Thành phố Huế là vùng đất giàu trầm tích văn hóa, từng là kinh đô triều Nguyễn trong hơn 140 năm và là nơi lưu giữ nhiều dấu tích di sản cung đình Việt Nam. Trên nền tảng các giá trị văn hóa đã được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận, thành phố Huế là minh chứng cho khả năng “làm mới” mình, biến vốn văn hóa thành động lực phát triển trong bối cảnh đổi mới, hội nhập và chuyển đổi số.

Vị thế mới, cơ hội mới: Vai trò của văn hóa trong phát triển vùng kinh tế

Thành phố Huế hiện sở hữu hệ thống di sản văn hóa hết sức phong phú với 5 di sản văn hóa thế giới do UNESCO công nhận, gần 100 di tích quốc gia, hàng trăm lễ hội dân gian, kho tàng âm nhạc truyền thống, ca Huế, hò sông Hương và hệ thống làng nghề thủ công đặc sắc như tranh làng Sình, nón lá Phú Cam, chạm khắc gỗ Mỹ Xuyên, gốm Phước Tích... Tính đến hết tháng 2/2025, trên địa bàn thành phố Huế có 887 cơ sở dịch vụ lưu trú với tổng số14.075 phòng, trong đó có 199 khách sạn với 8.518 phòng ; số khách sạn từ 3 đến 5 sao có 24 cơ sở với 3.430 phòng[1].

Tuy nhiên, điểm nổi bật của văn hoá Huế không chỉ nằm ở số lượng hay giá trị biểu tượng mà chính là khả năng biến di sản thành động lực phát triển. Không còn bảo tồn một cách tĩnh tại, thành phố Huế đang nỗ lực “làm sống” lại di sản bằng các hình thức trình diễn, tương tác, du lịch trải nghiệm, số hóa và thương mại hóa một cách chọn lọc, bền vững. Công cuộc số hóa di sản với ứng dụng thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), công nghệ trình chiếu ánh sáng 3D tại Hoàng thành, Điện Thái Hòa hay các chương trình du lịch “Hoàng cung về đêm” không chỉ giúp thu hút du khách mà còn mang lại trải nghiệm mới mẻ, đặc biệt cho thế hệ trẻ và khách quốc tế.

Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt lịch sử với thành phố Huế khi chính thức trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Sự kiện này không chỉ mang ý nghĩa về mặt hành chính, mà còn là cơ sở để Huế tăng quyền tự chủ trong quản lý, quy hoạch, đầu tư và hoạch định chiến lược phát triển đặc thù. Trong đó, văn hóa được xác định là mũi nhọn chiến lược, là trục trung tâm để xây dựng hình ảnh thành phố Huế trở thành Thành phố văn hóa sáng tạo dựa trên di sản. Việc đăng cai Năm Du lịch Quốc gia 2025 có chủ đề “Huế - Kinh đô xưa, Vận hội mới” là cơ hội vàng để quảng bá rộng rãi các giá trị văn hóa Huế ra quốc tế, đồng thời thu hút đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế gắn với bản sắc địa phương. Đây là tầm nhìn phù hợp với tinh thần mà Nghị quyết số 54-NQ/TW ngày 10/12/2019 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Thừa Thiên - Huế đến năm 2030, tầm nhìn 2045 đã đề ra.

Sáng tạo từ bản sắc: Những mô hình văn hóa, kinh tế đang định hình

Văn hóa Huế đang đóng vai trò là “điểm tựa” để phát triển các ngành kinh tế dịch vụ đặc thù, bao gồm: Du lịch di sản và lễ hội; Du lịch chăm sóc sức khỏe, nghỉ dưỡng; Ẩm thực cung đình và sản phẩm OCOP; Công nghiệp thủ công truyền thống; Thiết kế sáng tạo - mỹ thuật ứng dụng; Giáo dục - nghệ thuật và đào tạo sáng tạo. Thành phố Huế đang tiếp cận, khai thác văn hóa dưới góc độ một “hệ sinh thái sáng tạo”. Từ các chương trình trải nghiệm văn hóa cung đình đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại các vùng như Thanh Tân, Kobi Onsen, thành phố Huế đang kiến tạo các sản phẩm du lịch gắn với bản sắc địa phương và bắt nhịp với các xu hướng du lịch toàn cầu. Các không gian như phố đi bộ Hoàng thành, bến Me - bến du thuyền di sản, trình diễn nhã nhạc về đêm, các làng nghề Dạ Lê, Thủy Xuân, Bao La… đang trở thành điểm chạm cảm xúc giữa quá khứ và hiện tại. Thay vì chỉ bảo tồn di sản một cách tĩnh lặng, thành phố Huế đã kích hoạt văn hóa như một “dòng chảy sống động” trong đời sống đô thị, tạo thành một hệ sinh thái văn hóa đa tầng, gắn với phát triển đô thị và nền kinh tế tri thức.

