Góp phần nhận thức về "đối tác", "đối tượng"

(VNTV). Đối tác – đối tượng là vấn đề quan trọng trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, đối ngoại, góp phần phát huy sức mạnh tổng hợp quốc gia, giữ vững độc lập, tự chủ và môi trường hòa bình, ổn định đất nước; bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa từ sớm, từ xa.

Quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về “đối tác”, “đối tượng” là sự kế thừa từ truyền thống lịch sử của ông cha ta cũng như tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh về “thêm bạn, bớt thù”, là sự tiếp nối chính sách đối ngoại nhất quán đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ mà Việt Nam tiến hành từ khi bắt đầu công cuộc đổi mới đến nay, với tinh thần "Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế"

Quan điểm về “đối tác”, “đối tượng” được đề cập lần đầu tiên trong Nghị quyết Trung ương 8 khóa IX (năm 2003) về“Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, được bổ sung, phát triển qua các kỳ Đại hội của Đảng và trong các chiến lược bảo vệ Tổ quốc thời kỳ đổi mới, hội nhập: Nghị quyết số 28-NQ/TW, ngày 25/10/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” và mới đây nhất là Nghị quyết số 44-NQ/TW, ngày 24/11/2023 Hội nghị Trung ương 8 khóa XIII về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Đối tác là mối quan hệ hệ cộng tác, hợp tác, liên kết, phối hợp với nhau giữa hai hay nhiều bên để cùng hành động, hỗ trợ lẫn nhau thực hiện mục tiêu chung hay tương đồng của các bên. “Đối tác”  hay “đối tác hợp tác” xác định theo nguyên tắc “những ai tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, thiết lập và mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác, bình đẳng, cùng có lợi với Việt Nam đều là đối tác”. Trong lĩnh vực đối ngoại, có các cấp độ quan hệ đối tác giữa các quốc gia, như:  đối tác song phương, đối tác khu vực, đối tác quan hệ đặc biệt, đối tác chiến lược, đối tác toàn diện…

Đối tượng là thuật ngữ chỉ mối quan hệ đối kháng, đối chọi, chống đối, thù địch nhau… gây bất lợi cho việc bảo đảm lợi ích của các bên tham gia vào hoạt động nào đó. “Đối tượng” hay “đối tượng đấu tranh” là “những gì cản trở sự phát triển của Việt Nam, chống phá chế độ, đe dọa đến sinh mệnh của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự tồn vong của chế độ, xâm hại đến lợi ích quốc gia - dân tộc”, được xác định theo nguyên tắc “bất kỳ lực lượng nào có âm mưu và hành động chống phá mục tiêu của nước ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đều là đối tượng của chúng ta” (1). “Đối tượng” không chỉ các thế lực có âm mưu, hành động gây chiến tranh, bạo loạn lật đổ chế độ và Nhà nước xã hội chủ nghĩa, mà còn là những lực lượng xâm phạm độc lập, chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc, cả từ bên trong và bên ngoài đất nước. Ở phạm vi rộng hơn, “đối tượng” là tất cả những thách thức phương hại đến an ninh quốc gia; ổn định chính trị, trật tự và an toàn xã hội; sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, chế độ xã hội chủ nghĩa, khối đại đoàn kết dân tộc; độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam (2).

Việc xác định “đối tác”, “đối tượng” cần có quan điểm biện chứng, thấy rõ sự linh hoạt, chuyển hóa lẫn nhau giữa các mặt “đối tác”, “đối tượng” trong từng chủ thể cụ thể cũng như tính chất “đối tác” hay “đối tượng” của từng chủ thể ở từng tình huống, hoàn cảnh cụ thể. Trong mỗi đối tượng vẫn có thể có mặt cần tranh thủ, hợp tác; trong một số đối tác, có thể có mặt khác biệt, mâu thuẫn với lợi ích của ta. Khắc phục cả hai khuynh hướng mơ hồ, mất cảnh giác hoặc cứng nhắc trong nhận thức, chủ trương và trong xử lý các tình huống cụ thể khi cho rằng đối tác chỉ có mặt hợp tác hoặc đối tượng chỉ có mặt phải đấu tranh.

