Valdai Discussion Club (Valdai) được thành lập năm 2004 với mục đích ban đầu là tạo ra không gian đối thoại giữa giới học giả Nga và quốc tế. Tuy nhiên, Valdai đã dần tiến hóa thành một thiết chế chiến lược hơn: nơi lãnh đạo nước Nga trình bày và tinh chỉnh luận thuyết về trật tự quốc tế, đồng thời thu hút giới tinh hoa nước ngoài để phổ quát hóa nhận thức về luận thuyết và giảm thiểu phản bác đối với diễn ngôn của Kremlin.
Về mặt thể chế, Valdai vẫn tự quảng bá như một diễn đàn học thuật (think-tank/forum) quy tụ các học giả, chính khách và truyền thông quốc tế. Tuy nhiên, thực tiễn tổ chức và sự hiện diện thường xuyên của các quan chức cấp cao, trong đó có Tổng thống, cho thấy Valdai hoạt động vượt ra ngoài không gian thuần túy học thuật: nó là diễn đàn nơi thông điệp của Kremlin được truyền đi trước công chúng tinh hoa, được điều chỉnh và sau đó được hệ thống truyền thông nhà nước khuếch đại. Sự lặp lại của các chủ đề từ đa cực hóa, phủ nhận tính tuyệt đối của trật tự “dựa trên luật lệ” do phương Tây dẫn dắt, và nhấn mạnh chủ quyền, đã phản ánh một dòng tư tưởng có hệ thống hơn là một loạt bài phát biểu rời rạc.
Có ba cơ chế chủ yếu khiến Valdai trở thành nơi định hình học thuyết toàn cầu của Nga. Thứ nhất là, cơ chế gây ảnh hưởng trực tiếp đến giới tinh hoa quốc tế. Cụ thể, Valdai đóng vai trò như một không gian đối thoại đặc quyền, nơi mời gọi các học giả, nhà ngoại giao, CEO, cựu quan chức và nhà báo nước ngoài thảo luận trực tiếp với các quan chức cấp cao của Nga. Thông qua các cuộc tiếp xúc, trao đổi được tính toán kỹ lưỡng này, những khái niệm chiến lược của Nga được truyền đạt, thử nghiệm phản ứng và được làm mềm thành ngôn ngữ dễ tiếp nhận hơn, từ đó gia tăng khả năng chấp nhận hoặc ít nhất là giảm phản ứng tiêu cực từ các nhóm đối tượng then chốt này.
Thứ hai là cơ chế thử nghiệm diễn ngôn. Đối với Kremlin, Valdai là phòng thí nghiệm diễn ngôn chính trị như các luận điểm phê phán “hiệu năng” của trật tự phương Tây, ca ngợi trật tự đa cực được đưa ra, và trên cơ sở đó quan sát phản hồi, rồi chỉnh sửa diễn ngôn, thông điệp chính sách. Những kết luận “được kiểm chứng” này sau đó được luân chuyển qua các kênh chính thức và bán chính thức, tạo thành một chiến lược truyền thông nhất quán. Điều này cho phép Nga thử nghiệm các thông điệp có thể dùng làm cơ sở cho chính sách thực thi sau này.
Thứ ba, Valdai là nơi thể hiện tín hiệu chính sách. Sự xuất hiện của Tổng thống Nga hoặc quan chức cấp cao tại Valdai không chỉ là bài phát biểu học thuật, mà đó là tín hiệu chiến lược gửi tới cả bạn bè và đối thủ: công bố quan điểm chính thức, cảnh báo, nêu điều kiện hợp tác hoặc đe dọa hành động. Việc lồng bài phát biểu trong một khung trí thức làm tăng tính hợp thức của thông điệp và giảm cảm giác đơn thuần là tuyên truyền chính trị. Việc Putin sử dụng Valdai để truyền tải những thông điệp then chốt cho thấy diễn đàn đã trở thành một công cụ ngoại giao của Điện Kremlin.
Valdai vận hành trong sự gắn kết chặt chẽ với hệ thống truyền thông Nga. Mối liên hệ này cho phép nhà nước và giới truyền thông cùng nhau định hình và khuếch tán một cách hiệu quả các nội dung từ diễn đàn, chuyển hóa những diễn ngôn học thuật thành các luận thuyết có sức lan tỏa rộng rãi. Cơ chế này biến Valdai thành một công đoạn then chốt trong quy trình ra đời và phổ biến tư tưởng được nhà nước bảo trợ, nơi các học thuyết được thử nghiệm và sau đó truyền thông rộng rãi. Giá trị cốt lõi của Valdai nằm ở khả năng trang bị cho các luận thuyết chính sách một lớp ngôn ngữ và bối cảnh học thuật vững chắc, nhờ đó nâng cao tính thuyết phục về mặt lý luận và làm giảm nhẹ các chỉ trích. Việc mời các chuyên gia nước ngoài tham gia đóng vai trò như một sự xác nhận giá trị từ cộng đồng quốc tế, làm tăng thêm tính hợp pháp cho các lập trường của Nga.
Khi Valdai vận hành thành công, nó giúp Moskva giới thiệu một khung lý luận cho “đa cực hóa” và phủ nhận bá quyền phương Tây về tiêu chuẩn và mô hình hệ thống và trật tự quốc tế - điều làm thay đổi ngôn ngữ tranh luận quốc tế và tạo sân chơi thuận lợi hơn cho các liên minh phi phương Tây. Tuy nhiên, giá trị thực sự của Valdai không phải là tạo ra quyền lực mới, mà là nâng cao hiệu quả sử dụng quyền lực hiện có bằng cách hợp thức hóa các lựa chọn chính sách của Moskva trên bình diện trí thức và truyền thông. Do đó, Valdai là một cơ chế quan trọng sản sinh và truyền bá học thuyết toàn cầu của nước Nga: nó liên kết sản xuất tri thức, kiểm nghiệm luận thuyết và truyền thông chính trị, từ đó góp phần cấu thành cách Nga tư duy và hành xử trên trường quốc tế dưới thời Tổng thống V. Putin.
Nói tóm lại, Diễn đàn Valdai phản ánh một phương thức tiếp cận của Moskva trong việc kết hợp các công cụ ngoại giao, học thuật và truyền thông để thúc đẩy quan điểm của mình trên trường quốc tế. Việc phân tích cấu trúc và cơ chế vận hành của Valdai cung cấp một góc nhìn sâu sắc về cách thức các luận thuyết chính sách được Nga xây dựng và phổ biến. Từ đó, việc hiểu rõ cả nội dung lẫn bối cảnh thể chế - truyền thông đằng sau các luận thuyết này sẽ góp phần mang lại những đánh giá toàn diện hơn cho các nhà hoạch định chính sách quốc tế.