Năm 2024, thành phố Huế đón hơn 3,9 triệu lượt khách, tăng 26% so với năm trước; trong đó có khoảng 1,45 triệu lượt khách quốc tế (khoảng 36‑37%). Tổng thu du lịch đạt khoảng 7.900 tỷ đồng, tăng gần 20% so với năm 2023[2]. Theo Sở Du lịch thành phố Huế, trong 7 tháng đầu năm 2025, lượng khách du lịch đến Huế ước đạt hơn 4 triệu lượt, tăng hơn 71% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, khách quốc tế đạt trên 1,2 triệu lượt, tăng hơn 41%; khách lưu trú đạt gần 1,5 triệu lượt, tăng hơn 23%. Doanh thu từ du lịch đạt hơn 7.455 tỷ đồng, tăng gần 56% so với cùng kỳ. Riêng tháng 7/2025, thành phố Huế đón gần 709.000 lượt khách, tăng hơn 80% so với tháng 7/2024, trong đó khách quốc tế đạt hơn 99.600 lượt, tăng gần 52%[3]. Những con số tăng trưởng mạnh mẽ phản ánh đà phục hồi và phát triển nhanh chóng của ngành du lịch địa phương trong bối cảnh mới của đất nước; đồng thời chứng minh tính đúng đắn, hiệu quả của thành phố Huế trong việc lựa chọn văn hóa làm nền tảng, động lực phát triển.

Ảnh: Cầu Tràng Tiền bắc qua sông Hương, thành phố Huế (Nguồn: Báo Chính phủ điện tử)

Quản trị văn hóa đô thị: Bài toán của tầm nhìn và thể chế

Một yếu tố then chốt để văn hóa thực sự trở thành động lực phát triển là quản trị hiệu quả và chính sách phù hợp. Thành phố Huế đã sớm xây dựng Đề án phát triển thành phố “di sản - sinh thái - văn hóa - thông minh”, trong đó đề cao vai trò của văn hóa trong quy hoạch đô thị, sử dụng đất, phát triển giao thông và dịch vụ công. Các chương trình như “Không gian đi bộ Hoàng Thành Huế”, “Thành phố ánh sáng ven sông Hương”, “Huế - Thành phố văn hóa xanh” đều đặt trọng tâm là cải thiện chất lượng sống của người dân, bảo tồn môi trường sinh thái và nâng cao khả năng tiếp cận văn hóa cho cộng đồng. Chính quyền thành phố Huế cũng đang xúc tiến việc thành lập Quỹ phát triển sáng tạo văn hóa Huế, khuyến khích khởi nghiệp văn hóa, đầu tư vào các không gian sáng tạo, bảo tồn truyền thống, đồng thời tăng cường liên kết với UNESCO, các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp xã hội để đảm bảo tính bền vững lâu dài.

Văn hóa không chỉ là “hồn cốt” của Huế mà còn là lợi thế cạnh tranh đặc thù không thể sao chép. Bài học từ các thành phố di sản trên thế giới như Kyoto (Nhật Bản), Quebec (Canada), Florence (Ý)… cho thấy, nếu biết quản trị văn hóa hiệu quả, di sản có thể là trụ cột trung tâm cho tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và nâng tầm vị thế quốc tế. Thành phố Huế đang theo hướng đi này với lộ trình phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045, trong đó văn hóa không đứng bên lề kinh tế mà được tích hợp vào mọi lĩnh vực từ giáo dục, du lịch, y tế, môi trường đến công nghệ và đổi mới sáng tạo… Năm 2025 không chỉ đánh dấu một cột mốc hành chính hay sự kiện du lịch, mà là thời điểm thành phố Huế tái định vị văn hóa như nguồn lực mềm cho phát triển. Từ đây, vận hội mới mở ra, không dựa chỉ vào tài nguyên thiên nhiên mà từ chính nguồn lực vô hình là văn hóa và con người Huế./.

 

[1] Cổng thông tin điện tử Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch (2025), Huế đón hơn 84.000 lượt du khách, thu gần 1.500 tỷ đồng trong 2 tháng đầu năm 2025, https://bvhttdl.gov.vn/hue-don-hon-84000-luot-du-khach-thu-gan-1500-ty-dong-trong-2-thang-dau-nam-2025-20250306162210665.htm, truy cập ngày 2/8/2025.

[2] Huế kỳ vọng đón 5 triệu lượt khách, thu hơn 11.000 tỷ đồng từ du lịch, https://vietnamnet.vn/hue-ky-vong-don-5-trieu-luot-khach-thu-hon-11-000-ty-dong-tu-du-lich-nam-2025-2358711.html, truy cập ngày 2/8/2025.

[3] Du lịch Huế: Trong 7 tháng đầu năm 2025, đón hơn 4 triệu lượt khách, https://vneconomy.vn/du-lich-hue-trong-7-thang-dau-nam-2025-don-hon-4-trieu-luot-khach.htm, truy cập ngày 2/8/2025.