Trong lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại, có những địa danh đã trở thành biểu tượng bất tử gắn liền với bước ngoặt vận mệnh của dân tộc. Pác Bó (Cao Bằng) là một trong những địa danh như thế. Từ đây đã khởi nguồn cho đường lối cách mạng đúng đắn, dẫn dắt toàn dân đi tới thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945. Pác Bó, vì thế, mang trong mình những giá trị lịch sử – chính trị đặc biệt to lớn
Pác Bó và sự lựa chọn của lịch sử
Việc lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc lựa chọn Pác Bó làm nơi trở về hoạt động đầu năm 1941 không phải là sự ngẫu nhiên, mà là sự lựa chọn của lịch sử, hội tụ từ nhiều điều kiện khách quan và chủ quan.
Về địa hình và vị trí, Pác Bó nằm ở vùng núi cao, rừng sâu, có hang động và nhiều lối đi hiểm trở, rất thuận lợi cho việc che giấu và bảo vệ an toàn cho hoạt động cách mạng. Sát với biên giới Việt – Trung, Pác Bó tạo điều kiện để Hồ Chí Minh và cán bộ cách mạng có thể linh hoạt qua lại quốc tế, tranh thủ sự giúp đỡ của bạn bè, đồng thời dễ dàng rút lui khi cần thiết. Địa hình núi non cũng giúp xây dựng căn cứ địa vững chắc, khó bị kẻ thù phát hiện và đàn áp.
Về con người và truyền thống cách mạng, Cao Bằng là nơi sinh sống của nhiều dân tộc khác nhau, nhưng chung sống hòa thuận và đặc biệt có điểm tương đồng là: giàu lòng yêu nước, có truyền thống đoàn kết, gắn bó với cách mạng từ rất sớm. Nhiều cơ sở cách mạng đã được hình thành ở đây ngay từ những năm 1930–1931, khi phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh lan tỏa. Người dân Pác Bó sẵn sàng đùm bọc, nuôi giấu cán bộ, coi việc hy sinh, bảo vệ cách mạng là nghĩa vụ thiêng liêng. Đây chính là hậu phương vững chắc để Nguyễn Ái Quốc có thể yên tâm lãnh đạo, gây dựng phong trào, là mảnh đất để cách mạng phát triển.
Về chiến lược chính trị, việc chọn Pác Bó thể hiện tầm nhìn xa của Nguyễn Ái Quốc- Hồ Chí Minh. Từ căn cứ Pác Bó, cách mạng có thể lan tỏa ra cả vùng Việt Bắc, tạo thành một hệ thống căn cứ liên hoàn, vừa là nơi huấn luyện cán bộ, vừa là nơi dự trữ lực lượng, chuẩn bị cho khởi nghĩa vũ trang. Sự lựa chọn này phù hợp với tư tưởng “lấy nông thôn bao vây thành thị”, từ vùng căn cứ cách mạng mở rộng dần thế lực, tiến tới tổng khởi nghĩa.
Tất cả những yếu tố trên cho thấy Pác Bó là sự lựa chọn tất yếu của lịch sử. Chính từ đây, ánh sáng cách mạng đã tỏa đi khắp cả nước, dẫn dắt dân tộc đến thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng Tám 1945.
Suối Lênin trong Khu di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó
Pác Bó - Những giá trị lịch sử - chính trị
Từ sự lựa chọn đúng đắn của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, Pác Bó đã mang trong mình những giá trị lịch sử – chính trị sâu sắc, thể hiện trên nhiều phương diện tiêu biểu.
