Chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân là một nội dung cơ bản, mang tính quy luật trong lý luận của chủ nghĩa xã hội khoa học, đồng thời, cũng là một yêu cầu, nguyên tắc cơ bản trong hoạt động thực tiễn của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Tuy nhiên hiện nay có một số quan điểm sai trái phủ nhận sự tồn tại tất yếu, khách quan chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân nên cần nhận diện rõ và có luận cứ đấu tranh xác đáng.

Thực chất của những luận điệu sai trái

Chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân (còn được gọi là chủ nghĩa quốc tế vô sản hay chủ nghĩa quốc tế xã hội chủ nghĩa) được hiểu ở nhiều góc độ tiếp cận: Đó là hệ thống quan điểm, lý luận của chủ nghĩa xã hội khoa học về sự đoàn kết, thống nhất của giai cấp công nhân (thông qua đội tiền phong) nhằm thực hiện sứ mệnh lịch sử toàn thế giới của mình. Đồng thời, nó còn được hiểu là thực tiễn phong trào cộng sản, công nhân quốc tế, lực lượng xã hội tiến bộ đoàn kết, giúp đỡ nhằm chống lại sự áp bức, bóc lột, bất công và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới cũng như mục tiêu thời đại là hòa bình, dân chủ, tiến bộ xã hội và phát triển bền vững.

Trong lý luận mácxít, đây là nội dung mang tính nguyên tắc, quy luật trong thực hiện sứ mệnh lịch sử toàn thế giới của giai cấp công nhân. Chính vì vậy, phủ nhận sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân cũng như chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân hòng phủ nhận giá trị của chủ nghĩa Mác, phủ nhận sự thống nhất, đoàn kết thực tiễn trong lực lượng cách mạng. Đó là quan điểm cho rằng phong trào cộng sản và công nhân quốc tế đã “lỗi thời”, “đang diệt vong”; khi ý thức hệ không còn là yếu tố chi phối quan hệ quốc tế, mà là lợi ích quốc gia - dân tộc thì thực hiện chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân sẽ bất lợi cho Việt Nam, và Việt Nam cần phải thực hiện chủ nghĩa quốc tế, chứ không phải chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân; rằng quan hệ giữa các nước đang kiên trì con đường xã hội chủ nghĩa hiện nay chỉ là quan hệ lệ thuộc …

Đây là những quan điểm sai trái, là nhận định mang tính chủ quan, phiến diện, hoặc là thuộc về chủ nghĩa xét lại khi đánh giá về phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, về chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân hiện nay.

Không thể phủ nhận chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân

Một là, chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân hiện nay không những không bị “diệt vong”, không “lỗi thời” mà vẫn tồn tại khách quan, và đang ngày càng được phục hồi mạnh mẽ. Sự đoàn kết, thống nhất về ý chí, mục tiêu của giai cấp công nhân đã được hình thành và thể hiện sinh động trong thực tiễn trước khi có sự ra đời của chủ nghĩa xã hội hiện thực (sau thành công của Cách mạng Tháng Mười Nga và sự phát triển của hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa). Giai cấp công nhân được ra đời và phát triển cùng với sự hình thành và phát triển của nền đại công nghiệp (bắt đầu từ Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất ở nửa sau của thế kỷ 18). Cũng chính nền đại công nghiệp - với đặc điểm nổi bật là phân công lao động, chuyên môn hóa và sự liên kết ngày càng chặt chẽ, mở rộng trong sản xuất, từ đó tất yếu là sự liên kết giữa những người lao động không cùng xí nghiệp, không cùng quốc gia.

 Hiện nay, nền đại công nghiệp càng phát triển do sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, càng tạo điều kiện vật chất - kỹ thuật thuận lợi tất yếu cho sự đoàn kết, thống nhất trên phạm vi toàn thế giới của giai cấp công nhân. Việc sản xuất và trao đổi theo các chuỗi giá trị toàn cầu đã trở thành phổ biến trong liên kết quốc tế. Cùng với đó là các hình thức liên kết phong phú khác như mạng sản xuất, xuất khẩu lao động tại chỗ, làm việc theo nhóm chuyên gia…

