Đội ngũ doanh nhân – nhân tố quyết định trong chuyển đổi số tại các doanh nghiệp

  Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính với cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam (Ảnh: TRẦN HẢI)

        Chuyển đổi số là xu thế tất yếu trong thời đại ngày nay, mở ra cơ hội cho các quốc gia vươn lên bứt phá. Ở Việt Nam, quá trình chuyển đổi số đang diễn ra rất mạnh mẽ, sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế. Một trong những mục tiêu mà Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 là hình thành các doanh nghiệp công nghệ số có năng lực cạnh tranh toàn cầu. Để đạt được được mục tiêu chuyển đổi số trong các doanh nghiệp, doanh nhân chính là một nhân tố giữ vai trò quyết định.  

        Chuyển đổi số (Digital transformation) là ứng dụng những tiến bộ về công nghệ số như điện toán đám mây (cloud), dữ liệu lớn (Big data),... vào mọi hoạt động của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp nhằm đưa lại hiệu suất cao, thúc đẩy phát triển doanh thu và thương hiệu. Chuyển đổi số không phải đơn thuần thay đổi cách thực hiện công việc từ thủ công truyền thống (ghi chép trong sổ sách, họp trực tiếp,...) sang vận dụng công nghệ để giảm thiểu sức người. Trên thực tế, chuyển đổi số đóng vai trò thay đổi tư duy quản trị, phương thức điều hành, văn hóa tổ chức[1],....

        Đối với các doanh nghiệp, chuyển đổi số (Digital transformation) được hiểu là ứng dụng những tiến bộ về công nghệ số như điện toán đám mây (cloud), dữ liệu lớn (Big data),... vào mọi hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp nhằm đưa lại hiệu suất cao, thúc đẩy phát triển doanh thu và thương hiệu.

        Chuyển đổi số rất quan trọng đối với sự phát triển của doanh nghiệp. Nó mang lại cho các tổ chức cơ hội mở rộng quy mô, cải thiện hiệu quả hoạt động kinh doanh, tiếp cận khách hàng dễ dàng với chi phí tối ưu hơn. Đồng thời, mở ra cơ hội cạnh tranh và phát triển bền vững trong thời đại kinh tế số cho các doanh nghiệp.

        Có nhiều nhân tố tác động đến hiệu quả của quá trình chuyển đổi số trong doanh nghiệp như quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, hạ tầng kỹ thuật, chất lượng lao động…, nhưng nhân tố quyết định nhất đó chính là đội ngũ doanh nhân.

              Thứ nhất, doanh nhân chính là người định ra tư duy chiến lược trong định hướng chuyển đổi số

        Doanh nhân là người nhìn thấy cơ hội trong công nghệ số để đổi mới mô hình kinh doanh, tiếp cận thị trường mới, và nâng cao năng lực cạnh tranh. Chính họ là người có vai trò trong việc khẳng định vai trò của chuyển đổi số khi quyết định đó là một chiến lược dài hạn chứ không chỉ là coi công nghệ là công cụ hỗ trợ. Họ đề xuất những mục tiêu cụ thể, cam kết, lựa chọn công nghệ phù hợp, xác định các bước tiến hành chuyển đổi, và quản lý nguồn lực. Chiến lược chuyển đổi số phải tập trung vào việc tận dụng tối đa tiềm năng của công nghệ số để cải thiện hiệu suất và tăng cường năng lực cạnh tranh của tổ chức.

        Doanh nhân với vai trò là người kiến tạo tầm nhìn về chiến lược số, từ đó định hướng chiến lược phát triển của doanh nghiệp và quyết định cách doanh nghiệp tiếp cận chuyển đổi số.

        Thứ hai, doanh nhân là người dẫn dắt đổi mới và sáng tạo

        Trước hết, doanh nhân là lực lượng tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ mới như AI, Big Data, IoT, Blockchain… vào sản xuất – kinh doanh. Những quyết định chiến lược của doanh nhân về đầu tư công nghệ, lựa chọn nền tảng dữ liệu hay áp dụng trí tuệ nhân tạo chính là yếu tố định hình mức độ thành công của chuyển đổi số.

