Việt Nam xây dựng chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa hoàn toàn phù hợp với quá trình lịch sử - tự nhiên. Bởi vì:
Lý luận về sự phát triển lịch sử tự nhiên của các hình thái kinh tế - xã hội không mâu thuẫn với lý luận về sự phát triển bỏ qua (hay sự phát triển rút ngắn) mà chủ nghĩa Mác-Lênin đã đề ra. Học thuyết hình thái kinh tế - xã hội chỉ ra rằng, tiến trình lịch sử - tự nhiên của xã hội loài người bao hàm cả sự phát triển tuần tự đối với lịch sử phát triển toàn thế giới và sự phát triển “bỏ qua” một hay vài hình thái kinh tế - xã hội đối với một số quốc gia, dân tộc cụ thể.
Sự phát triển phong phú, nhiều vẻ, đa dạng, phức tạp của các hình thái kinh tế - xã hội cụ thể của các giai đoạn xã hội, các quốc gia, dân tộc cụ thể. Bao gồm cả những bước quanh co, thậm chí những bước thụt lùi lớn, khả năng rút ngắn, bỏ qua những giai đoạn phát triển lịch sử nhất định. Bản chất của việc “bỏ qua” một hay vài hình thái kinh tế - xã hội là sự phát triển rút ngắn của xã hội. Đó là rút ngắn các giai đoạn, bước đi của nền văn minh loài người, cốt lõi là sự tăng trưởng nhảy vọt của lực lượng sản xuất. Các nước không qua hình thái kinh tế - xã hội này hay hình thái kinh tế - xã hội khác là sự thật lịch sử và là quá trình lịch sử - tự nhiên của các quốc gia đó.
Thực tiễn lịch sử đã chứng minh toàn bộ lịch sử xã hội loài người phát triển tuần tự qua tất cả các giai đoạn của các hình thái kinh tế - xã hội đã có. Nhưng do đặc điểm về lịch sử, về không gian, thời gian, về sự tác động của nhân tố khách quan và nhân tố chủ quan, có những quốc gia phát triển tuần tự, nhưng có những quốc gia phát triển bỏ qua một hay vài hình thái kinh tế - xã hội nào đó.
Do quy luật phát triển không đều, trên thế giới thường xuất hiện những trung tâm phát triển cao hơn, đồng thời bên cạnh đó còn có những vùng, những quốc gia, dân tộc ở trình độ phát triển thấp, thậm chí rất thấp. Do sự giao lưu, hợp tác quốc tế mà giữa các trung tâm, các khu vực, các quốc gia xuất hiện khả năng một số nước đi sau có thể rút ngắn tiến trình lịch sử. Quy luật kế thừa sự phát triển lịch sử luôn luôn cho phép các quốc gia, dân tộc có thể bỏ qua các giai đoạn phát triển không cần thiết để vươn tới trình độ tiên tiến của nhân loại. Tuy nhiên việc phát triển bỏ qua một hay vài hình thái kinh tế - xã hội, bên cạnh những điều kiện khách quan của thời đại, còn phụ thuộc vào nhân tố chủ quan của mỗi quốc gia, dân tộc.
Đối với Việt Nam, trước đây chúng ta có sự giúp đỡ của các nước xã hội chủ nghĩa để xây dựng đất nước theo con đường chủ nghĩa xã hội. Từ sau khi chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, tính chất của sự giúp đỡ đã có ít nhiều sự thay đổi. Nhưng sự hợp tác và giúp đỡ quốc tế, giờ đây, trong những khía cạnh nào đó, lại đa dạng và có quy mô to lớn hơn. Chúng ta đang sống trong thời đại của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại. Cuộc cách mạng này vừa tạo ra thời cơ thuận lợi cho phép một quốc gia có thể phát triển nhảy vọt trong một thời gian khá ngắn, như thực tế nhiều quốc gia đã chứng minh. Nếu Việt Nam tận dụng được thời cơ, vượt qua được thách thức thì có thể tạo ra được những cơ sở để thực hiện sự phát triển rút ngắn, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa trên con đường đi tới chủ nghĩa xã hội.
Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin cũng luôn nhấn mạnh vai trò của Đảng, của giai cấp công nhân như một yếu tố không thể thiếu được trong việc lãnh đạo cách mạng nói chung và trong việc thực hiện quá trình phát triển rút ngắn đi lên chủ nghĩa xã hội ở các nước tiền tư bản. Điều này thể hiện rất rõ ở Việt Nam. Là một Đảng giàu tinh thần cách mạng, sáng tạo, gắn bó với quần chúng, trong mọi hoàn cảnh khó khăn, Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn kiên định lãnh đạo nhân dân Việt Nam thực hiện thắng lợi đường lối đổi mới, vượt qua những hiểm nghèo, đưa công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ đất nước tiến lên một cách vững chắc. Sau quá trình dài đấu tranh và xây dựng xã hội mới dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, khuynh hướng chính trị bỏ qua chế độ tư bản, tiến lên chủ nghĩa xã hội đã trở thành sức mạnh vật chất bám rễ sâu trong xã hội Việt Nam, tạo nên những thành tựu to lớn có ý nghĩa rất quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.
Quá độ lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa ở Việt Nam là phù hợp với quy luật phát triển rút ngắn trong lịch sử loài người. Bản chất của sự phát triển rút ngắn xã hội là rút ngắn các giai đoạn, các bước đi của nền văn minh loài người, cốt lõi là sự tăng trưởng nhảy vọt của lực lượng sản xuất.
