Nghị quyết 72-NQ/TW: Quyết sách chiến lược, quan tâm đặc biệt đến người cao tuổi
Ngày 09/9/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 72-NQ/TW (Nghị quyết số 72) “Về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân”. Nhìn từ góc độ người cao tuổi, Nghị quyết số 72 không chỉ khẳng định quyết tâm nâng cao chất lượng dân số, mà còn cụ thể hóa những chính sách an sinh, nhân văn, trực tiếp đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe, tinh thần và chất lượng cuộc sống lâu dài.
Nghị quyết số 72 là bước tiến mới, khẳng định chính sách không chỉ hướng đến sống lâu mà còn sống khỏe, nâng cao chất lượng cuộc sống của người cao tuổi. Để thực hiện muc tiêu trên, Nghị quyết số 72 nhấn mạnh phát triển hệ thống bệnh viện lão khoa, khám sức khỏe định kỳ miễn phí theo lộ trình, quản lý sức khỏe suốt vòng đời và mở rộng các cơ sở chăm sóc người cao tuổi. Đây được xem là bước đột phá để nâng cao chất lượng cuộc sống cho người cao tuổi trong bối cảnh già hóa dân số nhanh ở Việt Nam hiện nay.
Hiện có khoảng 16‑17 triệu người cao tuổi ở Việt Nam, trong đó nhiều người sống ở nông thôn, vùng khó khăn. Tỷ lệ người cao tuổi có thẻ bảo hiểm y tế là cao, tuy nhiên khả năng tiếp cận dịch vụ y tế chuyên sâu, chăm sóc dài hạn, chăm sóc tại nhà hay cộng đồng còn hạn chế. Cơ sở vật chất, nhân lực y tế chuyên ngành lão khoa chưa được phát triển đồng đều; dịch vụ chăm sóc dài hạn chưa phổ biến; mô hình chăm sóc bán trú/ngày chưa nhiều.
Trong khi đó, sức khỏe được coi là vốn quý, là nhiệm vụ chính trị hàng đầu; người dân là chủ thể trung tâm; trọng tâm từ “khám chữa bệnh” sang “phòng bệnh”; nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, sự công bằng, tiếp cận; phát triển y tế cơ sở; khuyến khích mọi nguồn lực xã hội tham gia. Nghị quyết 72-NQ-TW đã đặt mục tiêu đến năm 2030, tuổi thọ trung bình đạt 75,5 tuổi, số năm sống khỏe mạnh là tối thiểu 68 năm và đến năm 2045, tuổi thọ trung bình đạt trên 80 tuổi, trong đó số năm khỏe mạnh tăng lên trên 71 tuổi. Đây là bước tiến mới, khẳng định chính sách không chỉ hướng đến sống lâu mà còn sống khỏe, giảm gánh nặng bệnh tật và chi phí y tế, nâng cao chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.
Nghị quyết số 72 đặt ra các mục tiêu trọng tâm đối với chăm sóc sức khỏe người cao tuổi ở Việt Nam:
Khám sức khỏe định kỳ, sàng lọc bệnh tật. Từ năm 2026, toàn dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm; đồng thời triển khai rộng rãi sàng lọc phát hiện sớm bệnh tật. Với người cao tuổi, nhóm có nguy cơ mắc bệnh mạn tính cao, đây là cơ hội được quản lý sức khỏe chủ động, điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng. Người cao tuổi ở vùng sâu, vùng xa sẽ được tiếp cận chăm sóc sức khỏe thuận lợi, giảm khoảng cách giữa các vùng miền.
Quản lý sức khỏe trọn đời bằng hồ sơ điện tử. Việc xây dựng hồ sơ sức khỏe điện tử toàn dân, kết nối dữ liệu y tế là bước tiến quan trọng. Đối với người cao tuổi, hồ sơ điện tử giúp bác sĩ nắm rõ tiền sử bệnh, thuận lợi cho điều trị, giảm thủ tục và sai sót, đồng thời tăng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế hiện đại.
Giảm gánh nặng chi phí y tế. Một điểm nhấn của Nghị quyết số 72 là thực hiện miễn viện phí cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế đến năm 2030. Với người cao tuổi, vốn thường xuyên đi khám chữa bệnh, chính sách này sẽ giảm đáng kể chi phí, bảo đảm quyền an sinh, tạo điều kiện để họ yên tâm chăm sóc sức khỏe.
Tăng cường y tế cơ sở, chăm sóc tại cộng đồng. Nghị quyết nhấn mạnh nâng cao năng lực y tế cơ sở, bảo đảm trạm y tế xã đủ nhân lực, thuốc men, trang thiết bị. người cao tuổi ở vùng sâu, vùng xa sẽ được tiếp cận chăm sóc sức khỏe thuận lợi, giảm khoảng cách giữa các vùng miền, đúng với tinh thần “không ai bị bỏ lại phía sau”.
