Ngày 19/9, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp thiết lập chương trình “Thẻ Vàng”. Đây là bước đi mới nhất trong chiến lược nhập cư của ông Trump, ưu tiên “lợi ích quốc gia” bằng cách chuyển hướng từ các chương trình nhân đạo sang mô hình kinh tế, nơi di trú trở thành một khoản đầu tư.
Theo sắc lệnh được công bố trên trang White House, chương trình do Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick giám sát nhằm tạo điều kiện nhập cảnh cho những người đã chứng minh năng lực, muốn thúc đẩy lợi ích của Mỹ qua đóng góp đáng kể. Đến nay, website trumpcard.gov đã nhận hàng nghìn lượt đăng ký quan tâm, dù chương trình vẫn đối mặt tranh cãi pháp lý gay gắt từ các chuyên gia.
Chương trình này không chỉ là chính sách di trú mà còn là công cụ tài chính, dự kiến mang về hàng trăm tỷ USD để giảm nợ công và cắt giảm thuế.
“Chúng ta sẽ đón những người tuyệt vời đến Mỹ và họ sẽ trả tiền cho điều này. Chúng ta dùng số tiền đó để giảm thuế và nợ công”, ông Trump tuyên bố trong buổi họp báo tại Nhà Trắng.
Tuy nhiên, các nhà phê bình Mỹ cho rằng đây là sự “thương mại hóa” di trú, biến “giấc mơ Mỹ” thành “đặc quyền của giới siêu giàu”, trong khi bỏ qua hàng triệu lao động lành nghề và người tị nạn.
Nguồn gốc và cơ chế hoạt động của “Thẻ Vàng”
Ý tưởng “Thẻ Vàng” được ông Trump đề xuất từ tháng 2, lấy cảm hứng từ các chương trình “visa vàng” (golden visa) ở châu Âu như Bồ Đào Nha (500.000 EUR) hay Hy Lạp (250.000 EUR), nhưng với mức giá cao hơn gấp đôi để nhấn mạnh tính “độc quyền”.
Theo sắc lệnh hành pháp vào ngày 19/9, cá nhân nước ngoài có thể nộp “quà tặng không ràng buộc” 1 triệu USD cho Bộ Thương mại (dựa trên luật 15 U.S.C. 1522) để đủ điều kiện xử lý nhanh thị thực nhập cư. Doanh nghiệp bảo trợ nhân viên sẽ trả 2 triệu USD, kèm phí kiểm tra an ninh 15.000 USD. Người được cấp sẽ nhận tình trạng cư trú vĩnh viễn qua hạng mục EB-1 (năng lực đặc biệt) hoặc EB-2 (bằng cấp chuyên môn), dẫn đến con đường công dân hóa.
Website trumpcard.gov ra mắt ngay sau sắc lệnh, phân chia thành 2 loại thẻ: “Thẻ Vàng Trump” cho cá nhân (1 triệu USD) và “Thẻ Vàng Trump cho doanh nghiệp” (2 triệu USD), cho phép chuyển bảo trợ linh hoạt. Một phiên bản cao cấp hơn là “Thẻ Bạch Kim Trump” (5 triệu USD), được quảng bá trên website, cho phép lưu trú đến 270 ngày/năm mà không chịu thuế thu nhập toàn cầu, thay thế một phần chương trình EB-5 hiện tại (yêu cầu đầu tư 800.000-1,05 triệu USD tạo việc làm).
Tuy nhiên, ông Trump chưa đề cập đến “Thẻ bạch kim” trong sắc lệnh. Một quan chức Nhà Trắng giấu tên nói với NPR rằng “Quốc hội phải phê duyệt”.
Đến ngày 21/9, đã có hơn 70.000 người đã đăng ký danh sách chờ phê duyệt, theo thông báo của Lutnick trên Truth Social, chủ yếu từ Trung Quốc, Ấn Độ và châu Âu.
Chương trình được thiết kế để xử lý nhanh kỷ lục: từ nộp đơn đến cấp thẻ chỉ trong vài tháng, thay vì hàng năm như quy trình thông thường. Theo Fact Sheet của White House, chương trình sẽ tái định hướng chính sách di trú liên bang theo lợi ích quốc gia, chấm dứt nhập cư bất hợp pháp và ưu tiên những người mang lại lợi ích rõ ràng.
Tuy nhiên, các luật sư di trú như Darren Silver từ NPR cảnh báo: “Nó giống EB-5 nhưng loại bỏ yêu cầu tạo việc làm, chỉ cần tiền mặt, điều này có thể vi phạm luật di trú hiện hành”.
So sánh các chương trình di trú toàn cầu
“Thẻ Vàng Mỹ” nổi bật so với các chương trình tương tự trên thế giới, nơi mức phí thường thấp hơn và tập trung vào đầu tư bất động sản hoặc quỹ. Ví dụ, chương trình Golden Visa của UAE yêu cầu 2 triệu AED (545.000 USD) đầu tư, trong khi Malta bán quốc tịch với 750.000 EUR. Theo Bloomberg, các chương trình này đã mang về hơn 20 tỷ USD toàn cầu giai đoạn từ 2010-2024, nhưng gặp chỉ trích vì tăng giá nhà ở và rủi ro rửa tiền.
Tổng thống Trump dự báo “Thẻ Vàng” sẽ “hút hàng trăm tỷ USD nhanh chóng”, với mục tiêu bán 1 triệu thẻ trong thập niên đầu, tương đương 1.000 tỷ USD doanh thu, đủ để giảm 10% nợ công Mỹ (hiện 35.000 tỷ USD).
