Sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp là một trong những chủ trương lớn, có ý nghĩa chiến lược của Đảng và Nhà nước ta. Triển khai Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 tại Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII,  ngày 12/06/2025, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 2022/2025/QH15 về việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, theo đó sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của ba tỉnh Hà Nam, tỉnh Nam Định và tỉnh Ninh Bình thành tỉnh mới có tên gọi là tỉnh Ninh Bình.

 Tỉnh Ninh Bình mới sau sáp nhập có nhiều tiềm năng, thế mạnh và “dư địa” để phát triển lĩnh vực giáo dục trên cơ sở kế thừa những thành tựu đã đạt được của 3 tỉnh cũ: Nam Định là quê hương của nhiều bậc hiền tài, nhiều nhà chính trị lỗi lạc, tướng lĩnh, nhà văn hóa, nhà khoa học hiện đại...; là địa phương có truyền thống hiếu học được duy trì ở các gia đình, dòng họ, thôn làng nhiều năm qua đã trở thành môi trường giáo dục vô cùng hiệu quả. Hoạt động khuyến học nhiều năm qua đã khơi dậy, hội tụ các tiềm lực để đẩy mạnh phát triển giáo dục và đào tạo, xây dựng xã hội học tập trên địa bàn toàn tỉnh. Bên cạnh đó, Nam Định có đội ngũ giáo viên có năng lực, trình độ, yêu nghề, nhiệt tình, trách nhiệm không ngừng vươn lên về chuyên môn. Truyền thống ấy góp phần đưa Nam Định vào nhóm các địa phương dẫn đầu cả nước về chất lượng giáo dục trong gần ba thập kỷ. Chỉ tính riêng 5 năm trở lại đây (từ năm 2020 đến năm 2024), đã có 380 học sinh đoạt giải kỳ thi học sinh giỏi Trung học phổ thông quốc gia; 4 học sinh đoạt giải quốc tế (gồm 1 Huy chương Vàng, 1 Huy chương Bạc, 2 Huy chương Đồng); 2 năm điểm trung bình môn thi tốt nghiệp trung học phổ thông xếp thứ Nhất, 2 năm xếp thứ Nhì và 1 năm xếp thứ Ba toàn quốc. Đặc biệt, điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông môn Toán của tỉnh 10 năm liền dẫn đầu cả nước; điểm thi môn Ngoại ngữ 5 năm qua trong nhóm 10 địa phương cao nhất toàn quốc[1].

Hà Nam là vùng đất có truyền thống trọng học và hiếu học được kế thừa phát huy đến ngày nay. Với đội ngũ nhà giáo có năng lực, trình độ chuyên môn được chuẩn hoá theo từng cấp học đã góp phần thúc đẩy ngành giáo dục Hà Nam có những bước phát triển vượt bậc. Những năm trước đây, vùng đất Hà Nam đã có hàng nghìn lượt học sinh tham gia và đoạt giải tại kỳ thi chọn học sinh giỏi các cấp. Riêng đội tuyển học sinh giỏi quốc gia của tỉnh Hà Nam luôn đứng trong nhóm 10 các địa phương có thành tích cao của cả nước. Từ năm 2013 đến năm 2023, các đội tuyển học sinh giỏi quốc gia của tỉnh đã giành được 524 giải; trong đó có 14 Giải nhất, 90 Giải nhì, 176 Giải ba, 244 Giải khuyến khích. Thành tích học sinh giỏi ở các đấu trường khu vực, quốc tế cũng ghi nhận nhiều thành tích vượt trội: Năm 2019 có 1 học sinh đoạt Huy chương đồng Olympic Vật lý châu Á, 1 học sinh đoạt Huy chương bạc Olympic Vật lý quốc tế; năm 2022 có 1 học sinh đoạt Huy chương vàng Olympic Hóa học quốc tế[2]. Năm học 2023 - 2024, Hà Nam có 60 học sinh đạt giải trong kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, trong đó có 2 giải Nhất, 12 giải Nhì, 20 giải Ba và 26 giải Khuyến khích. Năm học 2024-2025, Hà Nam có 63 học sinh đoạt giải trong kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, trong đó có 9 giải Nhì, 24 giải Ba và 30 giải Khuyến khích. Trong đó, có học sinh đoạt Huy chương vàng quốc tế môn hoá được tổ chức tại Uzbekistan[3].

