Một số điểm mới cơ bản của Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi)

Hỏi: Xin cho biết một số điểm mới cơ bản của Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) vừa được Kỳ họp thứ 9 Quốc hội Khóa XV thông qua?

Trả lời:

Đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi). Nguồn Báo Điện tử Chính phủ

Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) gồm 7 chương, 45 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Việc sửa đổi Luật Cán bộ, công chức năm 2025 xuất phát từ nhu cầu khách quan nhằm cải cách nền hành chính, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức tinh gọn, xây dựng một nền công vụ hiện đại, chuyên nghiệp, hiệu quả, đáp ứng tốt hơn yêu cầu phục vụ nhân dân và phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Đây là bước cụ thể hóa quan trọng nhằm đưa các chủ trương, định hướng lớn của Đảng về công tác cán bộ, chế độ công vụ (nhất là Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị) đi vào thực tiễn một cách hiệu quả.

So với Luật cán bộ, công chức năm 2020, nội dung sửa đổi lần này tập trung vào 09 điểm mới quan trọng

Thứ nhất, chuyển đổi phương thức quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm, lấy vị trí việc làm là trung tâm. Đây là điểm trung tâm của việc sửa đổi. Căn cứ vào phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực yêu cầu của vị trí việc làm và kết quả, sản phẩm thực hiện nhiệm vụ để tuyển dụng, bố trí, sử dụng, đánh giá, đào tạo, quy hoạch, bổ nhiệm cán bộ, công chức. Luật cũng phân loại vị trí việc làm của công chức thành 3 nhóm: lãnh đạo, quản lý; chuyên môn nghiệp vụ và hỗ trợ, phục vụ. Đồng thời, bỏ quy định thi nâng ngạch, thay bằng cơ chế xếp ngạch công chức tương ứng với vị trí việc làm. Những quy định trên giúp đảm bảo thực hiện nguyên tắc "đúng người, đúng việc", khắc phục tình trạng bố trí nhân sự không phù hợp chuyên môn hoặc năng lực, từ đó nâng cao hiệu suất và hiệu quả công việc của từng cá nhân và toàn bộ máy. Quy định bãi bỏ thi nâng ngạch khuyến khích công chức phát triển theo con đường chuyên môn, nghiệp vụ thay vì chỉ tập trung vào việc chức vụ lãnh đạo, quản lý.

Thứ hai, đổi mới công tác tuyển dụng công chức. Để đổi mới công tác tuyển dụng và đơn giản hóa thủ tục hành chính, Luật bổ sung nguyên tắc người được tuyển chọn phải đáp ứng ngay yêu cầu của vị trí việc làm và được xếp ngạch công chức tương ứng sau khi trúng tuyển. Một điểm đổi mới quan trọng là bỏ chế độ tập sự đối với người trúng tuyển, lược bỏ quy định kiểm định chất lượng đầu vào công chức thống nhất cấp quốc gia để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Những quy định trên giúp rút ngắn quy trình tuyển dụng, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cho phép các cơ quan nhanh chóng có được nhân sự phù hợp, nâng cao tính linh hoạt và chủ động trong tuyển dụng

Thứ ba, hoàn thiện cơ chế thu hút và trọng dụng nhân tài. Từ sự cần thiết phải có những chính sách hấp dẫn hơn để thu hút các cá nhân xuất sắc từ cả khu vực công và ngoài công lập vào làm việc trong bộ máy nhà nước, Luật quy định chính sách đối với 2 nhóm đối tượng: nguồn nhân lực chất lượng cao thu hút vào khu vực công và người có tài năng trong hoạt động công vụ, với ba hình thức thu hút: tiếp nhận vào công chức; ký hợp đồng với doanh nhân, luật gia, luật sư giỏi, chuyên gia, nhà khoa học để thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo, quản lý; ký hợp đồng với nhân lực chất lượng cao để thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, nghiệp vụ. Nhà nước có trách nhiệm bố trí ngân sách hằng năm để thực hiện chính sách này. Cơ chế tuyển dụng trên giúp nâng cao năng lực và chất lượng tổng thể của đội ngũ công chức, mang lại những kiến thức, kinh nghiệm và phương pháp làm việc mới từ bên ngoài, từ đó cải thiện chất lượng phục vụ và hiệu quả công tác của bộ máy nhà nước.