Chuyển từ chữa bệnh sang dự phòng, phát hiện sớm. Định hướng quan trọng của Nghị quyết số 72 là “chuyển từ chữa bệnh sang dự phòng, phát hiện sớm và quản lý bệnh mạn tính tại cộng đồng”. Đây là chính sách thiết thực nhất cho người cao tuổi, nhóm có tỷ lệ bệnh mạn tính cao, giúp họ sống khỏe, sống chủ động, giảm tải cho bệnh viện.
Một số giải pháp tăng cường chăm sóc sức khỏe của người cao tuổi ở Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị
Một là, tăng cường phòng bệnh chủ động. Tổ chức khám sức khỏe định kỳ, tầm soát sớm các bệnh mạn tính (tiểu đường, tăng huyết áp, tim mạch, ung thư, loãng xương, Alzheimer…). Tuyên truyền, giáo dục sức khỏe: dinh dưỡng, vận động, lối sống lành mạnh, chủ động phòng chống bệnh lây nhiễm. Trang bị đủ năng lực cho trạm y tế, trạm y tế xã về nhân lực, trang thiết bị để hỗ trợ người cao tuổi.
Hai là, đẩy mạnh phát triển y tế cơ sở và y tế cộng đồng. Thiết lập mô hình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi tại cộng đồng (ví dụ: đội ngũ y tế cộng đồng, tình nguyện viên, các câu lạc bộ người cao tuổi). Dịch vụ chăm sóc vào ban ngày (ban ngày đưa đi chiều đưa về), chăm sóc ngoại trú, tư vấn tại nhà. Phát triển mô hình nhà dưỡng lão, trung tâm chăm sóc dài hạn, đặc biệt ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa.
Ba là, đẩy mạnh chăm sóc dài hạn và phục hồi chức năng. Chương trình phục hồi chức năng cho người cao tuổi sau bệnh mạn tính, sau phẫu thuật, người khuyết tật nặng. Hỗ trợ thiết bị chăm sóc, trợ giúp đi lại, thiết bị hỗ trợ sinh hoạt cá nhân. Mở rộng bảo hiểm y tế, giảm hoặc miễn viện phí cho người cao tuổi, đặc biệt người nghèo hoặc cận nghèo.
Bốn là, tăng cường chính sách tài chính và bảo hiểm. Đầu tư ngân sách địa phương để hỗ trợ dịch vụ chăm sóc người cao tuổi. Hỗ trợ từ bảo trợ xã hội, trợ cấp, chế độ ưu đãi. Đào tạo chuyên ngành lão khoa, gerontology, điều dưỡng/chăm sóc người cao tuổi.
Năm là, đẩy mạnh mục tiêu đào tạo, phát triển nhân lực chuyên ngành lão khoa. Chính sách thu hút và đãi ngộ đối với đội ngũ y tế chăm người cao tuổi. Tăng cường y học cổ truyền, truyền thống nếu phù hợp, khám từ xa cho người cao tuổi khó đi lại.
Sáu là, thúc đẩy sử dụng công nghệ, chuyển đổi số trong chăm sóc sức khỏe cao tuổi. Hệ thống quản lý sức khỏe điện tử; app hỗ trợ theo dõi tình trạng sức khỏe, thuốc men. Robot hỗ trợ, dụng cụ thông minh hỗ trợ sinh hoạt, nhà thông minh phù hợp người cao tuổi.
Bảy là, xây dựng môi trường sống, nhà ở, giao thông phù hợp người cao tuổi. Cải thiện môi trường sống: đường đi, nhà ở thuận tiện, an toàn, vệ sinh. Thành phố và cộng đồng thân thiện với người cao tuổi (công trình công cộng, điểm dừng xe buýt, ghế ngồi, chiếu sáng, lối đi). Vai trò của người cao tuổi trong gia đình, xã hội được tôn trọng.
Tám là, tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức xã hội. Khuyến khích gia đình chăm sóc người cao tuổi; phát huy người cao tuổi trong các hoạt động cộng đồng. Tuyên truyền về quyền người cao tuổi, chăm sóc sức khỏe tinh thần.
Kết luận và khuyến nghị
Kết luận
Một là, tiếp tục kế thừa các quan điểm của Đảng về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân; là Nghị quyết có ý nghĩa chiến lược, toàn diện, trước mắt và lâu dài mang tính hành động cao, thể hiện sự quan tâm đặc biệt và chỉ đạo quyết liệt của Đảng, Nhà nước đối với công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong kỷ nguyên phát triển mới.