         Họ khuyến khích văn hóa đổi mới trong doanh nghiệp, sẵn sàng thử nghiệm và chấp nhận rủi ro để tạo ra sản phẩm, dịch vụ số bằng cách tạo ra môi trường làm việc linh hoạt, cởi mở, khuyến khích nhân viên sáng tạo và sẵn sàng thay đổi.

        Từ đó, doanh nhân còn là người truyền cảm hứng và lan tỏa tinh thần đổi mới số trong cộng đồng doanh nghiệp. Bằng việc tiên phong áp dụng công nghệ, chia sẻ kinh nghiệm và hình thành các mạng lưới hợp tác, họ góp phần thúc đẩy toàn bộ khu vực doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

        Thứ ba, doanh nhân thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực số

         Doanh nhân là người nhận thức rõ tầm quan trọng của nhân lực số trong chiến lược phát triển doanh nghiệp. Họ hiểu rằng công nghệ chỉ phát huy hiệu quả khi được vận hành bởi đội ngũ lao động có kỹ năng số, tư duy đổi mới và khả năng thích ứng cao. Vì vậy, doanh nhân đóng vai trò then chốt trong việc định hướng, đầu tư và triển khai các chương trình đào tạo kỹ năng số cho nhân viên ở mọi cấp độ.

        Từ đó, họ xây dựng văn hóa học tập và phát triển liên tục trong doanh nghiệp, khuyến khích tinh thần học hỏi, đổi mới và sáng tạo, coi việc nâng cao năng lực số là một phần trong chiến lược dài hạn. Nhiều doanh nghiệp hiện nay đã triển khai các chương trình đào tạo nội bộ, hợp tác với các tổ chức công nghệ và trường đại học để phát triển kỹ năng số cho đội ngũ của mình. Chính doanh nhân đóng vai trò kết nối và hợp tác trong phát triển nguồn nhân lực số. Họ hợp tác với các cơ quan nhà nước, tổ chức giáo dục và cộng đồng công nghệ để hình thành hệ sinh thái đào tạo – thực hành – ứng dụng kỹ năng số. Qua đó, doanh nhân không chỉ phát triển nhân lực số cho doanh nghiệp mình, mà còn góp phần nâng cao chất lượng lao động và năng lực cạnh tranh quốc gia.

        Có thể nói, doanh nhân Việt Nam ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đối số quốc gia nói chung cũng như vai trò quyết định trong chuyển đổi số ở các doanh nghiệp nói riêng. Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến tháng 10/2024, Việt Nam có khoảng 48.000 doanh nghiệp công nghệ số hoạt động tại địa phương, cho thấy sự gia tăng đáng kể so với các năm trước[2].

        Chuyển đổi số đã diễn ra hầu hết các loại hình doanh nghiệp và ở nhiều mức độ khác nhau, trong ngân hàng, giao thông vận tải và logistic, sản xuất công nghiệp... Trong ngành ngân hàng, các doanh nghiệp đã nghiên cứu và triển khai chiến lược chuyển đổi số bước đầu với ứng dụng IoT cho phép khách hàng truy cập sử dụng dịch vụ ngân hàng, kết nối với các hệ sinh thái số khác trên nền tảng Internet (dịch vụ ngân hàng số Timo của VPBank, Live Bank của TPBank, E-Zone của BIDV…), hoặc cung ứng các dịch vụ ngân hàng thông qua ứng dụng được cài đặt ngay trên điện thoại di động (Mobile Banking…)[3].

        Các doanh nghiệp Việt Nam cũng ngày càng nhận thức và ứng dụng nhiều hơn các công nghệ số vào các khâu, như quản trị nội bộ, mua hàng, logistics, sản xuất, marketing, bán hàng và thanh toán…

        Tuy nhiên, trong quá trình chuyển đổi số trong các doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam cũng đối mặt nhiều thách thức như thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao và tư duy quản trị số; hạn chế về vốn đầu tư và khả năng tiếp cận công nghệ mới; nguy cơ mất an toàn thông tin, phụ thuộc vào nền tảng công nghệ nước ngoài…

        Nhằm tiếp tục thúc đẩy doanh nhân ngày càng phát triển và đóng góp cho sự phát triển của đất nước, ngày 10/10/2023, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 41-NQ/TW Về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới nhằm phát huy tối đa sức mạnh của đội ngũ doanh nhân Việt Nam có quy mô, năng lực và trình độ đáp ứng mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước. Trong đó, Nghị quyết nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện thể chế gắn với 2 quá trình chuyển đổi quan trọng của đất nước trong thời gian tới, đó là chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.

