Hà Nội với phong trào “Bình dân học vụ số”
Phát huy truyền thống lịch sử ngàn năm văn hiến, anh hùng; truyền thống hiếu học, trọng học, thành phố Hà Nội luôn quan tâm đến công tác khuyến học, khuyến tài, học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập, triển khai quyết liệt, đồng bộ các văn bản của Trung ương về xây dựng xã hội học tập[1], được thể hiện bằng việc ban hành rất nhiều các văn bản[2], đặc biệt là Nghị quyết số 23-NQ/TW, ngày 16/11/2023 “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trên địa bàn thành phố Hà Nội từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” của Ban Thường vụ Thành ủy, tạo cơ sở pháp lý quan trọng để góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng dạy và học trên địa bàn Thủ đô.
Trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra sâu rộng, tác động mạnh mẽ, toàn diện tới mọi mặt của đời sống xã hội và mọi quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới, điều này đòi hỏi con người phải có tri thức, kỹ năng, tay nghề và khả năng thích ứng cao với mọi tình huống. Mọi công dân có trách nhiệm và quyền được học tập thường xuyên, học tập suốt đời, tận dụng mọi cơ hội học tập để trở thành công dân tốt, công dân số, công dân toàn cầu. Vì thế, vai trò của học tập, rèn luyện, tự trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ nhằm nâng cao nhận thức và hành động về xây dựng xã hội học tập, thúc đẩy việc học tập suốt đời cho mọi người dẫn là nhiệm vụ quan trọng.
Hà Nội đi tiên phong trong thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, như: Thành lập Ban Chỉ đạo 57, ban hành Kế hoạch số 05-KH/BCĐ57 ngày 22/4/2025 của Ban Chỉ đạo 57 Thành ủy về triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” trên địa bàn thành phố, Kế hoạch số 138/KH-UBND triển khai Phong trào "Bình dân học vụ số" trên địa bàn thành phố Hà Nội[3]; Công văn số 1792/UBND-ĐMPT, ngày 06/5/2025 về việc thực hiện Kế hoạch số 05-KH/BCĐ57; Chỉ thị số 11/CT-UBND ngày 24/7/2025 của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội về việc triển khai Chiến dịch “45 ngày đêm ra quân hỗ trợ hoạt động chuyển đổi số tại các xã, phường trong giai đoạn đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp”; Văn bản số 4369/UBND-ĐMPT ngày 31/7/2025 của UBND Thành phố; Công văn 5335/UBND-ĐMPT ngày 01/10/2025 về việc đẩy nhanh tiến độ triển khai nhiệm vụ Phong trào “Bình dân học vụ số” trên địa bàn Thành phố.
Đặc biệt, Hà Nội phát động phong trào “Bình dân học vụ số” với mục tiêu: “Thành phố Hà Nội - Bình dân học vụ số - Toàn dân, toàn diện, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới” nhằm triển khai sâu, rộng phong trào đến tận thôn, tổ dân phố, khu dân cư, tạo nên một cuộc vận động toàn dân thi đua học tập, rèn luyện kỹ năng số, khả năng sử dụng các thiết bị và ứng dụng số. Phong trào sẽ giúp người dân trên địa bàn tiếp cận các nền tảng số, nền tảng "Bình dân học vụ số", các ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) cơ bản hỗ trợ theo nhu cầu. Đây cũng là nền tảng quan trọng để hình thành Chính phủ số, xã hội số, kinh tế số, công dân số theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Với sự chỉ đạo quyết liệt, từ cấp thành phố đến cơ sở, nhiều mô hình về học tập “Bình dân học vụ số” được triển khai, như xã Xuân Mai với các Điểm “Bình dân học vụ số lưu động”, bố trí thiết bị, nhân lực và hạ tầng kỹ thuật, ưu tiên hỗ trợ người cao tuổi, người khuyết tật, hộ nghèo, cận nghèo[4]; xã Bình Minh với “lớp học số hóa”; với tinh thần “mỗi ngày làm việc là một ngày kiến tạo”, phường Thanh Xuân phát động phong trào "Bình dân học vụ số" triển khai hướng dẫn, tập huấn, “cầm tay chỉ việc” cho người cao tuổi, người dân chưa quen công nghệ để "không ai bị bỏ lại phía sau" trong quá trình chuyển đổi số toàn diện[5]; xã Đông Anh đã phát động phong trào và triển khai Hội thi “Ứng dụng công nghệ AI trong trường học”, năm học 2025-2026” với chủ đề “Đông Anh - Bình dân học vụ số - Toàn dân đồng hành - Chuyển đổi số toàn diện” và các mô hình “Tuyến phố 4.0”, “Chợ 4.0”; nông nghiệp thông minh, “Chợ số - Nông thôn số” hay Mạng lưới “Đại sứ số”[6]…
Thông qua nhiều hoạt động, nhiều mô hình, Hà Nội hướng tới tính bao trùm để mọi người dân, ở mọi độ tuổi, ngành nghề, khu vực đều được tiếp cận cơ hội học tập; đồng thời, tính toàn diện, học không chỉ về tri thức, mà còn về kỹ năng, đạo đức, văn hóa và công nghệ, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới. Điều đó thể hiện quyết tâm và niềm tin của Thủ đô trong quá trình hội nhập và chuyển đổi số quốc gia, hướng tới xã hội tri thức và công dân số.