Trên cơ sở quan điểm trên, tùy thời điểm, tình thế, tùy từng đối tác - đối tượng cụ thể cần có cách ứng xử khôn khéo, linh hoạt, phù hợp. Với từng chủ thể, có lúc là “đối tượng” cần phải đấu tranh, có lúc là “đối tác” cần phải hợp tác, tranh thủ. Mở rộng quan hệ hợp tác đồng thời chủ động, kịp thời phát hiện các mâu thuẫn có thể nảy sinh để kịp thời đấu tranh. Đấu tranh với đối tượng không có nghĩa là phân tuyến đối đầu mà cần tranh thủ mọi cơ hội tìm hiểu, tạo lòng tin để đi đến tôn trọng độc lập, chủ quyền của nhau và mở rộng hợp tác bình đẳng cùng có lợi. Trong từng chủ thể, khi đấu tranh đẩy lùi mặt đối tượng cần tận dụng mặt đối tác dù là nhỏ nhất, tạm thời nhất để có thể hạn chế mặt đối tượng, từng bước biến đổi đối tượng thành đối tác.

Đồng thời, cần quán triệt quan điểm “dĩ bất biến ứng vạn biến” trong xác định “đối tác” – “đối tượng. Bất biến ở đây là lấy lợi ích quốc gia - dân tộc làm tiêu chuẩn cao nhất để quyết định tính chất, mức độ quan hệ trong từng tình huống cụ thể, lấy lợi ích cơ bản, lâu dài của quốc gia, dân tộc làm nền tảng, không vì lợi ích cục bộ, trước mắt mà làm tổn hại đến lợi ích lâu dài. “không tham gia liên minh quân sự, không liên kết với nước này để chống nước kia, không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống nước khác, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế” (3). Đối tác, hợp tác trên cơ sở giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, tôn trọng thể chế chính trị, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; đồng thời vẫn phải lưu ý các vấn đề về sự khác biệt ý thức hệ, mô hình chính trị, vấn đề cách mạng sắc màu, một số vấn đề biên giới lãnh thổ, lôi kéo, tập hợp lực lượng… Đấu tranh nhưng vẫn phải bảo đảm duy trì cục diện ổn định - phát triển, cục diện chính trị - ngoại giao tổng thể. Kế thừa, phát huy sức mạnh của trường phái đối ngoại và ngoại giao rất đặc sắc và độc đáo của Thời đại Hồ Chí Minh, mang đậm bản sắc "cây tre Việt Nam", "gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển"; thấm đượm tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam: Mềm mại, khôn khéo, nhưng rất kiên cường.

Hiện nay, tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường; khó khăn, thách thức mới xuất hiện, gay gắt, nặng nề hơn so với dự báo, cũng như so với cùng kỳ của một số nhiệm kỳ gần đây. Cục diện thế giới tiếp tục biến đổi theo xu hướng đa cực, đa trung tâm; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt; xung đột Nga-Ukraine diễn biến phức tạp; các nước đang phát triển, nhất là các nước nhỏ đứng trước nhiều khó khăn, thách thức mới; các thách thức an ninh truyền thống, phi truyền thống gây hậu quả nghiêm trọng tại nhiều quốc gia, khu vực; tác động, ảnh hưởng sâu sắc đến an ninh chính trị, kinh tế, xã hội trên phạm vi toàn cầu. Các thế lực thù địch, phản động đẩy mạnh việc thực hiện chiến lược "diễn biến hoà bình", thúc đẩy "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ chúng ta, nhằm chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ ta.

Trong bối cảnh đó, việc xác định “đối tác”, “đối tượng” cần theo hành vi cụ thể thay vì xác định theo thực thể, với mục tiêu tăng cường đoàn kết, mở rộng quan hệ hợp tác hữu nghị với bè bạn quốc tế, khai thác mặt đối tác, ngăn ngừa, hạn chế, thu hẹp mặt đối tượng, tranh thủ ngày càng tốt hơn sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Quán triệt quan điểm của Đảng nêu ra tại Hội nghị Trung ương giữa nhiệm kỳ và Hội nghị Trung ương 8 Khóa XIII. Chủ động, kịp thời phát hiện, ngăn ngừa, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, xung đột, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa; giữ nước từ khi nước chưa nguy; giữ vững môi trường hoà bình, ổn định để phát triển đất nước. Xử lý linh hoạt, cân bằng, hài hoà quan hệ với các nước láng giềng, các nước lớn, các nước trong khu vực cũng như các tình huống phức tạp trên biển và tuyến biên giới. Bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, an ninh, an toàn cho các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước. Chủ động, tích cực đấu tranh, phản bác các luận điểm sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch, phản động.

Nhận thức về “đối tác” “đối tượng” trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong quan hệ với các nước lớn là vấn đề cơ bản, lâu dài, thường trực, đòi hỏi phải luôn có sự chuẩn bị, có nghiên cứu, dự báo chiến lược và chính sách tổng thể và cho từng giai đoạn nhằm đảm bảo lợi ích quốc gia dân tộc, gia tăng nguồn lực cho đất nước, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế./.

Tài liệu tham khảo:

Văn Hoàn