc, ngày 10/3/1979 (Ảnh tư liệu Phùng Triệu/TTXVN) 

Anh hùng Hoàng Minh Phương

Hoàng Minh Phương sinh năm 1950, dân tộc Tày, quê ở xã Phong Du Hạ, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai, nhập ngũ tháng 9/1976. Khi được tuyên dương Anh hùng, đồng chí là binh nhất, tiểu đội phó, Đại đội 5, Tiểu đoàn 64, Trung đoàn741, bộ đội địa phương tỉnh Lai Châu, Quân khu 2, đoàn viên Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.

Trong cuộc chiến đấu chống quân xâm lược 2/1979, Hoàng Minh Phương đã nêu cao tinh thần dũng cảm, mưu trí, lập công xuất sắc, chỉ huy tiểu đội diệt 350 tên địch, đánh lui 6 đợt tấn công của chúng, giữ vững trận địa. Riêng Hoàng Minh Phương diệt hơn 100 tên địch.

Ngày 17/02/1979, địch cho lực lượng đông hơn ta gấp nhiều lần, chia làm nhiều mũi và mở nhiều đợt tấn công lên trận địa chốt của ta, Hoàng Minh Phương chỉ huy tiểu đội súng cối chiến đấu rất dũng cảm, đã góp phần cùng trung đội diệt 150 tên, đánh lui 2 đợt tấn công của địch. Riêng Hoàng Minh Phương trực tiếp bắn 60 quả đạn cối diệt hơn 70 tên địch.

Ngày 18/02/1979, địch lại cho lực lượng đông hơn hôm trước mở nhiều đợt tấn công vào trận địa chốt, Hoàng Minh Phương động viên tiểu đội kiên quyết giữ vững trận địa. Đến trưa, thấy lực lượng ta còn ít, sau khi bắn pháo dữ dội vào trận địa ta, chúng bao vây định bắt sống một số bộ đội ta.

Hoàng Minh Phương bình tĩnh dùng lựu đạn đánh vào đội hình của địch, diệt 80 tên, những tên còn lại phải bỏ chạy, trận địa được giữ vững. Sau trận đánh, Hoàng Minh Phương còn đưa được thương binh về phía sau an toàn.

Hoàng Minh Phương đã được tặng thưởng 1 Huân chương Quân công hạng Ba.

Ngày 20/12/1979, Hoàng Minh Phương được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Anh hùng Trần Nghiêm

Trần Nghiêm sinh năm 1927, dân tộc Kinh, quê ở tiểu khu Duyên Hải, thị xã Lào Cai, tỉnh Lào Cai. Khi được tuyên dương Anh hùng, đồng chí là chính trị viên khu đội tự vệ tiểu khu Duyên Hải, thị xã Lào Cai, tỉnh Hoàng Liên Sơn, Quân khu 2, đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trong cuộc chiến đấu chống quân xâm lược tháng 02/1979, Trần Nghiêm đã đi sát mọi người trong đơn vị, động viên giữ vững quyết tâm, kiên quyết đánh địch. Đồng chí chiến đấu rất dũng cảm, chỉ huy linh hoạt, đơn vị đồng chí đã diệt hơn 100 tên địch, bảo vệ cho dân sơ tán được an toàn.

Đặc biệt trận ngày 17/02/1979, ngay khi phát hiện địch tấn công, mặc dù chúng đông, được pháo binh, xe tăng yểm trợ bắn phá ác liệt vào thị xã Lào Cai, Trần Nghiêm đã chỉ huy đơn vị bám sát địch, liên tục chiến đấu từ 3 giờ đến 9 giờ sáng. Đơn vị Trần Nghiêm diệt gần 100 địch, ngăn chặn được bước tiến công của chúng, tạo điều kiện tốt cho nhân dân sơ tán kịp thời.

Trần Nghiêm luôn giáo dục cho các con hăng hái tham gia tự vệ. Trong đợt đánh quân xâm lược tháng 02/1979, đồng chí cùng 3 người con cùng đánh địch, và đều dũng cảm lập công, cả 3 người được đề nghị tặng thưởng Huân chương. Gương chiến đấu dũng cảm của gia đình đồng chí có tác dụng cổ vũ mọi người noi theo”.

Trần Nghiêm được tặng thưởng 1 Huân chương Chiến công hạng Ba.

Ngày 20/12/1979, Trần Nghiêm được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Anh hùng Nguyễn Ngọc Hòa

Nguyễn Ngọc Hòa sinh năm 1953, dân tộc Kinh, quê ở tiểu khu Lào Cai, thị xã Lào Cai, tỉnh Lào Cai. Khi được tuyên dương Anh hùng, đồng chí là tự vệ tiểu khu Lào Gai, thị xã Lào Cai, tỉnh Hoàng Liên Sơn, đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.

Năm 1971, Nguyễn Ngọc Hòa vào bộ đội chiến đấu ở chiến trường miền Nam, Năm 1975, đồng chí phục viên và từ đó tham gia tự vệ ở tiểu khu Lào Cai, đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Trong cuộc chiến đấu chống quân xâm lược tháng 2/1979, Nguyễn Ngọc Hòa đã nêu cao tinh thần rất dũng cảm, tích cực, chủ động đánh địch, thể hiện vai trò nòng cốt trong đơn vị.

Đặc biệt, ngày 19/02/1979, bộ binh địch có số lượng rất đông, được xe tăng yểm trợ mở nhiều đợt tấn công đánh phá ác liệt vào thị xã Lào Cai. Đơn vị không có súng chống tăng, Nguyễn Ngọc Hòa đã dũng cảm, nhanh chóng vượt qua khu hỏa lực địch bắn rất dữ dội đến một đơn vị bộ đội ta mượn được khẩu súng B40, rồi nhanh chóng bám sát địch, đuổi theo xe tăng địch bắn 2 quả đạn diệt 2 xe tăng. Sau đó Nguyễn Ngọc Hòa bò lên mặt đường tìm chỗ có lợi dùng trung liên bắn vào đội hình bộ binh địch diệt thêm 2 xe tăng và 20 tên địch, tạo điều kiện cho đồng đội diệt nhiều tên khác. Nguyễn Ngọc Hòa đã góp vào thành tích chung của đơn vị diệt gần 70 tên địch, đánh lui nhiều đợt tấn công của chúng. Gương chiến đấu dũng cảm của đồng chí đã có tác dụng động viên lôi kéo mọi người noi theo”.

Nguyễn Ngọc Hòa đã được tặng thưởng 1 Huân chương Chiến công hạng Nhất.

Ngày 20/12/1979, Nguyễn Ngọc Hòa được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

(Còn tiếp)

[1] Ngày 27/12/1975, ba tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Nghĩa Lộ (riêng 2 huyện Bắc Yên và Phù Yên sáp nhập vào tỉnh Sơn La) sáp nhập thành tỉnh Hoàng Liên Sơn. Ngày 12/8 /1991, chia tỉnh Hoàng Liên Sơn để tái lập hai tỉnh Lào Cai và tỉnh Yên Bái (bao gồm cả phần thuộc tỉnh Nghĩa Lộ cũ).