Đây được coi là mục tiêu lâu dài, song khó khăn hơn. Amitava Banerjee, chuyên gia về thử nghiệm Covid-19 kéo dài và hậu Covid, cho biết: "Lĩnh vực chúng tôi muốn nhắm đến là những ca suy tim, tiểu đường sau nhiễm nCoV".
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tình trạng hậu Covid-19 xảy ra ở những người có tiền sử nhiễm nCoV, thường là ba tháng kể từ khi bắt đầu mắc bệnh, các triệu chứng kéo dài ít nhất hai tháng, không thể giải thích nguyên nhân bằng chẩn đoán thay thế.
Theo bác sĩ Thân Mạnh Hùng, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, cần phân biệt các khái niệm về các triệu chứng sau Covid. Trong đó, Covid kéo dài (Long-Covid) là triệu chứng của bệnh nhân dai dẳng kể từ khi nhiễm virus đến ba tháng sau khi đã âm tính. Hậu Covid (Post Covid) là những triệu chứng mới xuất hiện, sau ba tháng (kể từ khi mắc bệnh), mà không lý giải được bằng các chẩn đoán khác. Di chứng là tổn thương các cơ quan do Covid-19 gây ra như tắc mạch, viêm cơ tim, tổn thương gây xơ phổi...
Các triệu chứng hậu Covid-19 phổ biến nhất là mệt mỏi, khó thở và rối loạn chức năng nhận thức. Sandi Zack, 53 tuổi, giáo viên tiểu học tại Atlanta, Mỹ, cho biết bà thường xuyên bị mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu và tim đập nhanh kể từ khi mắc Covid-19 vào tháng 12/2020. Bà đã tìm kiếm sự giúp đỡ từ nhiều chuyên gia, thử các loại thuốc để giảm bớt triệu chứng như steroid và thuốc chống trầm cảm fluvoxamine.
"Chúng tôi vẫn ở đây, chờ đợi và hy vọng", bà nói.
Hiện thế giới có hơn 20 thử nghiệm lâm sàng về thuốc điều trị tình trạng hậu Covid-19. Một số nghiên cứu đã vượt qua giai đoạn đầu. Các nhà khoa học hy vọng sẽ khám phá ra nguyên nhân gây Covid-19 kéo dài hoặc hậu Covid-19. Đây là trở ngại lớn nhất để tìm được phương pháp khắc phục dứt điểm vấn đề này.
David Strain, giảng viên Đại học Y Exeter, cho biết: "Chúng tôi có động lực, có cả các bệnh nhân để thử nghiệm. Mong rằng chúng tôi có thể giúp họ trở lại cuộc sống bình thường trong tương lai gần".
Một bệnh nhân Covid-19 kéo dài được điều trị tại Bệnh viện Ichilov ở Tel Aviv, Israel, ngày 21/2. Ảnh: Reuters
Các hãng dược lớn đang tìm kiếm đặc điểm sinh học cụ thể của từng triệu chứng hậu Covid-19 để tìm ra loại thuốc phù hợp. Các chuyên gia phỏng đoán nguyên nhân cơ bản dẫn đến di chứng là nhiễm trùng ban đầu, các ổ chứa virus còn tồn tại trong cơ thể, phản ứng miễn dịch quá mức khiến hệ miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh, gây viêm, làm tổn thương các mạch máu nhỏ hoặc dây thần kinh.
Nghiên cứu lớn ở Anh do Đại học London dẫn đầu thử nghiệm 4 loại thuốc hậu Covid-19 trên 4.500 tình nguyện viên. Các thuốc bao gồm thuốc kháng histamine loratadine và famotidine, colchichine điều trị bệnh gout (gút hoặc thống phong), viêm tim và thuốc ngăn ngừa đông máu Xarelto (rivaroxaban). Chúng có thể chống lại tình trạng hậu Covid-19 điển hình như đông máu và viêm nhiễm.
Nghiên cứu do tiến sĩ Banerjee đứng đầu. Ông cho biết các thuốc nhắm mục tiêu vào những cơ chế tiềm ẩn của tình trạng hậu Covid-19.
"Đây là một thách thức, bởi chúng tôi đang tìm kiếm một mục tiêu mơ hồ. Những người trong ngành cũng đang cố gắng nghiên cứu về điều này", ông nói.
Hãng dược Axcella Therapeutics đang làm việc với Đại học Oxford, Anh để phát triển một loại thuốc cho bệnh gan nhiễm mỡ (không do rượu) sau mắc Covid-19. Hãng kỳ vọng thuốc có thể khôi phục chức năng ty thể - bộ phận sản xuất năng lượng của tế bào. Ty thể hoạt động kém có thể là nguồn cơn của tình trạng mệt mỏi mà nhiều bệnh nhân gặp phải sau nhiễm nCoV.
Tiến sĩ Betty Raman, trưởng nhóm nghiên cứu, nhận định thuốc sẽ khôi phục những chức năng đã tổn hại sao khi mắc Covid-19, để tế bào thực hiện nhiệm vụ một cách bình thường.
Công ty công nghệ sinh học khác của Mỹ đang thử nghiệm phương pháp điều trị xơ phổi nhằm ngăn ngừa sẹo phổi lâu dài do Covid-19.
Trong khi đó, ở Seattle, các chuyên gia tại Đại học Washington và Trung tâm Nghiên cứu Lâm sàng Fred Hutchinson nỗ lực điều trị tình trạng mệt mỏi ở bệnh nhân Covid-19 kéo dài. Thuốc hoạt động bằng cách hòa tan một số RNA trong máu, có thể gây ra chứng viêm ở bệnh nhân mắc các bệnh tự miễn như Lupus và hội chứng Sjogren, theo tiến sĩ James Andrews, bác sĩ thấp khớp tại Đại học Washington.
Nhiều nhà khoa học tin rằng căn nguyên của di chứng Covid-19 là do virus còn tồn tại trong cơ thể. Họ muốn kiểm tra xem các phương pháp điều trị và vaccine hiện có có hiệu quả hay không. Moderna đang thử nghiệm vaccine ngăn ngừa tình trạng hậu Covid-19 tại Anh, kiểm tra xem việc tiêm chủng có giúp tái tạo hệ miễn dịch và giảm tác động của Covid-19 hay không.
