 |
| Tổng thống Nga Vladimir Putin chủ trì Hội nghị thượng đỉnh Nga-châu Phi tại Sochi, tháng 10/2019. (Nguồn: Getty Images) |
Bước chuyển lớn trong chính sách
Những năm gần đây, Nga đẩy mạnh thương mại và tăng cường “quyền lực mềm” trong chính sách đối ngoại với châu Phi.
Thông qua các chương trình văn hóa, giao lưu nghệ thuật, thể thao và giáo dục, Moscow thúc đẩy ngoại giao công chúng, nhằm kết nối, tăng cường hiểu biết và vun đắp tình hữu nghị với các nước châu lục này, tạo nền tảng quan trọng để mở rộng hợp tác kinh tế, góp phần dần hiện thực hóa mục tiêu nâng tầm quan hệ.
Hiện Nga cũng đẩy mạnh thảo luận chính sách xuất khẩu sang châu Phi, tập trung xác định nguồn tài trợ, cụ thể hóa các đề xuất tăng xuất khẩu và xem xét điều chỉnh pháp luật khi cần thiết, nhằm thúc đẩy tiếp cận thị trường khu vực này.
Thượng nghị sĩ Igor Morozov, thành viên Ủy ban Chính sách kinh tế của Hội đồng Liên bang kiêm Chủ tịch Ủy ban điều phối Hợp tác kinh tế với châu Phi của Nga, cho biết tại cuộc họp trực tuyến về “Cải thiện hỗ trợ của nhà nước trong xuất khẩu sang các quốc gia châu Phi” rằng còn nhiều vấn đề cần được giải quyết, đặc biệt là việc hoàn thiện cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp Nga xuất khẩu sang châu Phi và tăng cường vai trò của Nga trong phát triển thương mại với khu vực này.
Ông Morozov nhấn mạnh, trong bối cảnh chịu sức ép trừng phạt, việc mở rộng thị trường, tìm kiếm đối tác và đồng minh mới có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Theo ông, đây là yếu tố quyết định cho sự trở lại của Nga tại châu Phi, cả về ảnh hưởng địa chính trị lẫn thương mại - kinh tế. “Rõ ràng, trong hơn ba thập kỷ qua, Nga đã ‘rời khỏi’ châu Phi, trong khi Trung Quốc, Ấn Độ, Mỹ và Liên minh châu Âu đã gia tăng đáng kể hiện diện và cơ hội đầu tư tại khu vực này”, ông nói.
Bên cạnh đó, một số ý kiến cho rằng Nga cần tận dụng quan hệ chính trị với các nước châu Phi để thúc đẩy hợp tác kinh tế - đầu tư, đồng thời tăng cường liên kết giữa các khu vực trong nước nhằm phát huy tối đa tiềm năng xuất khẩu.
Bà Veronika Nikishina, Giám đốc Trung tâm xuất khẩu Nga (REC), cho biết Nga đang triển khai và lên kế hoạch nhiều dự án tại châu Phi, trong đó có cung cấp ô tô chở khách cho Ai Cập, xuất khẩu lúa mì, tổ chức các chuyến công tác và tham gia triển lãm nhằm quảng bá sản phẩm Nga tại khu vực này.
|
REC cung cấp một loạt các công cụ hỗ trợ tài chính và phi tài chính nhằm mang lại lợi ích cho các nhà xuất khẩu Nga, khai thác thị trường nước ngoài và xây dựng năng lực trong thương mại toàn cầu. Nhìn chung, thị trường châu Phi đặc biệt được các nhà xuất khẩu tiềm năng của Nga quan tâm, và các cuộc đàm phán với chính phủ, các cơ quan thương mại và cộng đồng doanh nghiệp đang được hai bên tiến hành để thiết lập các phương thức hiệu quả nhằm thâm nhập vào thị trường lục địa rộng lớn này. Với dân số ước tính khoảng 1,3 tỷ người, châu Phi là thị trường tiêu dùng khổng lồ cho các loại sản phẩm và dịch vụ. |
Vẫn còn nhiều tiềm năng hợp tác
Giáo sư Irina Abramova, Giám đốc Viện Nghiên cứu châu Phi thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, nhận định tài chính là vấn đề then chốt trong hợp tác giữa Nga và châu Phi. Bà cho biết, đầu tư của Nga vào khu vực và triển vọng cung cấp nông sản cho các nước châu Phi cũng là những chủ đề được đặc biệt quan tâm.
Nga hiện nỗ lực củng cố quan hệ với châu Phi thông qua việc Bộ Ngoại giao thành lập Ban thư ký Diễn đàn đối tác Nga - châu Phi, Hiệp hội Hợp tác kinh tế với các quốc gia châu Phi, đồng thời Phòng Thương mại và Công nghiệp Nga tái cơ cấu Ủy ban điều phối hợp tác kinh tế với châu Phi (thành lập từ năm 2009).
Kể từ Hội nghị thượng đỉnh Nga - châu Phi lần thứ nhất tại Sochi (tháng 10/2019), hai bên đã thể hiện quyết tâm chuyển từ cam kết sang hành động cụ thể nhằm thúc đẩy thương mại và đầu tư song phương trong thời gian tới.
Ngoại trưởng Sergey Lavrov phát biểu: "Vẫn còn rất nhiều công việc thú vị và khó khăn phía trước”. Ông cho rằng cần tham khảo kinh nghiệm của Trung Quốc trong việc hỗ trợ doanh nghiệp bằng các cơ chế của nhà nước, qua đó bảo đảm hoạt động ổn định và lâu dài cho các công ty.
Theo ông Lavrov, Bộ Ngoại giao Nga tiếp tục hỗ trợ toàn diện cho các sáng kiến nhằm tăng cường quan hệ giữa Nga và châu Phi. "Những người bạn châu Phi đã lên tiếng ủng hộ việc hợp tác chặt chẽ hơn với Nga và hoan nghênh các công ty Nga tại thị trường này. Tuy nhiên, điều đó phụ thuộc nhiều vào sự tương hỗ của các doanh nghiệp và khả năng sẵn sàng cung cấp hàng hóa và dịch vụ chất lượng", ông nhấn mạnh.
Trong bối cảnh Nga đang chịu các lệnh trừng phạt của châu Âu và phương Tây, Moscow đang tìm kiếm cả đồng minh lẫn cơ hội để thúc đẩy thương mại và đầu tư tại châu Phi. Hiện tại, kim ngạch thương mại của Nga với châu Phi chỉ bằng một nửa so với Pháp và thấp hơn 10 lần so với Trung Quốc tại châu lục này.
Năm 2024, kim ngạch thương mại của Nga với các nước châu Phi đã tăng trưởng hơn 17% và vượt mốc 25 tỷ USD. Tại Hội nghị thượng đỉnh Sochi, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết, ông muốn nâng tổng kim ngạch thương mại, ít nhất là trong vài năm tới, lên 40 tỷ USD.
Với định hướng và mục tiêu chính sách hiện nay, Nga vẫn còn nhiều dư địa và cơ hội để khai thác, từng bước thu hẹp khoảng trống hợp tác với châu Phi.
