Tỉnh Khánh Hòa chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới phát triển bền vững

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng nghiêm trọng, khó lường và tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh quốc gia… việc chủ động giảm phát thải khí nhà kính và ứng phó với biến đổi khí hậu không chỉ là yêu cầu cấp bách mà còn là hướng đi tất yếu của mỗi quốc gia. Nhận thức sâu sắc điều đó, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng về giảm phát thải khí nhà kính, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Cụ thể hóa đường lối ấy, tỉnh Khánh Hòa - địa phương có đường bờ biển dài nhất cả nước với gần 500 km[1], có hệ sinh thái biển - đảo phong phú nhưng cũng đầy thách thức - đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, hướng tới mục tiêu phát triển xanh, bền vững, thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Chủ trương của Đảng và Nhà nước về giảm phát thải khí nhà kính và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, vì vậy, trong quá trình đổi mới, Đảng Cộng sản Việt Nam đã nhận thức ngày càng rõ và đưa ra đường lối, quan điểm, thể hiện quyết tâm, cam kết chính trị mạnh mẽ về giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường, đưa đất nước phát triển bền vững. Từ Đại hội XI (2011), Đảng đã xác định chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng chống và giảm nhẹ thiên tai, khai thác hợp lý, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường là vấn đề có ý nghĩa sống còn, gắn liền với chiến lược phát triển nhanh và bền vững của đất nước. Quan điểm này của Đảng đã được các kỳ đại hội sau kế thừa và phát triển. Tại Đại hội XII, lần đầu tiên Đảng đề ra chủ trương “chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng, tránh thiên tai, giảm mức phát thải khí nhà kính”[2]. Đặc biệt, tại Đại hội XIII (2021), Đảng chỉ rõ: Giải quyết hài hoà mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường; phát triển kinh tế xanh, ít chất thải, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, các-bon thấp; khuyến khích mô hình kinh tế tuần hoàn, nâng cao tính chống chịu và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.

Tại Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 03/6/2013 về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, Đảng ta đã xác định chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường là một trong ba nhiệm vụ trọng tâm mang tính chiến lược. Trên cơ sở đó, hàng loạt chủ trương, chính sách đã được hoàn thiện và ban hành, trong đó đáng chú ý là Kết luận số 81-KL/TW ngày 04/6/2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, đặt mục tiêu phát triển nền kinh tế xanh, tuần hoàn, phát thải thấp, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh môi trường, an ninh năng lượng, an ninh tài nguyên.

Cụ thể hóa Kết luận này, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 122/NQ-CP ngày 8/5/2025 của Chính phủ ban hành kế hoạch thực hiện Kết luận số 81-KL/TW ngày 04/6/2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường với 06 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu. Nghị quyết yêu cầu các bộ, ngành và địa phương rà soát, lồng ghép mục tiêu ứng phó biến đổi khí hậu vào quy hoạch, chiến lược phát triển; thúc đẩy chuyển dịch năng lượng, phát triển kinh tế tuần hoàn và đô thị xanh. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để các địa phương, trong đó có Khánh Hòa, chủ động xây dựng kế hoạch hành động phù hợp với điều kiện đặc thù.

Tác động của biến đổi khí hậu tại Khánh Hòa

Là tỉnh ven biển Nam Trung Bộ, Khánh Hòa chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của biến đổi khí hậu. Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh, trong 40 năm qua, nhiệt độ trung bình tại Khánh Hòa tăng khoảng 1,1 đến 1,3°C; lượng mưa tăng khoảng 19 đến 28%. Do tác động của biến đổi khí hậu, tỉnh Khánh Hòa đã liên tục chịu ảnh hưởng của các loại hình thiên tai cực đoan (bão, áp thấp nhiệt đới, dông, lốc, sét, sạt lở đất, hạn hán, xâm nhập mặn). Theo thống kê của Cơ quan Khí tượng thủy văn, từ năm 1951 đến 2018, đã có 39 cơn bão, áp thấp nhiệt đới đổ bộ trực tiếp hoặc ảnh hưởng đến vùng biển Khánh Hòa. Thiệt hại do bão, mưa lũ, sạt lở đất, hạn hán xảy ra trong giai đoạn 2017 - 2021 đã làm 80 người chết; hơn 95.000ha lúa và hoa màu bị thiệt hại; hơn 950.000 gia súc, gia cầm bị chết, cuốn trôi; nhiều công trình hạ tầng y tế, giáo dục, giao thông, thủy lợi... bị hư hỏng, với tổng thiệt hại khoảng 18.000 tỷ đồng[3]. Cùng với đó, tình hình hạn hán, xâm nhập mặn trong những năm gần đây diễn ra ngày càng phức tạp cả về tần suất và cường độ, đặc biệt là đợt hạn hán lịch sử diễn ra từ nửa cuối năm 2014 đến giữa năm 2016 đã làm hơn 18.400ha đất trồng lúa phải dừng sản xuất, hơn 52.000ha cây trồng khác bị ảnh hưởng; hơn 16.600 hộ với 72.900 nhân khẩu thiếu nước sinh hoạt; ước thiệt hại gần 1.700 tỷ đồng[4]. Bên cạnh đó, tình trạng xâm nhập mặn, sạt lở đất, hạn hán tại các vùng miền núi và ven biển như Khánh Sơn, Khánh Vĩnh đang đe dọa nghiêm trọng sản xuất nông nghiệp và an ninh nguồn nước. Khánh Hòa còn là địa phương phát triển mạnh công nghiệp, du lịch, cảng biển - những lĩnh vực tiêu thụ nhiều năng lượng và phát thải cao. Điều đó đặt ra yêu cầu cấp thiết về chuyển đổi năng lượng, cải thiện hạ tầng đô thị và quản lý môi trường sinh thái.

