Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Thanh niên là rường cột nước nhà”, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn xác định vị trí trung tâm của thanh niên trong chiến lược phát huy nguồn lực con người, thực hiện sứ mệnh xây dựng và bảo vệ đất nước giàu mạnh, xã hội văn minh, phát triển bền vững. Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa được đẩy mạnh, công nghệ, khoa học – kỹ thuật phát triển mạnh mẽ cùng với những thách thức từ biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên, những vấn đề xã hội phức tạp và hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, yêu cầu phát triển bền vững của đất nước ngày càng trở nên cấp thiết. Vì vậy, xây dựng đội ngũ thanh niên tiên phong không chỉ là nhiệm vụ chiến lược của công tác Đoàn và phong trào thanh niên mà còn là yêu cầu hết sức quan trọng để đảm bảo sự thịnh vượng bền vững của quốc gia.
Thanh niên là lực lượng tiên phong, xung kích trong kỷ nguyên mới (Ảnh: Internet)
Trước hết, cần xác định rõ, thanh niên tiên phong là những người trẻ tuổi có tư duy đổi mới, tinh thần trách nhiệm, năng lực vượt trội và sẵn sàng đi đầu trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hóa, môi trường và bảo vệ đất nước. Vì vây, cần xây dựng thanh niên trở thành những người: tâm trong, trí sáng, hoài bão lớn với 12 tiêu chí được Đoàn TNCS Hồ Chí Minh xác định, bao gồm: Trung thành với Tổ quốc, có lý tưởng cách mạng, có đạo đức, lối sống lành mạnh, bản lĩnh vững vàng, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội; Có tri thức, kỹ năng, có khát vọng vươn lên, sáng tạo, khởi nghiệp, lập nghiệp; sẵn sàng tham gia các hoạt động tình nguyện, xung kích vì cộng đồng, tích cực tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; có lối sống văn hóa, xung kích trong bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; sẵn sàng hội nhập quốc tế, có tri thức, kỹ năng hội nhập, có tư duy toàn cầu, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; có sức khỏe, thể lực tốt, có ý thức rèn luyện, nâng cao sức khỏe, thể chất; có niềm tin, khát vọng, hoài bão, có ý chí vươn lên trong cuộc sống; có tinh thần trách nhiệm, chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đương đầu với khó khăn, thử thách; có tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau, sẵn sàng chia sẻ với những người có hoàn cảnh khó khăn; có ý thức tôn trọng pháp luật, quy tắc, quy định của cộng đồng; có ý thức bảo vệ Tổ quốc, có lòng yêu nước, có tinh thần tự hào dân tộc; có lối sống lành mạnh, văn minh, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.
Trên thực tế, vai trò tiên phong, xung kích của thanh niên đã thể hiện trên nhiều lĩnh vực và đạt được nhiều thành tựu nổi bật như: xây dựng các mô hình kinh doanh mới (công nghệ xanh, nông nghiệp thông minh và kinh tế tuần hoàn…) góp phần giảm thiểu tác động môi trường và tạo việc làm bền vững thông qua các phong trào “Thanh niên lập nghiệp”, “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Thanh niên tình nguyện”; tích cực tham gia các cuộc thi đổi mới sáng tạo và mang lại nhiều giải pháp công nghệ đột phá (ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý tài nguyên nước hay phát triển năng lượng tái tạo..); định hướng phát triển theo mô hình bền vững, giảm phụ thuộc vào các ngành công nghiệp gây ô nhiễm; tiên phong trong bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu, xây dựng lối sống xanh (thông qua các phong trào: “Chống rác thải nhựa”, “Nói không với túi nilon”, “Ngày Chủ nhật xanh” hay “Trồng cây gây rừng”…) góp phần nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường.
Bên cạnh đó, thanh niên còn tiên phong trong việc thúc đẩy công bằng xã hội và phát triển cộng đồng. Thông qua hoạt động “Thanh niên tình nguyện”, thế hệ trẻ đã tham gia nhiều hoạt động cộng đồng tích cực; tiên phong trong việc lan tỏa các giá trị nhân văn, đấu tranh phòng chống các vấn đề xã hội tiêu cực, hướng tới một xã hội gắn kết, nhân văn; tích cực bảo vệ Tổ quốc, là lực lượng nòng cốt trong quân đội, công an, sẵn sàng bảo vệ biên giới, biển đảo và an ninh quốc gia. Đồng thời, thanh niên thường xuyên tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc, phản động của thế lực thù địch. Tiên phong trong hội nhập quốc tế, tham gia các Diễn đàn Thanh niên về Phát triển Bền vững hay Hội nghị Thanh niên Toàn cầu, mang tiếng nói của Việt Nam ra thế giới, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác.
