1. Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin là vấn đề có tính nguyên tắc đối với phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, trong đó có cách mạng Việt Nam, là yêu cầu cốt yếu để chủ nghĩa Mác – Lê nin ngày càng được bổ sung, phát triển về mọi mặt, nếu không muốn trở thành lạc hậu đối với cuộc sống. Các nhà kinh điển Mác – Lê nin nhiều lần yêu cầu không được coi học thuyết của mình như là “một cái gì đã xong xuôi”, một tín điều cứng nhắc, siêu hình, bất khả xâm phạm, bất cứ ở đâu và bất cứ lúc nào, việc áp dụng những nguyên lý đó cũng phải tùy theo hoàn cảnh lịch sử đương thời. Nói cách khác, không có sự rập khuôn máy móc trong áp dụng học thuyết Mác - Lênin cho từng quốc gia dân tộc, mà phải trên tinh thần khoa học, tìm ra mối quan hệ nội tại, làm sáng tỏ quy luật phát triển, xu hướng phát triển để vận dụng vào hoàn cảnh, vào điều kiện của từng quốc gia dân tộc.
Chủ nghĩa Mác - Lênin luôn là cơ sở lý luận để hướng dẫn phong trào chủ nghĩa xã hội trên thế giới. Các lý luận khoa học được đề xuất bởi chủ nghĩa Mác - Lênin luôn được thực tiễn kiểm nghiệm, liên tục được làm giàu, bổ sung và phát triển trong sự phát triển của thực hành xã hội. Điều đó có nghĩa, không phải lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin là bất biến, là khuôn mẫu cho tất cả mọi trường hợp, mà phải được coi là phương pháp luận trong nhận thức và vận dụng vào từng điều kiện cụ thể.
Thực tiễn phát triển của chủ nghĩa xã hội hiện thực đã và đang cho thấy, khi nào và ở đâu vận dụng đúng, trung thành và sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin thì khi đó và ở đó thành công. Ngược lại, khi nào và ở đâu phản bội, vận dụng sai nguyên lý chủ nghĩa Mác thì khi đó và ở đó thất bại.
Để kiên định, vận dụng, phát triển sảng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vấn đề chủ yếu là phải hiểu đúng bản chất của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất là những nguyên lý có tính quy luật, để có những nhận thức và hành động đúng. Đồng thời, phải khẳng định vấn đề mang tính nguyên tắc: chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là học thuyết khoa học và cách mạng toàn diện, triệt để, có giá trị nhân văn sâu sắc nhất.
2. Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là kiên định những giá trị bền vững, những nguyên lý cơ bản, những chỉ dẫn có tính phương pháp luận. Đối với chủ nghĩa Mác - Lênin những giá trị bền vững là: (1) Phương pháp biện chứng duy vật - công cụ nhận thức vĩ đại, có ý nghĩa phương pháp luận cho mọi nhận thức và hoạt động thực tiễn. (2) Quan niệm duy vật về lịch sử, mà trọng tâm là học thuyết hình thái kinh tế - xã hội - phát hiện vĩ đại thứ nhất của chủ nghĩa Mác, lý giải nguyên nhân của mọi biến đổi và quy luật phát triển của lịch sử xã hội loài người xét đến cùng là do sự phát triển của lực lượng sản xuất, “điều bí ẩn của lịch sử” mà trước đó các nhà chủ nghĩa xã hội không tưởng chưa lý giải được. (3) Học thuyết giá trị thặng dư - phát hiện vĩ đại thứ hai của chủ nghĩa Mác, chỉ rõ bản chất của chủ nghĩa tư bản là bóc lột giá trị thặng dư (điều trước đó các nhà tư tưởng xã hội chủ nghĩa không lý giải được), chỉ ra tính tất yếu của việc chế độ tư bản chủ nghĩa tất yếu sẽ bị lịch sử vượt qua, thay thế nó bằng chế độ xã hội cộng sản chủ nghĩa, ngày càng chứng minh giá trị khoa học và ý nghĩa thời đại khi lý giải một cách khoa học vì sao lại có sự khủng hoảng có tính chu kỳ của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa. (4) Học thuyết về sứ mệnh lịch sử toàn thế giới của giai cấp công nhân - phát hiện vĩ đại thứ ba của chủ nghĩa Mác. (5) Học thuyết về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội phác thảo ra những đặc trưng cơ bản của mô hình chủ nghĩa xã hội và cách thức, biện pháp, con đường để đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội trong những điều kiện lịch sử cụ thể. Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.
Giá trị cốt lõi của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là giải phóng con người, tạo điều kiện để con người phát triển toàn diện. Để thực hiện mục tiêu đó trước hết phải giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội, giải phóng dân tộc. Giai cấp được giải phóng, dân tộc độc lập thì con người của dân tộc đó mới có tự do, có cơ sở để được giải phóng triệt để con người. Nhưng độc lập dân tộc chỉ đầy đủ, trọn vẹn, triệt để khi đi lên chủ nghĩa xã hội. Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh luôn gắn liền với kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; về dân tộc và đoàn kết dân tộc; phát huy dân chủ, xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân; về xây dựng Đảng và đạo đức cách mạng; về quản lý và giải quyết các vấn đề văn hóa, xã hội; về xây dựng lực lượng vũ trang; về thực hiện đường lối đối ngoại theo tinh thần tư tưởng Hồ Chí Minh.
