(Chừ) trên trời có đám mây xanh
Chính giữa mây trắng, (chừ) chung quanh mây vàng
Ơi là phụ tình phàng…
Đó là lời mở đầu cho điệu Lý Vọng phu dân ca Nam Trung bộ. Là dân ca Nam Trung bộ, nhưng có lẽ điệu lý này được hát nhiều nhất ở miền quê xứ Quảng.
Nói về câu chuyện vọng phu, chắc không ai không biết đến nàng Tô Thị hoá đá trên đỉnh Tân Thanh, tay bồng con, mắt dõi về phương Bắc, nơi người chồng thương yêu ra trận không về. Ở Phú Yên cũng có bức tượng đá nàng Tô Thị bồng con trên núi, mắt hướng ra biển khơi xa mà ngóng chồng.
Còn nàng Tô Thị xứ Quảng?
Trên trời có đám mây xanh…
Nàng không lên núi, không vọng chồng nơi phương Bắc, cũng không ngóng phía biển khơi xa. Nàng ngồi bên vành nôi đưa con, ngửa mặt lên trời thở than với đám mây xanh, mây trắng, mây vàng... Nàng vọng chồng trong những câu ca:
Chừ là duyên mà chi lắm bấy
Chừ cái dạ em thương chàng
Không biết ông chàng đâu
Ới ông chàng mà là chàng mình ơi
Chi mà tệ tệ rứa chàng, chi mà bạc bạc lắm chàng
Nàng hát cho mình, cho đứa con thơ dại. Nàng trách chồng tệ bạc, nhưng nàng vẫn an ủi con, cũng là an ủi chính mình:
Chừ ni nín nín đi con
Con ơi, con hỡi… là về cha con về
Điệu lý kết thúc “có hậu” khiến người nghe như nhẹ hẳn lòng.
Còn một điều đặc biệt, người Quảng luôn hát Lý Vọng phu cùng điệu hò Chèo thuyền. Giọng hò cất lên mênh mang trên sông nước:
… Ngó lại quê mình
Bởi em chèo trên sông cái, em ngó lại quê mình
Chim trên cành còn đủ cặp huống chi mình lẻ đôi
Vì đâu mà đây với đó hai nơi
Chiếc đò ngang bằng chiếc đũa không một lời nhắn đưa…
Lại một câu trách hờn, trách cho những đấng nam nhi luôn muốn thoả chí tang bồng, để phận nữ nhi mỏi mòn chờ đợi. Nhưng điệu hò vẫn kết lời nhắn gửi:
Câu đa bến cũ con đò xưa
Người dưng ta có nghĩa
Thì nắng với mưa em vẫn chờ
Nét đẹp của người phụ nữ miền Trung - thuỷ chung, nhân hậu - hiện ra vời vợi trong những điệu hò, câu lý. Ai đã từng ngắm nhìn nàng Tô Thị hoá đá trên đỉnh núi chờ chồng, từng xúc động bởi câu chuyện tình đầy thương cảm ấy, hãy đến với miền Trung, đến với miền quê xứ Quảng nghe điệu lý Vọng phu, nghe câu hát Chèo thuyền để được cảm nhận nhiều hơn cái ân tình ấy.
