Báo cáo Tổng kết công tác Xây dựng Đảng nhiệm kỳ Đại hội XII và phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp nhiệm kỳ Đại hội XIII đánh giá: Trong nhiệm kỳ Đại hội XII, công tác xây dựng Đảng về tư tưởng tiếp tục được tăng cường, đã góp phần nâng cao nhận thức, củng cố sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng và đồng thuận trong xã hội. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh tiếp tục được đẩy mạnh, nội dung, hình thức đa dạng, phong phú hơn. Tư duy lý luận của Đảng có bước phát triển. Hệ thống lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam tiếp tục được bổ sung, phát triển...
Tuy nhiên, Báo cáo cũng chỉ rõ: Công tác tư tưởng có nơi, có lúc thiếu kịp thời, chưa sắc bén, tính thuyết phục chưa cao; việc giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, đảng viên chưa thường xuyên; một bộ phận đảng viên chưa nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng. Việc học tập lý luận chính trị tuy có nhiều cố gắng nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Trong năm nguyên nhân được chỉ ra thì nguyên nhân thứ nhất đó là: Một số cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên chưa nhận thức đầy đủ, toàn diện, sâu sắc về tầm quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong tình hình mới.
Để công tác tư tưởng của Đảng được quán triệt và thấm sâu đến toàn thể cấp ủy, tổ chức đảng thì mỗi cán bộ, đảng viên cần nhận thức đúng những nguyên tắc và phương châm của công tác tư tưởng:
- Về nguyên tắc của công tác tư tưởng, phải nắm vững ba nguyên tắc cơ bản là: nguyên tắc tính đảng, nguyên tắc tính khoa học và nguyên tắc thống nhất giữa lý luận với thực tiễn.
Nguyên tắc tính đảng là nguyên tắc cơ bản, giữ vai trò nền tảng của công tác tư tưởng. Nguyên tắc này đòi hỏi công tác tư tưởng phải lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng làm cơ sở khoa học và căn cứ lý luận để xác định nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành công tác tư tưởng.
Nguyên tắc tính khoa học đòi hỏi các chủ thể tiến hành công tác tư tưởng phải lấy chủ nghĩa Mác -Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng trong việc xác định nội dung, phương thức tiến hành; phải xuất phát từ thực tế khách quan để phân tích, xem xét đánh giá, mọi hiện tượng tinh thần, tư tưởng trong xã hội, tuyệt đối không chủ quan, duy ý chí.
Nguyên tắc về sự thống nhất giữa lý luận với thực tiễn đòi hỏi phải biết tổng kết kinh nghiệm, khái quát lý luận, từ đó quay trở lại chỉ đạo thực tiễn, cứ như vậy làm cho công tác lý luận phát triển. Nguyên tắc này rất cần thiết trong học tập và triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, có tác dụng rất lớn trong chỉ đạo, điều hành công tác tư tưởng của các đảng bộ, chi bộ để nắm bắt tư tưởng của quần chúng ở cơ sở.
Bộ Công an tổ chức Hội thảo khoa học "Công tác giáo dục chính trị - tư tưởng trong lực lượng Công an nhân dân hiện nay". Ảnh: Internet.
- Về phương châm của công tác tư tưởng:
Công tác tư tưởng phải xuất phát và gắn bó chặt chẽ với đường lối, nhiệm vụ chính trị trong từng thời kỳ cách mạng.
Đường lối chính trị đúng đắn là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng, là cơ sở chính trị, tư tưởng của sự đoàn kết thống nhất và là phương hướng nhận thức, hành động đúng đắn của mỗi cán bộ, đảng viên. Vì vậy, ngay từ công đoạn chuẩn bị đường lối, nghị quyết của Đảng, công tác tư tưởng phải tham gia một cách tích cực và chủ động. Công tác tư tưởng đóng vai trò cung cấp cơ sở khoa học, cung cấp thông tin và đội ngũ làm công tác tư tưởng phải tham gia vào quá trình này. Khi đường lối, nghị quyết được ban hành, công tác tư tưởng làm cho mọi người quán triệt và nhận thức đúng đường lối, nghị quyết. Khi đường lối, nghị quyết vào cuộc sống, công tác tư tưởng phải tiến hành tổng kết thực tiễn, để bổ sung, hoàn chỉnh đường lối, nghị quyết và đề xuất những giải pháp mới nhằm thực hiện thắng lợi đường lối, nghị quyết.
Công tác tư tưởng có mối quan hệ biện chứng với các lĩnh vực của đời sống xã hội, với hoạt động kinh tế - xã hội và với pháp luật
Mối quan hệ này phải thể hiện ở ngay từng lĩnh vực, từng hoạt động của đội ngũ cán bộ. Bản thân cán bộ hoạt động trong lĩnh vực kinh tế muốn hoạt động có hiệu quả cũng phải làm công tác tư tưởng và tổ chức. Để tránh trùng lặp, chồng chéo trong công tác tư tưởng cần có sự phối hợp và phân công cụ thể giữa các lĩnh vực. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, tiến hành công tác tư tưởng còn phải gắn với luật pháp.
