Ngày Quốc tế Thiếu nhi: Vang vọng 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng!

78 năm về trước, toàn thể nhân loại đã phải rơi nước mắt trước tội ác của chủ nghĩa phát xít đối với trẻ em. Ngày 01/06/1942, thảm họa khủng khiếp đã giáng lên đầu những đứa trẻ ngây thơ, vô tội. Chính vì những điều ấy, toàn thế giới đã đứng lên, chung tay để đấu tranh và bảo vệ trẻ em. Và ngày 01/6 ra đời như một ngày kỷ niệm, tôn vinh cũng như gợi nhắc cho chúng ta về một quãng thời gian trong lịch sử mà những trẻ em không thể hồn nhiên như vốn có của chúng.

Rạng sáng ngày 1-6-1942, quân đội phát xít Đức bao vây làng Li-đi-xơ (Tiệp Khắc cũ), bắt 173 đàn ông, 196 phụ nữ và trẻ em. Tại đây, chúng đã tàn sát dã man 66 người và đưa 104 trẻ em vào trại tập trung. Sau đó, 88 em đã bị chết trong các phòng hơi độc, những em khác bị đưa đi làm tay sai cho bọn phát xít. Làng Li-đi-xơ hoàn toàn bị triệt hạ, không còn một bóng người.

Hai năm sau, ngày 10-6-1944, phát xít Đức bao vây thị trấn Ô-ra-đua (Pháp), dồn 400 người vào nhà thờ, trong đó có nhiều phụ nữ và hơn 100 trẻ em, phóng hỏa thiêu cháy một cách thảm thương những người trong nhà thờ này.

Căm phẫn trước tội ác dã man của phát xít Đức, loài người tiến bộ trên toàn thế giới đã kịch liệt lên án và đảy mạnh đấu tranh để tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.

Sau khi phát xít Đức bị đánh bại, Tiệp Khắc đã cho xây dựng tại làng Li-đi-xơ Đài tưởng niệm để khắc sâu tội ác của chủ nghĩa phát xít Đức.

Tháng 12-1949, Liên hiệp Hội phụ nữ Á Phi họp ở Bắc Kinh (Trung Quốc) đưa ra đề nghị và được Liên đoàn phụ nữ Dân chủ thế giới nhất trí chọn ngày 1-6 hằng năm làm ngày Quốc tế Thiếu nhi, nhằm nhắc nhở nhân dân toàn thế giới nhớ đến vụ thảm sát Li-đi-xơ và Ô-ra-đua của chủ nghĩa phát xít, chung tay hành động để bảo vệ và chăm sóc trẻ em.

Từ đó đến nay, ngày 01/ 6 hằng năm được lấy làm ngày biểu dương lực lượng đấu tranh chống các thế lực gây chiến tranh, bảo vệ hạnh phúc cho các bà mẹ và trẻ em trên thế giới, đòi chính phủ các nước phải nhận trách nhiệm về đời sống thiếu nhi, đòi giảm ngân sách quân sự để tăng ngân sách giáo dục, bảo vệ và chăm sóc thiếu niên, nhi đồng. Kể từ năm 1950, ngày 01/6 hằng năm trở thành ngày Quốc tế thiếu nhi.

Việt Nam là nước đầu tiên ở châu Á và nước thứ hai trên thế giới phê chuẩn Công ước về quyền trẻ em - Văn kiện pháp lý Quốc tế đầu tiên đề cập toàn diện đến các quyền trẻ em dựa trên nguyên tắc trẻ em có quyền được chăm sóc, bảo vệ và giúp đỡ đặc biệt.

Ngày Quốc tế Thiếu nhi ở Việt Nam lần đầu tiên được tổ chức vào ngày 01/6/1950 giữa lúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta đang ở vào giai đoạn quyết liệt. Chủ tịch Hồ Chí Minh dù bận trăm công nghìn việc, vẫn luôn nghĩ tới thiếu nhi cả nước. Người gửi thư chúc mừng các cháu thiếu niên, nhi đồng vào ngày này, trên báo Sự Thật, số 134, ra ngày 01/6/1950. Chủ tịch Hồ Chí Minh viết “Bác thương các cháu lắm. Bác hứa với các cháu rằng: Đến ngày đánh đuổi hết giặc Pháp, kháng chiến thành công, thì Bác cùng Chính phủ và các đoàn thể cùng cố gắng làm cho các cháu cùng được no ấm, đều được vui chơi, đều được học hành, đều được sung sướng...”.

Bác Hồ với các cháu thiếu nhi vùng cao Việt Bắc (1960)

Từ sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, ngày 01/6 đã được tổ chức hằng năm. Ngày lễ Quốc tế Thiếu Nhi đã trở thành cái Tết của trẻ em Việt Nam, là ngày hội chăm sóc và bồi dưỡng thế hệ măng non cho đất nước. Việt Nam sớm ban hành pháp lệnh về chăm sóc và bảo vệ thiếu niên, nhi đồng, coi trách nhiệm vẻ vang ấy là của toàn dân. Cũng từ đó, hằng năm cứ đến ngày Tết thiếu nhi và Tết Trung thu, thiếu nhi cả nước lại hân hoan đón thư chúc mừng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người luôn hết sức quan tâm, dạy bảo các cháu nên người. Nhân dịp kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập Đội thiếu niên Tiền Phong tháng 5 năm 1961, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đến thiếu niên nhi đồng cả nước 5 lời dạy thiêng liêng: “Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào. Học tập tốt, lao động tốt. Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt. Giữ gìn vệ sinh. Thật thà dũng cảm”. Lời dạy đó đã trở thành nội dung giáo dục đối với Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh nói riêng và thiếu niên Việt Nam nói chung.

Bước vào thời kỳ đổi mới, Đảng và Nhà nước Việt Nam không ngừng thể hiện sự quan tâm đặc biệt đối với trẻ em. Luật Trẻ em được ban hành năm 2016 là bước tiến lớn, quy định về quyền, bổn phận của trẻ em; nguyên tắc, biện pháp bảo đảm thực hiện quyền trẻ em; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cơ sở giáo dục, gia đình, cá nhân trong việc thực hiện quyền và bổn phận của trẻ em. Ngày Quốc tế Thiếu nhi hằng năm chính là thời điểm để mọi người nhận thức rõ hơn về vai trò của trẻ em đối với sự phát triển của xã hội. Những "Búp trên cành", những mầm non tương lai chính là một phần tài sản vô giá của gia đình, xã hội và các em sẽ là những người kế thừa, tiếp nối những hành trình cuộc sống của cha, anh.

Bình Thi