Ảnh: Người dân nuôi cá bớp bằng lồng HDPE theo mô hình công nghệ cao tại Khánh Hòa (Nguồn: Báo Nông nghiệp & Môi trường)

Khánh Hòa chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính giai đoạn 2020-2025

Trên cơ sở nhận thức rõ tác động của biến đổi khí hậu, quán triệt các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước, trong giai đoạn 2020-2025, Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa đã ban hành nhiều kế hoạch cụ thể, trong đó điển hình là: Kế hoạch số 10282-KH/UBND ngày 05/10/2023 hành động về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa với mục tiêu tăng trưởng xanh giúp tái cơ cấu kinh tế theo hướng bền vững, gắn đổi mới mô hình tăng trưởng với mục tiêu thịnh vượng, công bằng và bảo vệ môi trường; phấn đấu trở thành địa phương đi đầu đưa phát thải khí nhà kính về mức “0” vào năm 2045. Kế hoạch 5625/KH-UBND ngày 12/5/2025 triển khai Quyết định số 1422/QĐ-TTG ngày 19/11/2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (cập nhật) trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa xác định rõ mục tiêu nâng cao khả năng chống chịu và năng lực thích ứng của hệ thống tự nhiên, kinh tế và xã hội của tỉnh, bảo đảm sinh kế bền vững, chủ động phối hợp thực hiện các nhiệm vụ thuộc danh mục của kế hoạch quốc gia. Một trong những mục tiêu quan trọng là lồng ghép thích ứng biến đổi khí hậu vào chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao nhận thức, huy động nguồn lực để thực hiện. Các nhóm nhiệm vụ, giải pháp được đề ra gồm: Tăng cường năng lực và thể chế chính sách; giải pháp khoa học và công nghệ; huy động nguồn lực và giải pháp về hợp tác quốc tế; tăng cường điều tra, đánh giá tác động biến đổi khí hậu; quản lý tổng hợp tài nguyên ven biển; phát triển năng lượng tái tạo; nâng cao khả năng chống chịu của hạ tầng và đẩy mạnh truyền thông, giáo dục cộng đồng.