Các chuyên gia kinh tế đánh giá cao tiềm năng tài chính nhưng lo ngại tính bền vững.
Pramit Pal, nhà phân tích tại Eurasia Group, nhận định trên Financial Times: “Chương trình này biến di trú thành công cụ tài khóa, giống như bán cổ phần quốc gia cho giới giàu có. Nó có thể thu hút nhà đầu tư từ Trung Quốc và Nga, nhưng rủi ro tham nhũng cao nếu không có kiểm soát chặt chẽ”.
Theo UBS, nếu đạt 100.000 thẻ/năm, doanh thu có thể đạt 100-200 tỷ USD, bù đắp cho việc cắt giảm thuế doanh nghiệp mà ông Trump đã hứa hẹn. Tuy nhiên, NPR trích dẫn chuyên gia di trú Leon Fresco, cho rằng: “Nó ưu tiên tiền bạc hơn tài năng, có thể làm suy yếu sức hút của Mỹ với lao động trẻ từ Ấn Độ hay châu Phi”.
Phí H-1B 100.000 USD: “Lá chắn” cho lao động Mỹ
Song song với “Thẻ Vàng”, sắc lệnh thứ hai ngày 19/9 tăng phí H-1B, thị thực không định cư cho lao động kỹ năng cao lên 100.000 USD/năm, trả trong 6 năm (tổng 600.000 USD). H-1B thường cấp khoảng 85.000 suất/năm, chủ yếu cho lĩnh vực công nghệ, với thời hạn 3 năm (gia hạn thêm 3 năm).
Theo Reuters, Tập đoàn Amazon đã nhận hơn 12.000 H-1B nửa đầu năm 2025, Microsoft và Meta mỗi nơi hơn 5.000. Phí mới chỉ áp dụng cho đơn mới từ lô xổ số tháng 2/2026, không ảnh hưởng người hiện tại, theo xác nhận của Nhà Trắng với CBS News ngày 20/9.
Ông Trump lập luận rằng phí này “đảm bảo chỉ lao động không thể thay thế mới đến Mỹ, bảo vệ việc làm công dân”. Tuy nhiên, các công ty công nghệ phản ứng mạnh. Theo CNBC, phí có thể làm tăng chi phí tuyển dụng 20-30%, đẩy doanh thu ngành công nghệ Mỹ giảm 50 tỷ USD/năm nếu giảm 20% lao động nước ngoài.
“Nó biến H-1B thành đặc quyền cho Big Tech, loại bỏ startup nhỏ và làm chậm đổi mới, trái ngược với tinh thần “Nước Mỹ trên hết” mà ông Trump đang theo đuổi”, chuyên gia lao động David Bier từ Cato Institute nhận định với Washington Post.
Thách thức pháp lý và phản ứng quốc tế
Hiện chương trình “Thẻ vàng” vấp phải thách thức pháp lý. Theo Politico, ACLU và các nhóm di trú dự kiến kiện, lập luận rằng sắc lệnh vượt quyền hành pháp, vi phạm Đạo luật Di trú và Quốc tịch 1952 (yêu cầu Quốc hội phê duyệt thay đổi lớn).
“Bán thị thực trực tiếp như vậy chưa từng có tiền lệ. Nó có thể bị tòa án chặn như các lệnh cấm du hành trước đây”, Axios trích luật sư di trú Cyrus Mehta.
Trên nền tảng X, hashtag #TrumpGoldCard thu hút hơn 50.000 bài đăng, với phản ứng lẫn lộn, phần lớn ủng hộ chương trình, ca ngợi nó sẽ mang lại “nguồn thu 8,5 tỷ USD/năm từ H-1B mới” trong khi một bộ phận chỉ trích chương trình này chỉ “thu hút tội phạm có tiền”.
Giới chuyên gia quốc tế lo ngại tác động toàn cầu từ chương trình trên của ông Trump. Chuyên gia Anna Garbagna từ European Council on Justice cảnh báo trên ECJ rằng chương trình này “làm méo mó thị trường di trú, đẩy các nước châu Âu phải hạ giá để cạnh tranh, nhưng tăng rủi ro an ninh từ nguồn tiền không rõ nguồn gốc”. Chủ tịch EC Ursula von der Leyen cũng kêu gọi “đàm phán song phương” để tránh “cuộc chiến visa vàng”.
“Thẻ Vàng” đại diện cho sự chuyển dịch của chính sách di trú Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump: từ nhân đạo sang kinh tế, ưu tiên “người trả tiền” thay vì “người cần giúp đỡ”. Với dự báo tăng trưởng GDP 0,5-1% nhờ dòng vốn mới, chương trình có thể thành công nếu vượt qua kiện tụng pháp lý.
Tuy vậy, John McWhorter, giáo sư ngôn ngữ tại Đại học Columbia, phân tích trên NPR rằng chính sách này “định nghĩa lại “Giấc mơ Mỹ” như một “món hàng xa xỉ”, có thể làm phai nhạt sức hút lâu dài của quốc gia này với tài năng toàn cầu”.
Đến nay, chương trình trên vẫn là chủ đề nóng tại Mỹ và trên toàn cầu, hứa hẹn định hình lại dòng di cư thế kỷ 21 nhưng với giá vé đắt đỏ chưa từng thấy.
Nguồn: dantri.com