Một là, tổ chức Hội nghị lần thứ tám của Trung ương Đảng (khóa I) (tháng 5/1941), do đồng chí Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh chủ trì, có vai trò và ý nghĩa hết sức quan trọng. Đây là sự kiện lớn, bước ngoặt lịch sử gắn liền với Pác Bó. Tại Hội nghị Người nhấn mạnh: "Nhiệm vụ giải phóng dân tộc, độc lập cho đất nước là một nhiệm vụ trước tiên của Ðảng ta" (1); "Trong lúc này quyền lợi của bộ phận, của giai cấp phải đặt dưới quyền lợi giải phóng của toàn thể dân tộc" (2), xác định nhiệm vụ giải phóng dân tộc là nhiệm vụ trung tâm, đặt lên hàng đầu. Hội nghị mang ý nghĩa lịch sử đặc biệt quan trọng đối với cách mạng nước ta. Nghị quyết của hội nghị thể hiện một cách sâu sắc và hoàn chỉnh vấn đề giải phóng dân tộc, đánh dấu bước tiến mới trong tư duy cách mạng và sự lãnh đạo của Đảng, khẳng định bước phát triển mới của cách mạng Việt Nam, có ý nghĩa quyết định thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945. Nghị quyết của Hội nghị lần thứ 8 và những chủ trương sáng suốt của Nguyễn Ái Quốc được toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ra sức phấn đấu thực hiện, đi đến thành công. Hội nghị Trung ương tám chính là cột mốc mở ra con đường thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, và Pác Bó là nơi ghi dấu sự kiện lịch sử trọng đại đó.
Hai là, nơi thành lập Mặt trận Việt Nam Độc lập Đồng minh (Việt Minh).
Tháng 5/1941, tại Pác Bó, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc cùng Trung ương Đảng đã trực tiếp chỉ đạo thành lập Mặt trận Việt Minh. Đây là một tổ chức chính trị – xã hội rộng rãi, đoàn kết toàn dân tộc không phân biệt giai cấp, tôn giáo, thành phần, nhằm mục tiêu cao nhất: đánh đuổi thực dân, phát xít, giành độc lập cho dân tộc. Bước đầu xây dựng lực lượng vũ trang, căn cứ địa cách mạng, tiến tới khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền. Đây là bước ngoặt chiến lược, đưa cách mạng Việt Nam thoát khỏi tình thế bị động, chuyển sang chủ động tiến công. Đồng thời, chủ trương đại đoàn kết dân tộc được cụ thể hóa thành một phong trào quần chúng rộng lớn, từ Pác Bó lan tỏa khắp cả nước. Việt Minh trở thành ngọn cờ tập hợp toàn dân, tạo cơ sở chính trị vững chắc cho cuộc khởi nghĩa toàn quốc. Có thể nói, việc thành lập Mặt trận Việt Minh là bước ngoặt chiến lược, trực tiếp chuẩn bị về chính trị cho thắng lợi Cách mạng Tháng Tám.
Ba là, tổ chức huấn luyện cán bộ, xây dựng lực lượng cách mạng. Pác Bó là nơi Nguyễn Ái Quốc- Hồ Chí Minh trực tiếp đào tạo, bồi dưỡng lớp cán bộ đầu tiên cho cách mạng. Trong các lớp huấn luyện chính trị, quân sự ở rừng sâu, Người giảng giải về chủ nghĩa Mác – Lênin, về phương pháp tổ chức quần chúng, kỹ năng hoạt động bí mật, đồng thời rèn luyện tinh thần chịu đựng gian khổ. Nhiều cán bộ sau này trưởng thành từ Pác Bó đã trở thành hạt nhân nòng cốt của phong trào cách mạng và lực lượng vũ trang. Từ hạt nhân ban đầu ở Pác Bó, căn cứ cách mạng ở Cao Bằng dần lan rộng, kết nối với các địa phương khác, hình thành thế trận vững chắc, chuẩn bị cho khởi nghĩa toàn quốc.
Bốn là, biên soạn và truyền bá các văn kiện cách mạng. Tại hang Cốc Bó nhỏ bé, bên dòng suối Lê-nin, núi Các Mác, Nguyễn Ái Quốc- Hồ Chí Minh đã miệt mài lao động trí óc, biên soạn nhiều văn kiện quan trọng. Tác phẩm “Lịch sử nước ta” được viết bằng thơ lục bát ngắn gọn, dễ nhớ, dễ truyền bá trong quần chúng. Người cũng viết nhiều bài báo, tài liệu giải thích đường lối cứu nước, kêu gọi đoàn kết toàn dân. Đồng thời, các chỉ thị, nghị quyết Trung ương được chuẩn bị tại đây đã định hướng phong trào cách mạng cả nước. Đặc biệt, Hồ Chí Minh đã Việt hóa những tư tưởng Mác – Lênin thành ngôn ngữ gần gũi, dễ tiếp nhận. Nhờ đó, đường lối cách mạng đã đi sâu vào quần chúng, góp phần hình thành sức mạnh chính trị to lớn. Đây là sự chuẩn bị không thể thiếu về tư tưởng – chính trị cho những thắng lợi cách mạng sau đó.