Hơn nữa, trong xã hội hiện đại, chủ nghĩa tư bản càng khoét sâu hơn những mâu thuẫn xã hội, chia rẽ các tầng lớp lao động, bằng cách tạo ra sự phân biệt giàu nghèo, giới tính, màu da, sắc tộc, quốc gia. Tuy nhiên, thực tế đó càng làm cho những người lao động, công nhân đoàn kết với nhau một cách mạnh mẽ hơn: Hàng nghìn người xuống Đại lộ Pennsylvania ở Washington, D.C trong cuộc tuần hành vì quyền phụ nữ vào tháng 1/2017, hơn 1 triệu người đã tham gia sự kiện Tuần hành phụ nữ 2017, biến đây trở thành cuộc biểu tình một ngày lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ…Sự đoàn kết ấy đã diễn ra, giữa công nhân và bất cứ tầng lớp lao động nào bị phân biệt đối xử, chịu sự bất công trong xã hội, bởi lẽ, công nhân chỉ thực sự được giải phóng, khi mọi tầng lớp lao động khác đều nhận được sự công bằng, bình đẳng.

Không chỉ có vậy, các chủ thể cùng đoàn kết, thống nhất tham gia thực hiện sứ mệnh toàn thế giới của giai cấp công nhân hiện nay ngày càng đa dạng hơn: Không chỉ là các đảng cộng sản cầm quyền, giai cấp công nhân, đảng cộng sản và đảng công nhân đang xác lập quyền lực, mà còn là các lực lượng xã hội tiến bộ đấu tranh vì mục tiêu của nhân loại hiện nay (Hội đồng hòa bình thế giới - WPC; Liên đoàn công đoàn thế giới - WFTU; Tổ chức đoàn kết nhân dân Á - Phi chống chủ nghĩa đế quốc, phân biệt chủng tộc…); hình thức thực hiện cũng đa dạng hơn: cả song phương và đa phương (Hội nghị các đảng cộng sản và công nhân thế giới - IMCWP; Diễn đàn Sao Paulo…).

Hai là, chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân góp phần thực hiện lợi ích quốc gia - dân tộc. Hiện nay, các quốc gia đều tăng cường, tích cực mở rộng hợp tác quốc tế để phát huy những lợi thế bên trong và bên ngoài nhằm phát triển theo con đường riêng của mỗi nước, không phân biệt chế độ chính trị. Việt Nam cũng nằm trong xu thế chung tất yếu đó. Khẳng định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, cùng với đó là xác định một trong những đặc trưng về đối ngoại của chủ nghĩa xã hội mà Việt Nam xây dựng: Có quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước trên trên thế giới”.

 Đến nay, quan hệ đối ngoại của nước ta ngày càng mở rộng và đi vào chiều sâu, “đã có quan hệ ngoại giao với 189 nước trong tổng số 193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc, trong đó 3 nước có quan hệ đặc biệt, 12 nước đối tác chiến lược toàn diện”. Trên bình diện đa phương, Việt Nam là thành viên tích cực và có trách nhiệm của hơn 70 tổ chức, diễn đàn quốc tế quan trọng, như Liên hợp quốc, ASEAN, APEC, ASEM, WTO v.v...”. Như vậy là, thành tựu đối ngoại hiện nay của Việt Nam không phụ thuộc vào việc lựa chọn con đường phát triển, ý thức hệ.

Đồng thời, thực hiện hủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân chính là góp phần thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng. Từ chủ trương “thêm bạn”, “bớt thù”, “giúp bạn là tự giúp mình”, một trong những nội dung quan trọng trong đường lối đối ngoại của Đảng Cộng sản Việt Nam là “Trước sau như một ủng hộ các đảng cộng sản và công nhân, các phong trào tiến bộ xã hội trong cuộc đấu tranh vì những mục tiêu chung của thời đại…”. Cho đến nay, Việt Nam có quan hệ với gần 90 đảng cộng sản và công nhân quốc tế. Mở rộng quan hệ với các đảng cộng sản và công nhân, tích cực thực hiện CNQT của GCCN là điều kiện để Việt Nam củng cố mối quan hệ anh em, bạn bè truyền thống; trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, phát triển lý luận về xây dựng chủ nghĩa xã hội trong điều kiện mới; hợp tác cùng có lợi trên mọi phương diện để thúc đẩy nhau cùng phát triển.

Có thể nói, trong bối cảnh hiện nay, tuy chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân đang gặp rất nhiều khó khăn, thách thức, bất lợi từ những nguyên nhân khách quan và chủ quan nhưng sự đoàn kết của các lực lượng này, vì mục tiêu tiến bộ của nhân loại cũng như sự hiện thực hóa các giá trị của chủ nghĩa xã hội ngày càng được xác định rõ, sự phục hồi của nó sẽ không có thế lực nào ngăn cản được. Do đó, những luận điệu phủ nhận chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân là phiến diện, sai lầm.