Tình cảm thủy chung được thử thách qua thời gian và truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng nhiều lần bày tỏ tình cảm đặc biệt với nhân dân Cuba khi Người khẳng định “Nhân dân Việt Nam và nhân dân Cuba tuy xa nhau về địa lý nhưng rất gần gũi nhau về lý tưởng và tình cảm cách mạng”; “Việt Nam và Cuba như anh em ruột thịt, chung một chiến tuyến đấu tranh chống đế quốc, vì hòa bình, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”. Tình hữu nghị đặc biệt giữa hai dân tộc không chỉ được hình thành trên nền tảng chính trị – ý thức hệ mà còn trở nên khắng khít bởi sự sẻ chia trong những lúc gian khó.
Trong suốt 65 năm qua, từ chiến tranh đến hòa bình, hai dân tộc đã cùng nhau chia ngọt sẻ bùi, trở thành biểu tượng của tình hữu nghị quốc tế chân thành và thủy chung, trong sáng mẫu mực. Mối quan hệ này không chỉ được phản ánh ở cấp độ ngoại giao Nhà nước, mà còn thể hiện ở sự gắn kết sâu sắc giữa nhân dân hai nước. Trong chiến tranh, Cuba gửi hàng vạn tấn đường, thuốc men, xây dựng các công trình như Bệnh viện Việt – Cuba ở Đồng Hới, Trường Đại học Việt Nam – Cuba, khách san Thắng lợi, trại bò giống Ba Vì… ở Hà Nội. Sau chiến tranh, Việt Nam kiên định sát cánh cùng Cuba, phản đối lệnh cấm vận đơn phương, tăng cường viện trợ lương thực, hỗ trợ y tế, chia sẻ kinh nghiệm phát triển kinh tế (viện trợ cho Cuba 12.000 tấn gạo giai đoạn 2020–2023, 5000 tấn năm 2024; cung cấp hàng trăm nghìn bộ kit xét nghiệm COVID-19, hàng chục tấn thiết bị và thuốc men...). Gần đây, hai nước tích cực thúc đẩy các chương trình hợp tác toàn diện từ kinh tế, thương mại đến giáo dục, y tế, đảm bảo an ninh lương thực.., và đạt được nhiều thành tựu quan trọng:
- Về kinh tế và thương mại: Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2024 đạt khoảng 193,7 triệu USD, trong đó Cu ba nhập các sản phẩm gạo, cà phê, than đá… từ Việt Nam và trong khi Việt Nam nhập dược phẩm, sinh phẩm y tế từ Cuba. Việt Nam là nhà cung cấp gạo lớn nhất cho Cuba, duy trì trung bình 300.000 – 400.000 tấn/năm.
- Về đầu tư: Việt Nam đang là nhà đầu tư khu vực châu Á lớn nhất tại Cuba với 5 dự án đã được triển khai và hoàn thành. Các dự án do doanh nghiệp Việt Nam thực hiện đáp ứng kịp thời một phần nhu cầu hàng hóa của người tiêu dùng Cuba, giúp giảm đáng kể ngoại tệ chi tiêu cho nhập khẩu, tạo việc làm cho người dân Cuba và góp phần vào phát triển công nghiệp sản xuất tại Cuba.
- Về nông nghiệp: Các dự án hợp tác trồng lúa tại Cuba do Việt Nam hỗ trợ kỹ thuật đã giúp năng suất tăng 3 – 4 lần so với trước. Việt Nam cũng đang tích cực hỗ trợ Cu ba phát triển ngành nuôi trồng thủy sản thông qua các dự án hợp tác và chuyển giao công nghệ, đặc biệt là nuôi tôm sú và cá rô phi. Qua đó, góp phần quan trọng giúp Cu ba từng bước cải thiện và tiến tới đảm bảo an ninh lương thực tại chỗ.
- Trong lĩnh vực y tế, hai nước hợp tác sản xuất vắc xin phòng COVID-19 như Abdala và Soberana 2 và các sinh phẩm y tế khác. Việt Nam nhập khẩu vắc xin từ Cuba, đồng thời hỗ trợ vật tư, thiết bị y tế.
- Về giáo dục – đào tạo, hàng trăm sinh viên Cuba học tập tại Việt Nam và ngược lại. Nhiều cán bộ y tế Việt Nam từng được đào tạo chuyên sâu tại Cu ba.