Du khách tham quan hang Pác Bó
Năm là, gắn kết lãnh tụ với nhân dân, nuôi dưỡng sức mạnh dân tộc. Ở Pác Bó, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh không chỉ là nhà lãnh đạo chính trị, mà còn là người đồng chí, người thân thiết của nhân dân. Người sống giản dị, ăn ngô, uống nước suối, ngủ hang đá, chia sẻ từng khó khăn với đồng bào. Chính sự gần gũi ấy đã khắc sâu niềm tin yêu của nhân dân đối với lãnh tụ và cách mạng. Pác Bó trở thành biểu tượng của sự gắn bó máu thịt giữa Đảng, lãnh tụ với nhân dân, là nguồn sức mạnh để cách mạng phát triển và đi đến thắng lợi.
Tất cả những dấu ấn đó đã làm Pác Bó thành nơi khởi nguồn cách mạng Việt Nam hiện đại. Từ nơi đây, con đường giải phóng dân tộc đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta hiện thức hóa, dẫn dắt toàn dân đi đến thắng lợi vĩ đại của dân tộc.
Từ Pác Bó đến thắng lợi Cách mạng tháng Tám năm 1945
Các hoạt động chính trị tại Pác Bó trước hết có ý nghĩa chuẩn bị nền móng toàn diện cho cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945. Việc thành lập Mặt trận Việt Minh đã tạo ra một tổ chức chính trị thống nhất, quy tụ lực lượng yêu nước trong cả nước dưới một ngọn cờ chung, hình thành sức mạnh đoàn kết dân tộc. Hội nghị Trung ương 8 xác định rõ nhiệm vụ giải phóng dân tộc là hàng đầu, định hướng chiến lược cho toàn bộ phong trào cách mạng. Đó là sự chuẩn bị về đường lối chính trị, đặt nền móng cho thắng lợi sau này. Các công tác chuẩn bị về tư tưởng được tiến hành thông qua việc biên soạn, in ấn và truyền bá các tài liệu cách mạng. Những bài báo tuyên truyền, tờ truyền đơn... đã góp phần nâng cao nhận thức, thắp lên niềm tin và ý chí đấu tranh trong quần chúng. Đây là bước chuẩn bị quan trọng, biến tinh thần yêu nước thành sức mạnh chính trị tự giác. Đặc biệt, tại Pác Bó, công tác đào tạo cán bộ và xây dựng lực lượng cách mạng được triển khai bền bỉ. Những cán bộ được rèn luyện từ núi rừng Cao Bằng trở thành hạt nhân nòng cốt, mang lý tưởng, tổ chức và phương pháp đấu tranh đi khắp các địa phương. Sự trưởng thành của lực lượng cách mạng chính là sự chuẩn bị trực tiếp, đảm bảo khi thời cơ đến, toàn dân có thể vùng lên giành chính quyền.
Như vậy, Pác Bó vừa căn cứ địa cách mạng vững chắc vừa là nơi chuẩn bị toàn diện – từ đường lối, tư tưởng đến tổ chức và lực lượng – và chính sự chuẩn bị ấy đã góp phần vào sự bảo đảm cho thắng lợi vĩ đại của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta.
Pác Bó - Cao Bằng đã mang trong mình sứ mệnh lịch sử - chính trị cao cả và bất diệt. Nơi ghi dấu sự trở về của lãnh tụ Hồ Chí Minh và chuẩn bị các điều kiện cho chiến thắng vĩ đại của dân tộc. Giá trị lịch sử – chính trị của Pác Bó vì vậy vừa mang tính biểu tượng, vừa mang tính thực tiễn, là cội nguồn nuôi dưỡng khát vọng độc lập, tự do của dân tộc, là động lực và niềm tin về một Việt Nam hùng cường của nhân dân ta.
_________________
1,2. Ðảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Ðảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t. 7, tr 118 - 119, 461.
