Những nhân tố chi phối, quy định phương thức lãnh đạo của Đảng

Hỏi: Xin cho biết những nhân tố chi phối, quy định phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam?

Trả lời:

Phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam chịu sự chi phối và quy định bởi những nhân tố sau đây:

Một là: Nội dung lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam

Nội dung lãnh đạo của Đảng quan hệ mật thiết với phương thức lãnh đạo của Đảng. Trong mối quan hệ này, nội dung lãnh đạolà yếu tố cơ bản, phương thức lãnh đạo là yếu tố quan trọng.

Nội dung lãnh đạo của Đảng là cơ sở để từ đó Đảng xác định phương thức lãnh đạo phù hợp; quy định, chi phối và ràng buộc phương thức lãnh đạo của Đảng. Tuy nhiên, phương thức lãnh đạo của Đảng cũng có vai trò rất quan trọng đối với nội dung lãnh đạo của Đảng, phương thức lãnh đạo đúng đắn phù hợp với nội dung lãnh đạo sẽ bảo đảm cho nội dung lãnh đạo được thực hiện.

Nội dung lãnh đạo của Đảng do đường lối, nhiệm vụ chính trị của Đảng trong từng thời kỳ cách mạng quy định. Do đó, đường lối, nhiệm vụ chính trị của Đảng trong từng thời kỳ cách mạng quy định, chi phối và ràng buộc phương thức lãnh đạo của Đảng trong thời kỳ cách mạng đó. Điều này có nghĩa là, phải trên cơ sở đường lối, nhiệm vụ chính trị của Đảng trong từng thời kỳ cách mạng để xác định nội dung lãnh đạo.

Hai là: Trình độ, năng lực lãnh đạo, đặc điểm và điều kiện hoạt động của Đảng

Đây chính là những đòi hỏi và yêu cầu đối với phương thức lãnh đạo của Đảng. Tạo lập phương thức lãnh đạo như thế nào để Đảng đủ trình độ, năng lực sử dụng có hiệu quả phương thức đó trong quá trình lãnh đạo là đòi hỏi nghiêm ngặt đối với Đảng. Nếu chọn đúng phương thức lãnh đạo mà Đảng không đủ trình độ, năng lực sử dụng có hiệu quả phương thức đó, thì vẫn không thực hiện được sự lãnh đạo.

Phương thức lãnh đạo của Đảng chịu tác động đáng kể bởi đặc điểm của Đảng, nhất là những đặc điểm hình thành, phát triển và quá trình Đảng hoạt động, lãnh đạo sự nghiệp cách mạng.

Trên thực tế, đã có không ít đặc điểm của Đảng trong các thời kỳ trước đây, nhưng vẫn còn chi phối ở những mức độ khác nhau, thậm chi rất mạnh mẽ, hoạt động của Đảng hiện tại, trong đó có phương thức lãnh đạo của Đảng, nhất là chi phối phong cách, lề lối làm việc của Đảng, của đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Phương thức lãnh đạo của Đảng còn chịu sự tác động và chi phối bởi điều kiện hoạt động của Đảng. Phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện Đảng lãnh đạo đấu tranh giành chính quyền, hoạt động bí mật khác với phương thức lãnh đạo trong điều kiện Đảng lãnh đạo kháng chiến chống xâm lược, khác với điều kiện Đảng lãnh đạo xây dựng chủ nghĩa xã hội theo cơ chế tập trung, bao cấp, mệnh lệnh hành chính và khác với Đảng lãnh đạo xây dựng chủ nghĩa xã hội theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện nay.

Phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện đất nước ổn định về chính trị, an ninh, trật tự được giữ vững, tình hình thế giới ít có những diễn biến phức tạp khác với phương thức lãnh đạo trong điều kiện đất nước có những khó khăn, thách thức lớn, tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, khó lường...

Ba là: Chất lượng và đặc điểm của đối tượng lãnh đạo

Xác định và sử dụng phương thức lãnh đạo đem lại hiệu quả là phương thức ấy phải phù hợp với đối tượng lãnh đạo, đối tượng lãnh đạo có thể tiếp thụ được, trong đó các yếu tố như chất lượng, đặc điểm của đối tượng lãnh đạo, trình độ dân trí hiện tại... chi phối rất lớn phương thức lãnh đạo của Đảng.

Đối tượng lãnh đạo chủ yếu của Đảng gồm các tổ chức trong hệ thống chính trị, các lĩnh vực của đời sống xã hội và nhân dân. Chọn và sử dụng phương thức lãnh đạo nào để lãnh đạo các đối tượng đạt hiệu quả cao không thể tuỳ tiện, mà phải trên cơ sở chất lượng của hệ thống chính trị, trình độ dân trí, đồng thời phải chú ý đến trình độ dân chủ của các thành viên, các tổ chức trong hệ thống chính trị và nhân dân. Tuy nhiên, không phải Đảng cứ thụ động ngồi chờ để đối tượng lãnh đạo tự thân phát triển, mà Đảng phải luôn tích cực, chủ động đề ra các chủ trương, giải pháp khả thi để các đối tượng lãnh đạo của mình từng bước phát triển, chất lượng được nâng lên, từ đó Đảng sử dụng phương thức lãnh đạo thích hợp, đem lại hiệu quả.

Đặc điểm của hệ thống chính trị và nhân dân cũng chi phối mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng. Thực tế cho thấy, Đảng chọn được phương thức lãnh đạo phù hợp với đặc điểm của hệ thống chính trị và nhân dân, nhất là phù hợp với những đặc điểm đặc trưng nhất, thì hiệu quả lãnh đạo của Đảng sẽ cao.

Bốn là: Thành tựu của khoa học lãnh đạo, quản lý và các phương tiện hiện đại phục vụ hoạt động lãnh đạo của Đảng

Thành tựu của khoa học xã hội và nhân văn, trong đó có khoa học lãnh đạo, quản lý trong từng thời kỳ cung cấp cơ sở khoa học để hoạt động lãnh đạo của Đảng đạt chất lượng, hiệu quả cao. Nhờ những thành tựu ấy, nhiều vấn đề trong hoạt động lãnh đạo của Đảng được sáng tỏ và định hướng đúng đắn, trong đó vấn đề rất quan trọng là xác định phương thức lãnh đạo của Đảng.

Thành tựu khoa học - công nghệ cũng có vai trò và chi phối phương thức lãnh đạo của Đảng. Các khoa học này phát triển là lực lượng sản xuất trực tiếp của sự phát triển kinh tế - xã hội và cung cấp cho Đảng các phương tiện kỹ thuật hiện đại để Đảng xác định và thực hiện phương thức lãnh đạo của mình đem lại hiệu quả cao nhất.

Tuấn Giang