         Để doanh nhân phát huy vai trò nhiều hơn nữa trong quá trình chuyển đổi số ở các doanh nghiệp, cần thực hiện một số giải pháp sau:

        Một là, nâng cao nhận thức và năng lực chuyển đổi số cho đội ngũ doanh nhân. Cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số cho doanh nhân về quản trị dữ liệu, an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo (AI), và phân tích dữ liệu. Tổ chức các chương trình cố vấn (mentoring) giữa các doanh nhân tiên phong chuyển đổi số và các doanh nhân truyền thống để chia sẻ kinh nghiệm thực tế. Khuyến khích tinh thần học hỏi suốt đời, giúp doanh nhân cập nhật liên tục các xu hướng công nghệ mới (như điện toán đám mây, blockchain, IoT).

        Hai là, hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nhân chuyển đổi số. Tập trung hoàn thiện các quy định để cụ thể hóa các cơ chế, chính sách tại Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Trong đó, cần đẩy mạnh xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và khởi nghiệp công nghệ. Nhà nước hỗ trợ tài chính và tín dụng ưu đãi cho các doanh nghiệp triển khai công nghệ số, xây dựng cơ chế giúp doanh nghiệp tiếp cận các Quỹ đầu tư công nghệ, Quỹ đầu tư mạo hiểm… để có nguồn kinh phí triển khai thử nghiệm các công nghệ mới, đổi mới mô hình hoạt động với độ rủi ro cao. Ngoài ra, có chính sách khuyến khích hợp tác công – tư trong việc xây dựng hạ tầng số, đặc biệt là ở các địa phương và ngành nghề truyền thống.

        Ba là, phát triển hạ tầng kỹ thuật số. Các thành phần chính của hạ tầng kỹ thuật số bao gồm: Hạ tầng viễn thông, hạ tầng trung tâm dữ liệu, hạ tầng điện toán đám mây, hạ tầng Internet vạn vật (loT), hạ tầng an ninh mạng, hạ tầng nền tảng số (Digital Platforms), hạ tầng phần cứng và mạng lưới kết nối. Đầu tư hạ tầng và nền tảng dữ liệu doanh nghiệp. Xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung, phục vụ ra quyết định dựa trên dữ liệu (data-driven decision-making). Ứng dụng các nền tảng quản trị thông minh (ERP, CRM, HRM) để nâng cao hiệu quả vận hành và chăm sóc khách hàng. Đảm bảo an toàn, bảo mật thông tin, tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về an ninh mạng.

        Bốn là, tăng cường vai trò của hiệp hội doanh nhân và các tổ chức hỗ trợ. Các hiệp hội cần trở thành cầu nối thông tin và công nghệ, giúp doanh nghiệp tiếp cận giải pháp số phù hợp. Bên cạnh đó, tổ chức các diễn đàn, hội thảo, giải thưởng chuyển đổi số để tôn vinh doanh nhân tiên phong, lan tỏa tinh thần đổi mới. Đặc biệt, các hiệp hội cần phát huy vai trò kết nối doanh nghiệp với các viện nghiên cứu, trường đại học nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực số.

        Chuyển đổi số đóng vai trò trọng yếu trong công cuộc cách mạng xây dựng lực lượng sản xuất mới và quan hệ sản xuất mới phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong đó, doanh nhân là người dẫn đường, nhà đổi mới, nhà đầu tư và kiến tạo hệ sinh thái trong quá trình chuyển đổi số. Họ quyết định sự thành bại của doanh nghiệp trong kỷ nguyên số, đồng thời, góp phần thúc đẩy nền kinh tế số và xã hội số phát triển để chung tay hiện thực hóa khát vọng phát triển Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.