Trả lời:
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng thực hành tiết kiệm. Vấn đề này được thể hiện rất rõ qua nhiều bài viết, bài nói của Người. Trong phần mở đầu của tác phẩm “Đường cách mệnh” (1927), Người đã chỉ ra tư cách của người cách mệnh: “Tự mình phải cần kiệm” [1]. Giữa năm 1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm “Cần, Kiệm, Liêm, Chính” gồm 4 bài báo với bút danh Lê Quyết Thắng, đăng trên báo Cứu quốc các số ra ngày 30/5, 31/5, 01/6 và 02/6 năm 1949 để giáo dục đạo đức cho cán bộ, đảng viên và toàn thể nhân dân.
1. “Kiệm” trong tư tưởng Hồ Chí Minh
Trong bài báo “Thế nào là Kiệm”, lần đầu tiên Chủ tịch Hồ Chí Minh giải thích cặn kẽ, dễ hiểu: “Kiệm là thế nào? Là tiết kiệm, không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi” [2]. Người cũng chỉ rõ: “Tiết kiệm không phải là bủn xỉn. Khi không nên tiêu xài thì một đồng xu cũng không nên tiêu. Khi có việc đáng làm, việc ích lợi cho đồng bào, cho Tổ quốc, thì dù bao nhiêu công, tốn bao nhiêu của, cũng vui lòng. Như thế mới đúng là kiệm” [3].
2. Nội dung thực hành Tiết kiệm theo tư tưởng Hồ Chí Minh
Năm 1952, nhân dịp có phong trào sản xuất và tiết kiệm được phát động, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có bài nói chuyện “Thực hành tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí, chống bệnh quan liêu”. Trong bài viết quan trọng này, Người đã chỉ ra một cách cụ thể: Tiết kiệm là gì? Vì sao phải tiết kiệm? Tiết kiệm những gì? Và ai cần phải tiết kiệm? Người khẳng định: “Một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm, là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ” [4]. Và một lần nữa, Người khẳng định: “Tiết kiệm không phải là ép bộ đội, cán bộ và nhân dân nhịn ăn, nhịn mặc. Trái lại, tiết kiệm cốt để giúp vào tăng gia sản xuất, mà tăng gia sản xuất là để dần dần nâng cao mức sống của bộ đội, cán bộ và nhân dân. Nói theo lối khoa học, thì tiết kiệm là tích cực, chứ không phải là tiêu cực” [5]. Cho đến bản “Di chúc” (năm 1969), Người vẫn không quên căn dặn: “Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư” [6].
Không chỉ dừng lại ở cách hiểu, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn nhấn mạnh việc tiết kiệm ở các nội dung cụ thể:
(1) Tiết kiệm sức lao động
Tiết kiệm sức lao động chính là cách để tăng năng suất lao động của mỗi cá nhân. Theo Người, có nhiều biện pháp để tiết kiệm sức lao động, nhưng quan trọng nhất là phải biết tổ chức sắp xếp lực lượng cho khéo, phải nâng cao năng suất lao động, phải phấn đấu để: “1 giờ làm xong công việc của 2, 3 giờ. 1 người làm bằng 2, 3 người” [7].
(2) Tiết kiệm thời gian
Đây là nội dung tiết kiệm rất quan trọng. Để mọi người thấu hiểu vấn đề này, Người đã khẳng định rằng, thời giờ chính là tiền bạc nên tiết kiệm thời giờ chính là tiết kiệm tiền bạc. Người cho rằng: “Của cải nếu hết, còn có thể làm thêm. Khi thời giờ đã qua rồi, không bao giờ kéo nó trở lại được. Có ai kéo lại ngày hôm qua được không? Muốn tiết kiệm thời giờ, thì việc gì ta cũng phải làm cho nhanh chóng, mau lẹ. Không nên chậm rãi. Không nên “nay lần mai lữa”… Tiết kiệm thời giờ của mình, lại phải tiết kiệm thời giờ của người. Không nên ngồi lê, nói chuyện phiếm, làm mất thời giờ của người khác” [8]. Bác đã có lời dạy rất sâu sắc: “Ai đưa vàng bạc vứt đi, là người điên rồ. Thì ai đưa thời giờ vứt đi, là người ngu dại” [9].
(3) Tiết kiệm tiền của
Theo Bác Hồ, tiết kiệm tiền của có quan hệ mật thiết với tiết kiệm sức lao động và tiết kiệm thời gian. Tiết kiệm tiền của tức là cần khôn khéo sắp xếp để sử dụng số tiền ít nhất, tránh lãng phí tiền của công. Người luôn yêu cầu tất cả các cơ quan, đơn vị, địa phương, tất cả cán bộ, đảng viên phải hết sức chú ý tiết kiệm tiền của của Nhà nước, của nhân dân và của chính mình.
Cùng với tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thời gian, tiết kiệm tiền của, Người yêu cầu tất cả mọi người đều phải cùng tiết kiệm. Đây chính là nguồn gốc để tạo nên sức mạnh bền vững của đất nước. Làm việc gì cũng cần có tinh thần đoàn kết một lòng trong toàn thể nhân dân. Bởi ai cũng có thể tiết kiệm và ai cũng nên tiết kiệm. Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương sáng về thực hành tiết kiệm. Sự tiết kiệm của Người không chỉ thể hiện ở tác phong, lối sống mà nó còn được thể hiện cả trong tác phong làm việc có kế hoạch và khoa học để tiết kiệm thời gian và trong việc sử dụng đội ngũ cán bộ.
3. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thực hành tiết kiệm của Đảng ta
Quán triệt và thực hiện chữ “Kiệm” theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, qua gần 40 năm đổi mới, Đảng ta đã có nhiều chủ trương, ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị về vấn đề này. Cụ thể: Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 21/8/2006 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí; Chỉ thị số 21-CT/TW, ngày 21/12/2012 của Ban Bí thư (khóa XI) về việc đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh xác định rõ: “Tổ chức học tập, quán triệt và tuyên truyền sâu rộng… các quan điểm và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về:…. cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”; Quy định số 37-QĐ/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về những điều đảng viên không được làm, không cho phép đảng viên “Tổ chức việc cưới, việc tang và các sự kiện khác của cá nhân, gia đình xa hoa, lãng phí hoặc nhằm mục đích vụ lợi”; Chỉ thị số 27-CT/TW, ngày 25/12/2023 của Bộ Chính trị (khóa XIII) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 16/01/2025 của Bộ Chính trị (khoá XIII) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết “Thực hành tiết kiệm”, chỉ rõ ba vấn đề cần tập trung thực hiện tốt: Một là, thống nhất nhận thức, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là một trong những giải pháp căn cơ nhất để đất nước vượt qua mọi bão giông trong bối cảnh tình hình quốc tế có nhiều biến động, tác động trực tiếp, nhiều mặt đến phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an sinh. Hai là, triển khai mạnh mẽ các giải pháp căn bản nhằm tạo chuyển biến thực chất trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Ba là, xây dựng văn hóa tiết kiệm; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày” [10].
--------------
[1] Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 2, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 280
[2], [3], [4], [7], [8], [9] Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 6, Sđd, tr.122; tr.123; tr.128; tr.124; tr.123; tr.123
[5] Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 7, Sđd, tr.352
[6] Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 15, Sđd, tr.622
[10] Tổng Bí thư Tô Lâm: Thực hành tiết kiệm, ngày 01/6/2025, https://dangcongsan.org.vn/phat-bieu-cua-lanh-dao-dang-nha-nuoc/bai-viet-thuc-hanh-tiet-kiem-cua-tong-bi-thu-to-lam.html