Hai là, trong bối cảnh dân số Việt Nam đang già hóa nhanh, việc thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 72 chính là bảo đảm an sinh xã hội, phát huy vai trò và trí tuệ của lớp người cao tuổi - những “cây cao bóng cả” của dân tộc, để họ tiếp tục sống vui, sống khỏe, sống có ích, góp phần xây dựng đất nước hùng cường, nhân dân hạnh phúc. Thể hiện chính sách toàn diện và nhân văn đối với người cao tuổi Việt Nam, kết hợp khám sức khỏe định kỳ, quản lý bệnh mạn tính, nâng cao năng lực y tế cơ sở, chính sách miễn giảm chi phí, và nâng cao chất lượng sống tinh thần. Việc triển khai đồng bộ các giải pháp sẽ giúp người cao tuổi sống lâu, sống khỏe, sống hạnh phúc; đồng thời góp phần phát triển bền vững của đất nước trong bối cảnh mới.
Ba là, có thể khẳng định, Nghị quyết 72-NQ/TW không chỉ là bước đi chiến lược xây dựng nền y tế hiện đại, công bằng, bền vững, mà còn thể hiện sự quan tâm sâu sắc, cụ thể của Đảng đối với người cao tuổi. Các mục tiêu, giải pháp từ nâng cao tuổi thọ khỏe mạnh, khám sức khỏe định kỳ, lập hồ sơ sức khỏe điện tử, miễn viện phí cơ bản, củng cố y tế cơ sở đến dự phòng bệnh tật-đều trực tiếp mang lại lợi ích thiết thực cho người cao tuổi, qua đó củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng
Bốn là, các cơ quan có thẩm quyền cần xây dựng kế hoạch hành động riêng cho nhóm người cao tuổi trong Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 72, từ cấp Trung ương tới tỉnh và cơ sở. Theo đó, cần có nguồn lực ngân sách đặc thù: phân bổ ngân sách địa phương để phát triển dịch vụ chăm sóc cao tuổi, hỗ trợ trang thiết bị, phúc lợi. Đồng thời, cần có chính sách ưu tiên cho các địa phương vùng sâu, vùng xa, vùng có nhiều người cao tuổi; người cao tuổi nghèo, khuyết tật. Không những thế, cần thực hiện giám sát, đánh giá định kỳ: đo lường chỉ số tuổi thọ khỏe mạnh, số năm sống khỏe, mức độ tiếp cận dịch vụ y tế, mức độ hài lòng của người cao tuổi. Bên cạnh đó, phải thúc đẩy liên ngành phối hợp: Y tế, Nội vụ, tài chính, giáo dục, khoa học-công nghệ, giao thông, xây dựng, văn hoá, thông tin… cùng tham gia.
Khuyến nghị
Thứ nhất, đối với Nhà nước và Chính phủ: Hoàn thiện hệ thống chính sách về bảo vệ, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách toàn diện và bền vững. Tăng đầu tư ngân sách cho y tế cơ sở, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa để người cao tuổi tiếp cận dịch vụ y tế dễ dàng hơn. Ban hành các cơ chế hỗ trợ tài chính, miễn giảm chi phí y tế cho người cao tuổi, đặc biệt với người nghèo và cận nghèo.
Thứ hai, đối với ngành Y tế: Tăng cường đào tạo đội ngũ cán bộ y tế chuyên sâu về lão khoa, phục hồi chức năng và chăm sóc dài hạn. Phát triển hệ thống quản lý sức khỏe người cao tuổi bằng hồ sơ sức khỏe điện tử, theo dõi thường xuyên tại cộng đồng. Đẩy mạnh y tế dự phòng và khám sức khỏe định kỳ miễn phí, kết hợp sàng lọc bệnh mạn tính.
Thứ ba, đối với các địa phương: Triển khai các mô hình chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng, tại nhà hoặc kết hợp với trung tâm y tế xã, phường. Khuyến khích xã hội hóa, tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân tham gia xây dựng cơ sở dưỡng lão, viện dưỡng sinh.
Thứ tư, đối với cộng đồng và gia đình: Nâng cao nhận thức về chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, khuyến khích lối sống lành mạnh, dinh dưỡng hợp lý và vận động phù hợp. Tăng cường vai trò của gia đình trong chăm sóc tinh thần và thể chất cho người già, tạo môi trường sống thân thiện và an toàn.
Thứ năm, đối với bản thân người cao tuổi: Chủ động tham gia các hoạt động rèn luyện sức khỏe, duy trì lối sống tích cực. Tuân thủ điều trị, khám sức khỏe định kỳ, và tham gia các lớp giáo dục sức khỏe tại địa phương.
