Vận dụng, phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ xã hội chủ nghĩa

Bản chất của nền dân chủ XHCN ở Việt Nam

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất đề cao vai trò làm chủ của nhân dân: “Nước ta là một nước dân chủ. Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Công việc đổi mới là trách nhiệm của dân... Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”[1].

Kế thừa tinh thần đó, trong thời kỳ đổi mới, Đảng ta đã khẳng định, dân chủ là bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, chế độ xã hội xã hội “do nhân dân làm chủ”, ở đó, quyền làm chủ trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội thuộc về nhân dân, nhân dân là chủ và làm chủ trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội theo nguyên tắc Đảng Cộng sản - đội tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động lãnh đạo, thực hiện nhất nguyên về chính trị. Nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình bằng các hình thức trực tiếp và gián tiếp, thông qua các tổ chức trong hệ thống chính trị, trong đó nòng cốt là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân, trên cơ sở nền kinh tế xã hội chủ nghĩa với kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Nhà nước đại diện cho quyền làm chủ của nhân dân; đồng thời là người tổ chức thực hiện đường lối của Đảng; có cơ chế để nhân dân thực hiện quyền làm chủ trực tiếp và dân chủ đại diện trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, tham gia quản lý xã hội.

Tuy nhiên, thời gian qua, một trong những mũi nhọn mà các thế lực thù địch thường xuyên tấn công vào vấn đề dân chủ XHCN ở Việt Nam. Xuất phát từ lập trường, ý thức hệ tư sản, các thế lực thù địch cho rằng ở Việt Nam “không có dân chủ”. Lý do được đưa ra là “một đảng cầm quyền thì không thể có dân chủ, chỉ dẫn đến độc tài, toàn trị”. Do đó, chúng lên tiếng vu cáo rằng “Đảng Cộng sản Việt Nam chiếm quyền của dân, “độc đoán”, “đảng trị”, “thực hiện sự chuyên chính của một đảng”, “sự thống trị quan liêu của giới thượng lưu”[2]. Đây là những luận điệu lộ rõ ý đồ chống phá nhằm công kích, phủ nhận nền dân chủ XHCN ở Việt Nam.

Một số nguyên tắc trong vận dụng, phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh

Từ việc xác định rõ bản chất của nền dân chủ XHCN ở Việt Nam hiện nay và nhận diện các quan điểm sai trái, thù địch về dân chủ XHCN ở nước ta, có thể rút ra một số nguyên tắc có ý nghĩa phương pháp luận trong vận dụng, phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về lĩnh vực này như sau:

Một là, vì dân chủ XHCN không phải là kết quả mà là một quá trình xây dựng, bổ sung, hoàn thiện không ngừng để ngày càng hoàn bị hơn, tốt đẹp hơn nên cần kết hợp hài hòa giữa nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh. Mặc dù tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ đã khẳng định được tính đúng đắn trong thực tiễn nhưng thực tiễn cũng luôn vận động, biến đổi không ngừng. Do đó, phải kết hợp hài hòa giữa nghiên cứu, bổ sung tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ trong xây dựng dân chủ XHCN ở Việt Nam, đồng thời bổ sung, phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh cho phù hợp với thực tiễn. Đây là sự quán triệt sâu sắc nguyên tắc phương pháp luận biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác - Lênin trong thực tiễn đúng như V.I.Lênin đã từng chỉ rõ: “Chúng ta không hề coi lý luận của Mác như là một cái gì đã xong xuôi hẳn và bất khả xâm phạm; trái lại, chúng ta tin rằng lý luận đó chỉ đặt nền móng cho môn khoa học mà những người xã hội chủ nghĩa cần phải phát triển hơn nữa về mọi mặt, nếu họ không muốn trở thành lạc hậu đối với cuộc sống”[3].

Hai là, kết hợp hài hòa giữa kiên định, bảo vệ quan điểm của Hồ Chí Minh về dân chủ với đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong xây dựng nền dân chủ XHCN ở Việt Nam. Thực hiện phương châm kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, trong xây dựng nền dân chủ XHCN ở Việt Nam hiện nay cần kết hợp hài hòa giữa kiên định, bảo vệ quan điểm của Hồ Chí Minh về dân chủ để làm cơ sở khoa học, lý luận vững chắc song đồng thời cũng kiên quyết, kiên trì đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch về dân chủ XHCN ở Việt Nam. Thực tiễn cho thấy, khi đưa ra các quan điểm sai trai, thù địch về dân chủ XHCN ở nước ta, các thế lực thù địch nhằm tạo ra lệch lạc về nhận thức, dao động, mơ hồ về lập trường chính trị, chuyển hóa về tư tưởng của một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân; từ đó phủ nhận cả về lý luận và thực tiễn thực hành dân chủ XHCN ở nước ta. Do đó, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch về dân chủ XHCN ở Việt Nam là một nhiệm rụ rất quan trọng, cần được tiến hành thường xuyên, bài bản.

Ba là, gắn bổ sung, hoàn thiện lý luận về dân chủ XHCN với hoàn thiện quy định, thể chế về thực hành dân chủ XHCN ở Việt Nam. Dân chủ XHCN ở Việt Nam vừa là thành tựu nổi bật về lý luận của Đảng qua 40 năm đổi mới, vừa là thực tiễn đã được triển khai sâu rộng trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Nhờ đó trong những năm qua, quyền làm chủ của nhân dân đã ngày càng được phát huy một cách thực chất hơn. Quán triệt quan điểm thống nhất giữa lý luận và thực tiễn của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, cần phải gắn việc bổ sung, hoàn thiện lý luận về dân chủ XHCN với hoàn thiện quy định, thể chế về thực hành dân chủ XHCN ở Việt Nam để dân chủ không phải là “khẩu hiệu suông”, “giáo điều” như các thế lực thù địch thường rêu rao và thực hành dân chủ thực sự mang lại sự thay đổi thực chất trong đời sống xã hội mà trở thành một trong những động lực quan trọng để phát triển đất nước.

Bốn là, gắn bổ sung, hoàn thiện lý luận về dân chủ XHCN với hoàn thiện đường lối đổi mới đất nước. Cho đến nay, đường lối đổi mới đất nước của Việt Nam đã trải qua gần 40 năm ra đời, không ngừng được bổ sung, hoàn thiện. Hiện nay, Đảng ta đang tiến hành tổng kết 40 thực hiện đường lối đổi mới đất nước, từ đó tiếp tục bổ sung, hoàn thiện đường lối đổi mới để đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của thực tiễn. Lý luận về dân chủ XHCN được coi là một trong những đột phá quan trọng của đường lối đổi mới nên cần gắn việc bổ sung, hoàn thiện lý luận về dân chủ XHCN với hoàn thiện đường lối đổi mới đất nước để đảm bảo tính thống nhất, hài hòa; đồng thời làm cho dân chủ XHCN không ngừng được phát triển cả về lý luận và thực tiễn.

Có thể khẳng định, tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ là “kim chỉ nam” cho Đảng ta trong xây dựng nền dân chủ XHCN ở Việt Nam hiện nay. Do đó, vận dụng, phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng nền dân chủ XHCN ở Việt Nam giai đoạn hiện nay là một tất yếu khách quan. Thông qua đó, tiếp tục củng cố vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, đồng thời đấu tranh phản bác có hiệu quả với các quan điểm sai trái, thù địch về dân chủ XHCN ở nước ta.