Thứ tư, sàng lọc cán bộ, công chức hiệu quả. Để nâng cao hiệu quả đánh giá và sàng lọc cán bộ, công chức, luật được chỉnh lý, hoàn thiện các nội dung về đánh giá công chức nhằm làm rõ nguyên tắc, thẩm quyền, nội dung, phương thức đánh giá trên cơ sở theo dõi, đánh giá thường xuyên, liên tục, đa chiều, định lượng bằng các tiêu chí cụ thể gắn với kết quả, sản phẩm theo vị trí việc làm. Kết quả đánh giá được sử dụng để khen thưởng, tăng thu nhập, hoặc xem xét bố trí vào vị trí việc làm thấp hơn hoặc cho thôi việc để sàng lọc người không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ra khỏi bộ máy. Quy định trên tạo động lực mạnh mẽ cho công chức làm việc hiệu quả và loại bỏ những cá nhân yếu kém, qua đó nâng cao năng suất và chất lượng công việc chung của toàn hệ thống.

Thứ năm, hoàn thiện quy định về xử lý kỷ luật. Luật đã lược bỏ hình thức kỷ luật “giáng chức” đối với công chức lãnh đạo, quản lý và, bỏ hình thức kỷ luật “hạ bậc lương” để đảm bảo đồng bộ, thống nhất giữa quy định kỷ luật Đảng và kỷ luật hành chính, góp phần xây dựng một môi trường công vụ nghiêm minh, minh bạch và công bằng hơn.

Thứ sáu, liên thông cán bộ, công chức cấp xã với cấp tỉnh. Luật không quy định cơ chế quản lý riêng đối với cán bộ, công chức cấp xã, hướng tới thống nhất một chế độ công vụ từ Trung ương đến cấp xã để xóa bỏ sự phân biệt và tạo điều kiện cho cán bộ, công chức cấp xã có thể chuyển thành công chức theo quy định mới nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện về trình độ đào tạo mà không yêu cầu về thời gian công tác, tiêu chuẩn, điều kiện của ngạch công chức. Quy định trên tạo sự linh hoạt, cơ hội phát triển đồng đều hơn cho cán bộ, công chức ở các cấp, đồng thời giúp tối ưu hóa việc phân bổ và sử dụng nguồn nhân lực trong toàn hệ thống hành chính nhà nước.

Thứ bảy, hoàn thiện quy định về quyền, nghĩa vụ và khuyến khích đổi mới, sáng tạo. Luật quy định cụ thể về đạo đức, chuẩn mực hành vi của cán bộ, công chức; bổ sung quy định cho phép cán bộ, công chức được xem xét loại trừ, miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm nếu có sai sót, thiệt hại khi thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo theo quy định của Đảng và pháp luật, miễn là không vụ lợi và thực hiện đúng thẩm quyền, trình tự. Điều này nhằm thể chế hóa tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị, tạo môi trường khuyến khích sự chủ động và dám làm của cán bộ, công chức. Quy định này có ý nghĩa quan trọng trong việc khuyến khích cán bộ, công chức dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm để đưa ra các sáng kiến, giải pháp mới nhằm cải thiện hiệu quả hoạt động công vụ mà không lo ngại rủi ro pháp lý quá mức, từ đó thúc đẩy sự năng động và đổi mới trong nền hành chính

Thứ tám, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số. Luật bổ sung nghĩa vụ của cán bộ, công chức trong việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong thực thi công vụ, bao gồm việc xây dựng, quản lý, khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về cán bộ, công chức và hồ sơ điện tử. Đây là bước đi cần thiết để hiện đại hóa công tác quản lý cán bộ, công chức. Quy định trên nhằm hiện đại hóa công tác quản lý cán bộ, công chức, giúp nâng cao tính chính xác, kịp thời và minh bạch của thông tin, từ đó cải thiện hiệu quả quản lý và điều hành bộ máy nhà nước

Thứ chín, quy định chuyển tiếp. Luật bổ sung quy định chuyển tiếp về thời gian hoàn thành việc bố trí vào vị trí việc làm và xếp ngạch tương ứng đối với công chức đã được tuyển dụng trước ngày Luật này có hiệu lực, chậm nhất đến ngày 1/7/2027. Đối với các trường hợp đang thực hiện tập sự, sẽ chấm dứt tập sự và được xếp vào ngạch tương ứng với vị trí việc làm kể từ ngày luật có hiệu lực.

Tóm lại, Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) là sự thể chế hóa kịp thời các chủ trương lớn của Đảng về công tác cán bộ và chế độ công vụ, là công cụ pháp lý quan trọng để cải cách nền hành chính công tại Việt Nam, hoàn thiện cơ chế quản lý và sử dụng công chức, tập trung vào việc thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao và phát triển chính sách cho người tài. Qua đó, xây dựng một đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất, năng lực, tận tâm, liêm chính, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển đất nước và phục vụ nhân dân./.