 Ninh Bình cũng là địa phương giàu truyền thống hiếu học; chính quyền và các tổ chức đoàn thể tỉnh Ninh Bình luôn đặc biệt quan tâm đến giáo dục, có chính sách khuyến khích động viên kịp thời các em học sinh phấn đấu lập thành tích cao trong học tập, quan tâm thu hút, đào tạo, bồi dưỡng để có được đội ngũ giáo viên giảng dạy tốt, tâm huyết, trách nhiệm với nghề ở tất cả các cấp, bậc học. Toàn ngành có trên 15 nghìn cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, trong đó có 6 tiến sỹ, gần 900 thạc sỹ; tỷ lệ cán bộ quản lý, giáo viên có trình độ đào tạo đạt chuẩn trở lên là 98,1%; trên chuẩn là 37,9%. Những thành tích trong giáo dục mà tỉnh Ninh Bình có được là kết quả của một quá trình phấn đấu của thày và trò trong toàn tỉnh. Năm 2024, có số lượng và chất lượng giải học sinh giỏi tăng vượt bậc, với 71/82 học sinh dự thi đoạt giải, chiếm 86,6%, xếp thứ 6 toàn quốc về tỷ lệ học sinh đoạt giải (cao nhất so với các năm trước đó); năm 2025, có 80/100 học sinh dự thi đoạt giải, xếp thứ 8 toàn quốc về tỷ lệ học sinh đoạt giải. Kết quả kỳ thi trung học phổ thông liên tục đứng trong nhóm dẫn đầu toàn quốc về điểm trung bình các bài thi: Năm 2021 xếp thứ ba toàn quốc; năm 2022 xếp thứ 2 toàn quốc, có học sinh đạt thủ khoa tốt nghiệp; năm 2023, xếp thứ 4 loàn quốc; năm 2024, xếp thứ 2 toàn quốc, có 01 học sinh là thủ khoa kép điểm thi tốt nghiệp và điểm xét tuyển đại học khối C.00. Năm 2025 có 01 học sinh thủ khoa toàn quốc kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông khối A.00. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT hằng năm trên 99%.

Ảnh: Đồng chí Phạm Quang Ngọc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Bí thư Đảng ủy UBND tỉnh, Chủ tịch UBND Ninh Bình tặng hoa chúc mừng các đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Đảng bộ Sở Giáo dục và Đào tạo nhiệm kỳ 2025-2030 (Nguồn: https://ninhbinh.gov.vn)

Kế thừa truyền thống hiếu học và bề dày thành tích trong giáo dục của ba vùng đất văn hiến lâu đời , sau sáp nhập tỉnh Ninh Bình mới có nhiều triển vọng để phát triển mạnh mẽ lĩnh vực giáo dục, hưỡng tới nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Theo thống kê từ Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Ninh Bình, từ ngày 01/7/2025, toàn tỉnh có 953.223 trẻ mầm non, học sinh phổ thông, học viên giáo dục thường xuyên đang theo học tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn. Trong đó, có 503 trường mầm non với 213.800 trẻ đang theo học; bậc tiểu học có 488 trường  với 332.192 học sinh ; bậc trung học cơ sở có 255.880 học sinh đang học tập tại 471 trường; bậc trung học phổ thông có 110 trường  với 119.826 học sinh. Toàn tỉnh có 23.775 học viên đang theo học tại 25 trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên và khoảng 7.750 học sinh học tại 20 trường liên cấp. Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên cũng đạt quy mô lớn, với hơn 46.400 giáo viên các cấp học; nhiều giáo viên có trình độ chuyên môn cao, tích cực đổi mới phương pháp, ứng dụng công nghệ thông tin, dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh[4].

 Một trong những điểm sáng là toàn tỉnh Ninh Bình hiện có 1.495/1.558 trường đạt chuẩn quốc gia, chiếm tỷ lệ 96%; trong đó ba trường Trường Trung học phổ thông chuyên Lê Hồng Phong, Trường Trung học phổ thông chuyên Lương Văn Tụy và Trường Trung học phổ thông chuyên Biên Hoà là những mũi nhọn trong đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi cho toàn tỉnh Trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025, Ninh Bình là địa phương dẫn đầu toàn quốc về điểm trung bình các môn Toán, Tin học và Địa lí[5]. Đây là nền tảng vững chắc để ngành giáo dục Ninh Bình sau hợp nhất phát triển theo hướng toàn diện, đồng bộ và hiện đại, hướng tới xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển địa phowng trong thời gian tới .

Kế thừa những kết quả đã đạt được cùng sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh, ngành giáo dục tỉnh Ninh Bình sau sáp nhập đang bước vào một chu kỳ phát triển mới, với quy mô lớn, tiềm lực mạnh, tổ chức thống nhất và định hướng rõ ràng. Đây là thời điểm để ngành không chỉ duy trì thành tích, giữ ổn định hệ thống mà còn bứt phá mạnh mẽ hơn, tiến tới xây dựng nền giáo dục chất lượng cao, hiện đại, giàu bản sắc - góp phần tạo nền tảng tri thức bền vững cho sự phát triển lâu dài của tỉnh Ninh Bình./.