Thủ tướng Phạm Minh Chính và đại diện lãnh đạo các bộ, ngành tham dự đối thoại với thanh niên Việt Nam năm 2025. (Ảnh: Internet)
Có thể thấy, thế hệ trẻ Việt Nam ngày càng khẳng định rõ vai trò quan trọng của mình đối với đất nước. Tuy nhiên vẫn còn một bộ phận thanh niên thiếu ý thức trách nhiệm, sống thực dụng, thờ ơ với các vấn đề xã hội và môi trường, thiếu kỹ năng mềm, lười tư duy sáng tạo và chậm thích ứng với công nghệ mới; vẫn còn có chênh lệch về cơ hội phát triển giữa thanh niên giữa các vùng miền. Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng và định hướng phát triển bền vững có lúc hiệu quả chưa cao. Vì vậy, cần tập trung xây dựng nguồn nhân lực trẻ tiên phong có chất lượng cao, có khả năng dẫn dắt và đổi mới. Cụ thể như sau:
Thứ nhất, đẩy mạnh giáo dục lý tưởng cách mạng và ý thức phát triển bền vững cho thanh niên. Cần tăng cường tuyên truyền về mục tiêu phát triển bền vững thông qua các chương trình giáo dục trong trường học và hoạt động Đoàn, các khóa học trực tuyến. Đổi mới giáo dục theo hướng thực tiễn, trang bị kỹ năng mềm, tư duy sáng tạo và khả năng ứng dụng công nghệ để hỗ trợ phát triển năng lực toàn diện cho thanh niên. Sử dụng nền tảng công nghệ để mở rộng phạm vi tiếp cận, tạo kênh truyền thông mãnh mẽ trên mạng xã hội, website để lan tỏa thông điệp giúp nhiều thanh niên từ các vùng miền khác nhau có thể tiếp cận.
Thứ hai, phát động các cuộc thi, sân chơi về đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp bền vững với nội dung gắn với những vấn đề như biến đổi khí hậu, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo, giảm thiểu rác thải, công nghệ thân thiện… để khuyến khích thanh niên nghiên cứu, học hỏi và tích cực tham gia. Tổ chức các diễn đàn trao đổi, gặp gỡ chuyên gia và những người tiên phong, tham quan nghiên cứu và học tập các mô hình kinh tế, bảo vệ môi trường; tham quan các doanh nghiệp sử dụng năng lượng sạch, thực hành trồng rừng, xử lý rác thải, sử dụng năng lượng tái tạo…
Thứ ba, xây dựng các trung tâm hỗ trợ thanh niên đặc biệt đối với thanh niên ở vùng sâu, vùng xa, giảm thiểu chênh lệch phát triển. Tăng cường cơ chế hỗ trợ và chính sách khuyến khích như ưu đãi về vốn, thuế cho thanh niên khởi nghiệp trong các lĩnh vực xanh, công nghệ sạch. Thành lập quỹ phát triển thanh niên tiên phong để tài trợ các dự án nghiên cứu, sáng kiến cộng đồng. Tăng cường hợp tác quốc tế, tạo cơ hội cho thanh niên tham gia các chương trình giao lưu, học hỏi kinh nghiệm về phát triển bền vững.
Thứ tư, phát huy vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên. Đổi mới nội dung và hình thức sinh hoạt Đoàn, nâng cao khả năng tập hợp thanh niên. Tổ chức Đoàn cần tập trung vào các phong trào gắn với phát triển bền vững, bảo vệ đất nước, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Xây dựng mạng lưới thanh niên tiên phong để kết nối, chia sẻ kinh nghiệm và lan tỏa giá trị tích cực. Ứng dụng công nghệ hiện đại, sử dụng mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo để định hướng thanh niên, lan tỏa các giá trị tích cực. Phát triển các ứng dụng công nghệ hỗ trợ thanh niên tiếp cận thông tin, học tập và khởi nghiệp.
Xây dựng đội ngũ thanh niên tiên phong đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững là nhiệm vụ chiến lược, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, Đoàn Thanh niên và toàn xã hội. Với các giải pháp sâu sắc và khả thi được đề xuất, hy vọng thanh niên Việt Nam sẽ tiếp tục khẳng định vai trò rường cột, tiên phong trong hành trình phát triển bền vững của đất nước.