Công tác tư tưởng phải gắn chặt với phong trào cách mạng của quần chúng và phù hợp với từng đối tượng quần chúng
Một mặt, phong trào cách mạng của quần chúng đòi hỏi phải định hướng về tư tưởng, có lý luận đúng đắn soi đường, hướng dẫn; mặt khác, tư tưởng cách mạng muốn trở thành sức mạnh vật chất, cải tạo xã hội, phải thâm nhập vào quần chúng, tức là nó phải ăn sâu, bám rễ vào quần chúng, phải thông qua phong trào cách mạng của quần chúng.
Công tác tư tưởng phải gắn với từng đối tượng, bởi vì mỗi tầng lớp, giai cấp, dân tộc, tôn giáo và thế hệ khác nhau có nhu cầu, tâm lý khác nhau. Để đạt chất lượng, hiệu quả cao, công tác tư tưởng nhất thiết phải phù hợp với từng đối tượng cụ thể. Do đó, cần nghiên cứu kỹ tâm tư, nguyện vọng, trình độ của đối tượng để xác định hình thức, phương pháp công tác tư tưởng phù hợp. Phải chú trọng phản ánh nhu cầu, lợi ích, tình cảm... của từng đối tượng và đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của đối tượng.
Kết hợp chặt chẽ việc giáo dục tư tưởng chính trị ở nhà trường với việc rèn luyện trong thực tiễn cách mạng.
Một trong chín biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị được Nghị quyết số 04-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII nêu ra là: Nhận thức sai lệch về ý nghĩa, tầm quan trọng của lý luận và học tập lý luận chính trị; lười học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Vì vậy, cùng với việc rèn luyện trong thực tiễn cách mạng, công tác giáo dục tư tưởng chính trị trong nhà trường là hết sức cần thiết. Phải kết hợp chặt chẽ việc giáo dục tư tưởng chính trị ở nhà trường với việc rèn luyện trong thực tiễn cách mạng; kết hợp chặt chẽ việc giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách, pháp luật, kiến thức khoa học với giáo dục phẩm chất, đạo đức cách mạng; kết hợp giáo dục tư tưởng chính trị với trang bị kiến thức khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nâng cao trình độ dân trí cho các tầng lớp nhân dân.
Giáo dục tư tưởng chính trị thông qua việc học ở nhà trường là sự tác động trực tiếp đến ý thức, tư tưởng của cá nhân, công chức, đảng viên và là sự giáo dục cơ bản, hệ thống. Thông qua hoạt động thực tiễn, những người được giáo dục sẽ tự hình thành, củng cố và hoàn thiện nhận thức, hành vi của mình theo đường lối, quan điểm của Đảng, theo những chuẩn mực đạo đức mới. Nó tạo nên sự thống nhất giữa giáo dục và tự giáo dục, giữa tư tưởng, ý thức và hành vi, giữa lời nói và việc làm.
Kết hợp công tác tư tưởng trong Đảng với công tác tư tưởng trong xã hội, kết hợp giữa xây và chống
Một yếu tố rất quan trọng tạo nên chất lượng, hiệu quả của công tác tư tưởng là sự kết hợp giữa công tác tư tưởng trong các tổ chức đảng với công tác tư tưởng trong xã hội, nhất là công tác tư tưởng của các đoàn thể nhân dân, các tổ chức xã hội, nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp tác động vào đối tượng công tác tư tưởng.
Với chức năng của mình, mỗi tổ chức, đoàn thể đều tác động tới tư tưởng, tình cảm, đạo đức, tâm lý của từng thành viên. Muốn đạt kết quả tốt phải kết hợp chặt chẽ công tác tư tưởng trong Đảng với công tác tư tưởng của các tổ chức, đặc biệt là các tổ chức trong hệ thống chính trị.
Trong công tác tư tưởng cần kết hợp bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, biết biểu dương ưu điểm nhưng đi đôi với phê bình nghiêm khắc khuyết điểm. Xây và chống là hai mặt của quá trình giáo dục tư tưởng, có quan hệ gắn bó với nhau, không thể chỉ chú trọng một mặt và bỏ qua mặt kia.
Các nguyên tắc và phương châm công tác tư tưởngcó vai trò và ý nghĩa riêng nhưng gắn bó chặt chẽ với nhau, không được tuyệt đối hóa, coi trọng nguyên tắc hoặc phương châm nào, cần đặt chúng trong thể thống nhất và vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp với từng đối tượng.
Hiện nay, Việt Nam đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, toàn cầu hoá làm cho ranh giới giữa các quốc gia hầu như bị xóa nhòa. Trong bối cảnh ấy, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng thông qua học tập lý luận chính trị đối với cán bộ, đảng viên, công chức phải được hết sức coi trọng và phải được tiến hành từng bước, phải được đào tạo bài bản, có hệ thống để từ đó nâng cao chất lượng công tác tư tưởng, lý luận đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đổi mới.
Tất Thắng