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh và sự vào cuộc của toàn xã hội, công tác ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính của Khánh Hòa giai đoạn 2020-2025 đã đạt nhiều kết quả tích cực. Đến năm 2024, Khánh Hòa có tỷ lệ độ che phủ rừng trung bình đạt 46,86% (Khánh Hòa cũ đạt 45,58%; Ninh Thuận cũ đạt 48,15%)[5]. Bên cạnh công tác phát triển rừng, trong giai đoạn 2024-2025, tỉnh Khánh Hòa tập trung thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ diện tích rừng hiện có; giao khoán bảo vệ rừng theo Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi với diện tích gần 9.481 ha[6]… Về xử lý rác và nước thải, khối lượng chất thải rắn sinh hoạt được thu gom trên địa bàn tỉnh trung bình khoảng 398.472 tấn/năm; tương đương hơn 1.135 tấn/ngày; tỷ lệ thu gom chất thải rắn đô thị toàn tỉnh đạt 99,5%. Các nhà máy xử lý nước thải được xây dựng và vận hành khá hiệu quả: Nhà máy xử lý nước thải phía Nam Nha Trang có công suất 40.000m³/ngày đêm; Nhà máy xử lý nước thải phía bắc Nha Trang có công suất hơn 14.000m³/ngày đêm; Nhà máy xử lý nước thải TP. Phan Rang - Tháp Chàm (cũ) có công suất 7.500m³/ngày đêm[7]; qua đó, góp phần đảm bảo mục tiêu cải tạo môi trường đô thị ngày càng xanh, sạch, đẹp. Trong giai đoạn 2020-2025, tỉnh Khánh Hòa đã xây dựng các cơ chế, chính sách đột phá để khuyến khích và thúc đẩy phát triển mạnh mẽ các nguồn năng lượng tái tạo nhằm thay thế tối đa các nguồn năng lượng hóa thạch, hình thành trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước. Hiện nay, toàn tỉnh có 63 dự án năng lượng tái tạo với tổng công suất 4.330,542 MW. Các dự án năng lượng, năng lượng tái tạo góp phần nâng cao giá trị sử dụng đất đối với diện tích đất, nhất là đất khô cằn, hoang hóa, không phát triển được nông nghiệp; đặc biệt tối ưu hóa sử dụng đất sản xuất muối kết hợp phát triển năng lượng (điện gió) và đất sản xuất nông nghiệp kết hợp phát triển năng lượng. Ngoài ra, các dự án năng lượng tái tạo hoàn thành hòa lưới điện quốc gia, góp phần làm giảm phát thải khí nhà kính với tỷ lệ giảm phát thải 97,9%[8] so với sử dụng điện truyền thống (điện than) và thực hiện các mục tiêu ứng phó biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Trong lĩnh vực đô thị, Khánh Hòa hướng tới mục tiêu xây dựng các khu đô thị mới đạt tiêu chí xanh vào năm 2030. Đặc biệt, phường Nha Trang - trung tâm du lịch lớn của tỉnh và cả nước - đang từng bước chuyển đổi sang mô hình “đô thị sinh thái biển”, phát triển không gian xanh ven sông, ven biển và hệ thống hạ tầng thoát nước mưa thích ứng với nước biển dâng.

Phương hướng ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính trong thời gian tới

Trước dự báo tình hình biến đổi khí hậu tiếp tục diễn biến phức tạp, Khánh Hòa xác định giai đoạn 2025-2030 là thời kỳ tăng tốc thực hiện các mục tiêu phát triển xanh và giảm phát thải khí nhà kính. Theo định hướng của Đại hội Đảng bộ tỉnh Khánh Hòa lần thứ XIX (2025-2030), tỉnh sẽ trở thành trung tâm năng lượng quốc gia với trọng tâm là năng lượng tái tạo và kinh tế biển xanh.

Để thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, tỉnh Khánh Hòa sẽ triển khai thực hiện 35 nhóm nhiệm vụ, giải pháp. Trong đó, có 21 nhóm nhiệm vụ, giải pháp về nâng cao khả năng chống chịu và năng lực thích ứng của hệ thống tự nhiên, kinh tế và xã hội, bảo đảm sinh kế bền vững (mục tiêu 1); 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp về giảm nhẹ rủi ro thiên tai, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai và khí hậu cực đoan gia tăng, góp phần giảm thiểu tổn thất và thiệt hại do biến đổi khí hậu (mục tiêu 2); 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp về hoàn thiện thể chế, phát huy tiềm năng và nguồn lực nhằm thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu (mục tiêu 3). Tỉnh đề ra mục tiêu đến năm 2030, 100% người dân sử dụng nước sạch, nước hợp vệ sinh; 100% chất thải rắn sinh hoạt được thu gom; 90% chất thải rắn sinh hoạt được xử lý[9]. Cùng với đó, Khánh Hòa sẽ phát triển hệ thống đô thị xanh, thân thiện môi trường. Bên cạnh đầu tư hạ tầng, tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức cộng đồng về thích ứng với biến đổi khí hậu; tăng diện tích rừng và độ che phủ của rừng; tăng cường nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ xanh; mở rộng hợp tác quốc tế, nhất là trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo, bảo tồn biển, nông nghiệp thông minh thích ứng khí hậu hướng tới thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2045.

Những kết quả đạt được trong giai đoạn 2020-2025 cho thấy Khánh Hòa đã và đang khẳng định vai trò tiên phong trong thực hiện các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về ứng phó biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính. Trên hành trình hướng tới phát triển bền vững, Khánh Hòa không chỉ đối diện thách thức mà còn nắm bắt cơ hội để chuyển đổi mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh, xây dựng hình ảnh một địa phương năng động, xanh và bền vững. Sự chủ động hôm nay chính là nền tảng cho tương lai an toàn, thịnh vượng và hài hòa với thiên nhiên - minh chứng sinh động cho tính đúng đắn và tầm nhìn chiến lược của các nghị quyết của Đảng, Nhà nước trong thời kỳ mới./.