Tại Đại hội XIII, Đảng ta một lần nữa nhấn mạnh: “Công tác cán bộ phải thực sự là “then chốt của then chốt”, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”.
Sự kiên trì, kiên quyết và sáng tạo của Đảng trong công tác cán bộ đã mang lại những thành tựu lịch sử, giúp đất nước vượt qua mọi khó khăn. Tuy nhiên, những khuyết điểm, sai phạm của một bộ phận cán bộ, đảng viên, đặc biệt là những vụ án tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng gần đây, đã chỉ ra rằng công tác cán bộ vẫn còn nhiều lỗ hổng và rào cản. Do đó, cần nhận thức sâu sắc về mối quan hệ máu thịt giữa công tác cán bộ với sự tồn vong của chế độ. Cán bộ là người trực tiếp mang chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước đến với Nhân dân, biến nó thành hành động thực tiễn. Do đó, cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng. Nếu cán bộ tốt, việc gì cũng thành công. Nếu cán bộ kém, thậm chí tha hóa, tham nhũng, mọi công việc đều trì trệ, thất bại, và niềm tin của Nhân dân. Tình trạng tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của cán bộ cấp cao không chỉ gây thất thoát tài sản, mà còn làm rạn nứt khối đại đoàn kết toàn dân tộc, gây bức xúc xã hội và làm suy yếu sức mạnh nội sinh của đất nước. Do đó, việc xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược, phải được coi là một bộ phận quan trọng trong chiến lược con người của Đảng, là cơ sở đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng và tính ưu việt của chế độ.
Chính từ những thành công và cả những thất bại đau xót đó, Đảng đã đúc kết được những bài học kinh nghiệm quý giá, có ý nghĩa sống còn đối với vận mệnh và sự tồn vong của chế độ.
Bài học hàng đầu là phải thấm nhuần và trung thành tuyệt đối với tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ, nhất là về mối quan hệ giữa đức và tài, trong đó Đức là gốc. Phải luôn lấy phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, bản lĩnh chính trị làm tiêu chuẩn hàng đầu. Đức là cái gốc để chống lại sự suy thoái, ngăn ngừa tham nhũng từ trong tư tưởng. Đồng thời, Tài đi đôi với Đức, cán bộ cần có năng lực chuyên môn giỏi, có kinh nghiệm thực tiễn phong phú, nhưng nếu không có đức thì sẽ trở thành “tham ô, hủ hóa”. Ngược lại, có đức mà không có tài thì không thể hoàn thành nhiệm vụ phức tạp trong Kỷ nguyên mới.
Thứ hai, bài học về trách nhiệm của tập thể và người đứng đầu. Công tác cán bộ phải do cấp ủy, tổ chức đảng thống nhất lãnh đạo và trực tiếp quản lý, đồng thời đề cao trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu. Mọi quyết định quan trọng về cán bộ phải được thảo luận dân chủ, công khai trong tập thể cấp ủy, tổ chức đảng để đảm bảo tính khách quan và tránh tình trạng độc đoán, chuyên quyền. Người đứng đầu phải gương mẫu, trung thực, đồng thời phải chịu trách nhiệm trực tiếp về quyết định nhân sự của mình. Nơi nào người đứng đầu thiếu gương mẫu, buông lỏng lãnh đạo, nơi đó công tác cán bộ dễ bị chi phối bởi lợi ích nhóm và tiêu cực.
Thứ ba, bài học về quy trình và sự đồng bộ trong các khâu của công tác cán bộ. Công tác cán bộ phải được tiến hành theo quy trình khoa học, chặt chẽ, khách quan và đồng bộ từ đánh giá, quy hoạch, luân chuyển đến bố trí, sử dụng. Công tác quy hoạch phải đi trước một bước, chủ động tạo nguồn cán bộ cho cấp ủy trước khi đề bạt, bổ nhiệm và chuẩn bị nhân sự cho đại hội. Đánh giá cán bộ phải khách quan, xuyên suốt, liên tục, đa chiều, thực chất và lấy kết quả công việc, sự hài lòng và tín nhiệm của nhân dân làm tiêu chí quan trọng. Đánh giá sai dẫn đến bố trí sai, hậu quả khôn lường. Luân chuyển cán bộ là cơ chế quan trọng để rèn luyện thực tiễn, nhất là cán bộ cấp chiến lược, để họ có kinh nghiệm đa dạng, toàn diện.