Việt Nam sát cánh cùng Cuba vượt qua thử thách
Nhân dịp kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, năm 2025 được Chính phủ hai nước xác định là “Năm Hữu nghị Việt Nam – Cuba”, đánh dấu một hành trình gắn bó thủy chung, đồng thời nêu bật khát vọng đưa mối quan hệ song phương lên tầm cao mới, toàn diện và hiệu quả hơn. Dấu ấn và khát vọng này đang được thể hiện sinh động thông qua nỗ lực hiện thực hóa hàng loạt thỏa thuận hợp tác liên ngành, từ nông nghiệp, y tế đến sinh học, năng lượng, và phát triển kinh tế – xã hội được ký kết trong chuyến thăm Cuba năm 2024 của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Cuba hiện đang đối mặt với vô vàn khó khăn, thách thức do hậu quả kéo dài của đại dịch COVID-19, thiên tai, khủng hoảng năng lượng cũng như ảnh hưởng dai dẳng từ chính sách phong tỏa và lệnh cấm vận kinh tế – tài chính từ Hoa Kỳ. Những khó khăn này gây áp lực nặng nề lên đời sống người dân, khiến việc tiếp cận thuốc men, thực phẩm, và dịch vụ y tế trở nên rất hạn chế. Trước tình hình đó, Việt Nam đã có sáng kiến phát động chương trình vận động toàn dân chung tay đóng góp, ủng hộ nhân dân Cuba với chủ đề “65 năm nghĩa tình Việt Nam – Cuba” kéo dài 65 ngày (từ 13.8 đến 16.10.2025) với tổng trị giá mục tiêu là 65 tỷ đồng (tương đương khoảng 2,56 triệu USD). Chương trình là hoạt động nhân văn sâu sắc với mục tiêu hỗ trợ về y tế, nhu yếu phẩm thiết yếu, và phát triển bền vững cho nhân dân Cuba. Đây vừa là cách để Việt Nam thể hiện tấm lòng chân thành, sẻ chia với bạn lúc khó khăn, vừa là dịp tri ân tình cảm và sự trợ giúp quý giá mà nhân dân Cuba đã dành cho Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh. Mặc dù mới phát động được ít ngày nhưng số tiền quyên góp đã vượt rất xa mục tiêu ban đầu. Điều này càng minh chứng cho tình cảm sẻ chia, gắn bó thủy chung, nghĩa tình giữa đảng và nhân dân hai nước, nhất là trong những lúc Cuba gặp khó khăn nhất.
Tình hữu nghị Việt Nam và Cuba – minh chứng sức mạnh của tình đoàn kết quốc tế và giá trị thời đại
Tình hữu nghị Việt Nam – Cuba được Liên Hợp Quốc và nhiều quốc gia coi là hình mẫu của quan hệ quốc tế dựa trên sự thủy chung, tin cậy và tương trợ lẫn nhau. Trong bối cảnh thế giới nhiều biến động, việc duy trì và phát triển mối quan hệ này không chỉ mang ý nghĩa song phương, mà còn gửi ra thế giới thông điệp về một nền ngoại giao Việt Nam nhân văn, nhân nghĩa, lấy con người làm trung tâm. Cuba coi Việt Nam là “tấm gương đổi mới”, còn Việt Nam luôn trân trọng Cuba như “người anh em cùng chung chiến hào”. Đây là mối quan hệ vượt lên trên lợi ích kinh tế đơn thuần, mà là sự gắn kết của hai dân tộc từng cùng chịu đau thương, cùng khát vọng độc lập và tự do. Mối quan hệ Việt Nam – Cuba là minh chứng cho sức mạnh của tình đoàn kết quốc tế bền bỉ qua thời gian. Trong những ngày tháng mà Cuba đang phải đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế, y tế và lương thực do tác động kéo dài của lệnh cấm vận, dịch bệnh và biến động toàn cầu, những con tàu chở gạo, thuốc men, vật tư y tế từ Việt Nam cập cảng Mariel không chỉ mang theo sự ủng hộ vật chất quá báu, mà còn chở nặng tình cảm anh em thủy chung. Câu chuyện Việt Nam sẵn sàng chia sẻ “những gì mình có” với Cuba không chỉ là nghĩa cử nhân đạo, mà còn là minh chứng sống động cho tình hữu nghị đặc biệt đã được hun đúc qua hơn sáu thập kỷ. Trong tương lai, với nền tảng thủy chung và lòng tin chiến lược, hai nước sẽ tiếp tục viết nên những trang mới, góp phần làm phong phú thêm câu chuyện về tình hữu nghị mẫu mực, trở thành tấm gương sáng trong quan hệ quốc tế ở thế kỷ XXI.
Tác giả: Đoàn Thanh Nghị.