Với tinh thần “Thành phố Hà Nội - Bình dân học vụ số - Toàn dân, toàn diện, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới”, hưởng ứng Ngày Chuyển đổi số quốc gia (10/10/2025) và kỷ niệm 71 năm Ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2025), thành phố Hà Nội phát động phong trào Học tập số toàn dân nhằm nâng cao nhận thức của người dân, tổ chức và doanh nghiệp về vai trò quan trọng của chuyển đổi số trong phát triển Thủ đô và đất nước, đồng thời thúc đẩy phong trào học tập số thường xuyên, liên tục để phổ cập, nâng cao kiến thức về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và các kỹ năng số cơ bản cho cán bộ, công chức và Nhân dân; Đồng thời, nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cấp, các ngành, các cơ quan, đơn vị và cá nhân trong việc tổ chức triển khai các Kế hoạch của Trung ương và thành phố về việc thực hiện phong trào "Bình dân học vụ số"; thúc đẩy, phát triển, kết nối, khai thác dữ liệu số để tạo ra giá trị mới trong hoạt động của cơ quan nhà nước phục vụ người dân và doanh nghiệp. Đây cũng là thông điệp của thành phố Hà Nội trong xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời.
Một số giải pháp
Để đẩy mạnh xây dựng xã hội học tập và công dân số trong kỷ nguyên mới ở thành phố Hà Nội, cần tiếp tục triển khai một số giải giáp sau:
Thứ nhất, phát triển hạ tầng và nền tảng học tập số để tạo điều kiện để mọi người dân có thể tiếp cận tri thức số dễ dàng, bình đẳng.
Trước hết, đầu tư hạ tầng số đồng bộ, bằng việc mở rộng phủ sóng Internet tốc độ cao tới từng phường, xã, đặc biệt là vùng ngoại thành. Phát triển ứng dụng di động học tập cộng đồng, tích hợp trí tuệ nhân tạo hỗ trợ người học theo năng lực cá nhân. Đồng thời, xây dựng “Kho học liệu số Thủ đô” – nền tảng trực tuyến cung cấp tài nguyên học tập mở (bài giảng, video, tài liệu miễn phí); Tăng cường liên kết giữa thư viện công cộng và thư viện số, giúp người dân dễ dàng truy cập tài liệu học tập.
Thứ hai, nâng cao năng lực số và kỹ năng học tập suốt đời, để “bình dân học vụ số” thành phong trào học tập công nghệ cho toàn dân.
Hà Nội tiếp tục mở rộng các lớp “xóa mù số”cơ bản (sử dụng smartphone, Internet, thanh toán điện tử) cho một số đối tượng như: người cao tuổi, lao động phổ thông, nông dân. Đồng thời, tăng cường tổ chức chương trình đào tạo kỹ năng số cộng đồng tại nhà văn hóa, trường học, trung tâm học tập cộng đồng; Hỗ trợ chính sách khuyến khích công dân học tập số (miễn phí học liệu, tài khoản học tập, hỗ trợ thiết bị cho người yếu thế); Lồng ghép giáo dục chuyển đổi số vào chương trình học phổ thông và đào tạo nghề. Có chính sách hỗ trợ đào tạo giáo viên, tình nguyện viên số, trở thành “hạt nhân bình dân học vụ số” tại cơ sở.
Thứ ba, xây dựng xã hội học tập toàn dân, toàn diện, tạo môi trường để ai cũng có thể học, học ở mọi nơi, mọi lúc.
Thông qua việc mở rộng phát triển Trung tâm học tập cộng đồng kiểu mới ở từng phường, xã để kết nối học trực tuyến và trực tiếp; Khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức xã hội, đoàn thể tham gia hỗ trợ học tập, tài trợ học liệu số. Đồng thời, phát động phong trào “Mỗi gia đình là một không gian học tập số”, kết hợp giữa học trực tuyến, đọc sách và chia sẻ tri thức. Phát triển mô hình “Doanh nghiệp học tập – Cộng đồng học tập – Gia đình học tập số”, gắn kết giữa học và hành. Đưa tiêu chí “Công dân học tập – Gia đình học tập số” vào phong trào thi đua của địa phương.Tổ chức tôn vinh “Công dân học tập tiêu biểu”, “Đơn vị học tập xuất sắc” để lan tỏa tinh thần học tập suốt đời.