Thứ tư là bài học về kiểm soát quyền lực và chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Kiểm soát quyền lực là giải pháp căn bản để "nhốt" quyền lực vào lồng cơ chế. Thực hiện nghiêm nguyên tắc “mọi quyền lực đều phải được kiểm soát chặt chẽ bằng cơ chế; quyền hạn, phải được ràng buộc bằng trách nhiệm”. Chống tiêu cực từ gốc, kiên quyết đấu tranh và xử lý nghiêm mọi biểu hiện chạy chức, chạy quyền, chạy tuổi, chạy bằng cấp. Phải loại bỏ những người không đủ tiêu chuẩn, có biểu hiện cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực ra khỏi đội ngũ cán bộ.
Thứ năm là bài học về phát huy dân chủ và lắng nghe Nhân dân. Công tác cán bộ không phải là “việc nội bộ” hay “khu vực cấm”, mà phải dựa vào dân, phát huy dân chủ trong lựa chọn cán bộ. Mở rộng dân chủ trong các khâu giới thiệu, đề cử, lấy phiếu tín nhiệm, tăng cường trách nhiệm giải trình của cấp ủy và người đứng đầu một cách công khai, minh bạch. Thường xuyên có giải pháp thiết thực phát huy vai trò của Nhân dân tham gia xây dựng đội ngũ cán bộ, lắng nghe ý kiến quần chúng, cán bộ, đảng viên và ý kiến của Nhân dân. Đây là sức mạnh to lớn để phát hiện và loại bỏ cán bộ thoái hóa, biến chất. Chú trọng bảo vệ người tố giác, tố cáo các hành vi tiêu cực, lãng phí để khuyến khích sự tham gia tích cực của cộng đồng.
Bài học thứ sáu là xây dựng cơ chế "có vào, có ra", “có lên, có xuống”. Sự trì trệ và yếu kém trong bộ máy đôi khi bắt nguồn từ việc "cán bộ đã vào thì khó ra". Phải có cơ chế chủ động tạo nguồn cán bộ cho cấp ủy, đồng thời thực hiện linh hoạt việc động viên nghỉ công tác, nghỉ hưu trước tuổi đối với cán bộ không đủ tuổi tái cử hoặc cán bộ đủ tuổi tái cử nhưng có nguyện vọng nghỉ hưu trước tuổi. Điều này tạo điều kiện cho lớp cán bộ trẻ, năng động hơn lên đảm nhiệm. Phải kiên quyết thay thế những cán bộ không hoàn thành nhiệm vụ, vi phạm đạo đức, kỷ luật, bất kể họ là ai hay ở cương vị nào, đảm bảo sự vận hành liên tục, hiệu quả của bộ máy Nhà nước.
Những bài học kinh nghiệm trên là nền tảng để Đảng tiếp tục đổi mới công tác cán bộ trong giai đoạn tới, nhất là chuẩn bị cho Đại hội XIV. Hoàn thiện cơ chế tạo động lực và bảo vệ cán bộ, khuyến khích và bảo vệ những cán bộ cấp chiến lược dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, từ đó tạo động lực cho sự đổi mới, sáng tạo. Đẩy mạnh thể chế hóa các quy định của Đảng thành pháp luật Nhà nước, nhằm tạo ra hành lang pháp lý vững chắc cho công tác cán bộ, đảm bảo tính thống nhất và hiệu lực thực thi.
Chỉ có làm tốt công tác cán bộ, Đảng mới có nhiều nhân tài, những cán bộ giỏi, làm nòng cốt trong đội ngũ tiên phong lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Với ý chí quyết tâm cao và giải pháp đồng bộ, sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Trung ương, công tác cán bộ và nhân sự đại hội đảng các cấp và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng sẽ thành công tốt đẹp, đáp ứng yêu cầu, kỳ vọng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trên hành trình xây dựng một nước Việt Nam giàu mạnh, văn minh, hiện đại./.