Trên cơ sở kiên định những vấn đề mang tính nguyên tắc, kiên định bản chất khoa học, cách mạng vốn có, dựa vào phương pháp luận, kết hợp những nguyên lý phổ biến với nét đặc thù, cần vận dụng, bổ sung, phát triển sáng tạo những luận điểm cụ thể của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho phù hợp với tình hình thực tiễn mới, phù hợp với điều kiện lịch sử - cụ thể của đất nước, nhất là những vấn đề về đảng cầm quyền, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Tránh khuynh hướng nhân danh “kiên định” để ngại đổi mới, không dám bổ sung, vận dụng, phát triển sáng tạo, rơi vào bảo thủ, trì trệ, giáo điều, không thấy được những đổi thay của thực tiễn cũng như khuynh hướng nhân danh “đổi mới, bổ sung, vận dụng, phát triển sáng tạo” để xét lại, xuyên tạc, bổ sung một cách vô nguyên tắc.
3. Hiện nay, quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng; các nước có chế độ chính trị xã hội khác nhau cùng tồn tại, vừa hợp tác vừa đấu tranh, cạnh tranh gay gắt; khoa học và công nghệ đang phát triển mạnh mẽ, tác động to lớn đến mọi hoạt động của đời sống xã hội. Qua gần 40 năm đổi mới, cơ đồ, vị th thế của Việt Nam ngày càng được nâng cao, nước ta đã đạt được những thành tựu rất to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Bên cạnh những thuận lợi, thời cơ, chúng ta cũng đang phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, nhiều vấn đề mới về lý luận và thực tiễn đặt ra chưa được làm sáng tỏ. Do vậy, cần tiếp tục thực hiện tốt yêu cầu: “Kiên định và không ngừng vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với thực tiễn Việt Nam trong từng giai đoạn” như Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định, gắn với điều kiện cụ thể của đất nước và xu thế vận động khách quan của thời đại trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, thống nhất hài hòa giữa bản chất giai cấp công nhân với tính nhân dân, tính dân tộc và tính nhân loại trong xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Với cách mạng Việt Nam và với Đảng ta, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng, là một chỉnh thể thống nhất chặt chẽ không thể tách rời. Mọi biểu hiện tách rời hoặc đối lập giữa tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ nghĩa Mác - Lênin trong quá trình đổi mới tư duy, phát triển nhận thức về chủ nghĩa xã hội ở nước ta đều là những lệch lạc, sai lầm, cần phải đấu tranh, phê phán.
Tiếp tục nghiên cứu, làm rõ trong chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh những luận điểm có giá trị bền vững; những luận điểm cùng những kiến giải của các nhà kinh điển là đúng đắn thời đại bấy giờ (giữa thế kỷ XIX) nhưng đến nay không còn phù hợp, cần được nhận thức lại, nhận thức mới hoặc có bổ sung mới; những luận điểm và kiến giải mà các nhà kinh điển nêu lên không đúng nhưng các ông đã tự nhận thức lại, tự phê phán, tự điều chỉnh nhưng những người mácxít vẫn chỉ lấy những nhận thức cũ, coi như chân lý tuyệt đối nên đã hiểu sai, làm sai, hoặc phê phán và phủ nhận một cách thiếu cơ sở lịch sử, nay cần được sung, phát triển.
Ngày nay, chúng ta cần nhận thức chủ nghĩa xã hội từ nhiều góc nhìn khác nhau như kinh tế thị trường, xã hội, văn hóa, chính trị và tầm nhìn thời đại; nghiên cứu sâu rộng hơn nữa về các mô hình phát triển khác nhau, về thế giới hiện đại, về những thay đổi lớn, xu thế và động thái của chủ nghĩa tư bản hiện đại, chủ nghĩa xã hội đương đại. Phải căn cứ vào điều kiện cụ thể, từ xuất phát điểm cũng như những đặc điểm cơ bản của truyền thống, từ chiều sâu lịch sử, văn hóa, kinh tế, chính trị của đất nước, với đặc điểm khách quan nổi bật là “tính quá độ” của con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. . Cần làm rõ những kinh nghiệm gì của các mô hình phát triển trên thế giới có thể vận dụng vào việc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay.
Để vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế thực hành dân chủ trong công tác nghiên cứu lý luận, để làm phong phú, sâu sắc hơn những giá trị cốt lõi của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đồng thời, đấu tranh phản bác có hiệu quả, kịp thời các quan điểm sai trái, thù địch xuyên tạc, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Đa dạng hóa hình thức đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Nâng cao chất lượng thực hiện cơ chế phối hợp và trao đổi thông tin, chủ động nắm bắt âm mưu, thủ đoạn, phương thức chống phá của các thế lực thù địch, đối tượng cơ hội chính trị; chú trọng xây dựng luận cứ đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, xuyên tạc; nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ nòng cốt. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, bảo đảm kinh phí hoạt động và hiện đại hóa các trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật. Đây là nhiệm vụ cơ bản để thực hiện có hiệu quả việc kiên định và tiếp tục vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong điều kiện mới của đất nước./.
