Tư tưởng Hồ Chí Minh - ánh sáng soi đường cho cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn bộ máy trong hệ thống chính trị hiện nay

Tư tưởng Hồ Chí Minh - ánh sáng soi đường cho cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn bộ máy trong hệ thống chính trị hiện nay

Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bộ và tổ chức bộ máy nhà nước là di sản có giá trị lý luận - thực tiễn sâu sắc. Trong đó, tư tưởng về xây dựng bộ máy “tinh gọn, hiệu quả” - nhiệm vụ mang tính cách mạng, nhằm chống nạn quan liêu, lãng phí, bảo đảm lợi ích thuộc về nhân dân thể hiện tư duy chiến lược đổi mới và mang tính thời sự sâu sắc. Hiện nay, việc vận dụng sáng tạo tư tưởng của Người trong sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy có ý nghĩa quan trọng giúp nâng cao hiệu quả quản trị, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững quốc gia.

Nguồn: Ảnh tư liệu

1. Sự cần thiết phải tinh gọn bộ máy và tinh giản biên chế

Từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã rất quan tâm đến việc tinh gọn bộ máy quản lý nhà nước. Trong “Báo cáo tại Hội nghị lần thứ ba của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa II” Người chỉ rõ: “Nền tảng mọi công tác là cấp xã, mà cấp xã nhiều nơi còn xộc xệch lắm (…), bộ máy cồng kềnh, nhiều giấy tờ, hình thức...”[1]. Người phê bình những yếu kém của bộ máy chính quyền thời kỳ kháng chiến đó là “Từ cấp trên xuống cấp dưới, công việc chậm trễ, nhiều khi không ăn khớp. Chúng ta phải sửa chữa các khuyết điểm kể trên, coi trọng và thật sự kiện toàn chính quyền dân chủ nhân dân về các mặt công tác, tổ chức, cán bộ”[2]. Trong “Bài nói chuyện tại Hội nghị  truyền đạt nghị quyết của Bộ chính trị và Nghị quyết của hội đồng chính phủ về kế hoạch nhà nước năm 1962”, ngày 11/1/1962, Người cho rằng “Về biên chế - Từ các bộ, các ngành và các địa phương, bộ máy đều quá cồng kềnh và càng ngày càng phình ra. Vì vậy mà sinh ra quan liêu, lãng phí”[3]. Để kháng chiến lâu dài và thắng lợi hoàn toàn, theo Hồ Chí Minh phải “Thực hành chấn chỉnh biên chế, để bớt sự đóng góp cho dân, và thêm lực lượng vào công việc tăng gia sản xuất”[4]. Bởi vì khi bộ máy “cồng kềnh” thì biên chế phình ra và dẫn tới “vừa quan liêu, vừa lãng phí”. Đây là quan điểm thể hiện tầm nhìn vượt trước và tư duy đổi mới, tất cả đều vì nước vì dân.

“Tinh giản” theo tư tưởng Hồ Chí Minh: “tinh là năng suất lên cao, làm cho mau cho tốt, giản là vừa phải, không kềnh càng, tránh hình thức”[5]. Như vậy, theo Hồ Chí Minh “tinh giản” không đơn thuần là giảm số lượng, mà là tối ưu hóa bộ máy theo tiêu chí năng suất - chất lượng - hiệu quả, là hoạt động không chỉ yêu cầu kỹ thuật, mà là nhiệm vụ cách mạng nhằm nâng cao hiệu lực quản lý và tiết kiệm nguồn lực cho nhân dân.

Trong bài viết “Thực hành tiết kiệm, chống tham ô,  lãng phí, chống bệnh quan liêu”, Người khẳng định: “Các cơ quan chính quyền và đoàn thể, các cơ quan kinh tế và các Ủy ban, cần phải nâng cao năng suất, giảm bớt số người (tinh giản). Hiện nay, các cơ quan của ta người nhiều, việc ít, xài phí lu bù...”[6]. Hồ Chí Minh phê bình rằng “Những cơ quan tổ chức kềnh càng không hợp lý, việc ít người nhiều, tốn kém cho công quỹ một cách vô ích”[7].

2. Biện pháp tinh giản biên chế

Để thực hiện được việc tinh giản biên chế, theo Hồ Chí Minh cần thực hiện đồng bộ các biện pháp:

(1) “Phải sắp xếp cho gọn gàng, hợp lý, mọi người đều có công việc thiết thực, những người thừa phải đưa đi chỗ thiếu, những người ở lại phải thi đua nâng cao năng suất của mình”[8].

(2) Lấy hiệu quả làm thước đo, đồng thời “Chúng ta phải thực hành tiết kiệm về các mặt để thêm vốn vào công cuộc xây dựng. Chúng ta phải phấn đấu để tự lực cánh sinh”[9]. Hồ Chí Minh nêu rõ: “Làm việc gì phải làm cho kết quả, trong phạm vi số tiền đã định, nếu làm tròn việc ấy mà không hết số tiền đã định là các chú có công”[10];

(3) “Chúng ta phải kiên quyết chống nạn lãng phí ở các cơ quan và trong sự sinh hoạt của chúng ta. Chống cách tiêu dùng bừa bãi tiền của của nhân dân và vốn liếng của Chính phủ”[11]. Hồ Chí Minh thấy rõ mối quan hệ biện chứng giữa tổ chức bộ máy, biên chế và hiệu quả hoạt động với nạn quan liêu, tham nhũng: nếu biên chế phình to, thì đóng góp của dân sẽ tăng, dẫn đến sự hao mòn sức lực xã hội, dễ nảy sinh lãng phí, quan liêu. Vì thế, “chấn chỉnh biên chế để bớt sự đóng góp cho dân, và thêm lực lượng vào công việc tăng gia sản xuất” thể hiện tư duy, tầm nhìn mang tính phát triển bền vững của Hồ Chí Minh. Tư tưởng chỉ đạo “làm việc gì phải có kết quả, trong phạm vi số tiền đã định” phản ánh tư tưởng quản trị công hiện đại và minh bạch, phù hợp với mục tiêu các nguyên lý của nền hành chính công hiện nay.

Kế thừa và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh vào xây dựng bộ máy nhà nước “tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả” chính là con đường bảo đảm cho sự phát triển bền vững của quốc gia trong giai đoạn mới. Đây không chỉ là yêu cầu cải cách hành chính đơn thuần, mà còn là nhiệm vụ chính trị mang tính chiến lược nhằm hiện thực hóa mô hình nhà nước của dân, do dân, vì dân, lấy nâng cao đời sống nhân dân làm mục tiêu tối thượng theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

Xu thế toàn cầu hóa, chuyển đổi số và yêu cầu phát triển bền vững, việc nghiên cứu, vận dụng tư tưởng của Hồ Chí Minh cần được đặt trong chiến lược tổng thể về cải cách hành chính, quản trị nhà nước, nâng cao năng lực, hiệu quả của hệ thống chính trị. Kiên định nền tảng tư tưởng Hồ Chí Minh giúp Đảng và dân tộc ta vững vàng vượt qua thách thức, kiên định lập trường, tư tưởng, vững niềm tin trên hành trình kiến tạo một nền quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả./.