Thứ tư, tăng cường quản lý, chính sách và hợp tác nhằm bảo đảm tính bền vững, đồng bộ, và hiệu quả lâu dài.
Từ thực tiễn triển khai phong trào “bình dân học vụ số”, Hà Nội xây dựng và ban hành Chương trình chuyển đổi số trong giáo dục và học tập suốt đời; Kết nối với các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ để đồng phát triển nền tảng học tập số; Tăng cường truyền thông, tuyên truyền nhận thức về học tập số trên các phương tiện truyền thông đại chúng và bảo đảm an ninh, an toàn thông tin cho người học, đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi.
Để “Bình dân học vụ số” thực sự lan tỏa, Hà Nội cần hành động đồng bộ từ chính quyền – nhà trường – cộng đồng – người dân với tinh thần: “Học tập là quyền lợi, là trách nhiệm, là chìa khóa đưa Thủ đô vững bước vào kỷ nguyên tri thức và chuyển đổi số”.
“Bình dân học vụ số” là sự kế thừa truyền thống hiếu học của Hà Nội, đồng thời, là chiến lược chuyển đổi nhận thức xã hội sang kỷ nguyên học tập số – nơi mọi người dân đều có thể học, học suốt đời và học bằng công nghệ. Học để phát triển bản thân, làm chủ tri thức và công nghệ, góp phần xây dựng đất nước và Thủ đô hùng cường, thịnh vượng.
[1] Quyết định số 1373/QĐ-TTg ngày 30/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021-2030” và Quyết định số 1315/QĐ-TTg ngày 09/11/2023 ban hành Kế hoạch triển khai phong trào “Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời giai đoạn 2023-2030”.
[2] Chương trình số 06-CTr/TU ngày 13/7/2021 về “Phát triển văn hoá; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021 - 2025”, Kết luận số 51-KL/TU ngày 07/4/2022 của Hội nghị chuyên đề của Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố khóa XVII về “Kế hoạch đầu tư xây dựng, cải tạo trường học công lập đạt chuẩn quốc gia, nâng cấp hệ thống y tế và tu bổ, tôn tạo di tích trong giai đoạn 2022 - 2025 và các năm tiếp theo của thành phố Hà Nội”; HĐND Thành phố ban hành Nghị quyết số 02/NQHĐND ngày 08/4/2022 và UBND Thành phố ban hành Kế hoạch số 139/KHUBND ngày 06/5/2022 để triển khai thực hiện Kế hoạch đầu tư 03 lĩnh vực nêu trên; HĐND, UBND Thành phố ban hành nhiều văn bản để triển khai thực hiện Kết luận số 49-KL/TW của Ban Bí thư và chỉ đạo của Thành ủy cụ thể là: Kế hoạch số 290/KH-UBND ngày 16/12/2021 của UBND Thành phố về việc thực hiện Đề án “Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021-2030 thành phố Hà Nội”; Kế hoạch số 103/KH-UBND ngày 14/4/2021 “Triển khai thực hiện việc đánh giá, xếp loại Đơn vị học tập trên địa bàn thành phố Hà Nội”; Nghị quyết số 02/2023/NQHĐND ngày 04/7/2023 của HĐND Thành phố “Quy định giá dịch vụ giáo dục tạm thời để thực hiện thí điểm đối với các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông sử dụng ngân sách nhà nước của thành phố Hà Nội”; Kế hoạch số 52/KH-UBND,ngày 07/02/2024, triển khai thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TU ngày 16/11/2023 của Thành ủy Hà Nội về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học,khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trên địa bàn thành phố Hà Nội từ nayđến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
[3] Trong đó, xác định rõ 6 chỉ tiêu, 5 nhóm nhiệm vụ, trong đó tập trung các nhiệm vụ về Tuyên truyền và phổ biến; Triển khai các nền tảng số phục vụ các hoạt động; Đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng số cơ bản; Phát huy vai trò Tổ Chuyển đổi số cộng đồng và lực lượng xã hội tham gia thực hiện và triển khai các mô hình lan tỏa kỹ năng số cho cộng đồng; xác định rõ vai trò, trách nhiệm của các cấp, các ngành, các cơ quan đơn vị và cá nhân trong triển khai thực hiện";
