Sắp xếp, tinh gọn bộ máy gặp khó khăn chính do tâm lý “ngại thay đổi”

Đợt sắp xếp lần này gặp khó khăn chính là tâm lý ngại thay đổi. Một số cá nhân, tổ chức lo ngại mất vị trí, quyền lợi, hoặc cảm giác bất an trước thay đổi lớn.

Để sắp xếp, tinh gọn bộ máy hiệu quả, cần triển khai trên nền tảng vững chắc, theo lộ trình khoa học, minh bạch, và tập trung vào ba trụ cột: tư duy chiến lược, đánh giá thực trạng và tái cơ cấu có hệ thống.

Đây là chia sẻ của TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội. Trong đó, ông Dũng nhấn mạnh, việc cơ cấu lại bộ máy theo hướng bộ đa ngành, đa lĩnh vực mang lại nhiều lợi ích quan trọng, giúp nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước và tối ưu hóa nguồn lực, phù hợp với xu thế cải cách trên thế giới. 

Cơ cấu theo hướng này không chỉ tăng hiệu quả mà còn giúp Việt Nam thích ứng tốt hơn với các yêu cầu phát triển mới, miễn là được chuẩn bị kỹ lưỡng trong phân định chức năng và tổ chức vận hành.

Ba trụ cột thực hiện tinh gọn bộ máy

PV: Chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy, theo ông, việc triển khai phải bắt đầu từ đâu và làm thế nào?

TS Nguyễn Sĩ Dũng: Để sắp xếp, tinh gọn bộ máy hiệu quả, cần triển khai trên nền tảng vững chắc, theo lộ trình khoa học, minh bạch và tập trung vào ba trụ cột: tư duy chiến lược, đánh giá thực trạng và tái cơ cấu có hệ thống.

Tinh gọn bộ máy không chỉ là giảm đầu mối mà là cải cách toàn diện. Lãnh đạo cần quyết tâm cao, chỉ đạo sát sao để vượt qua lực cản từ lợi ích cục bộ và tâm lý ngại thay đổi.

Rà soát kỹ chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan để xác định chồng chéo, kém hiệu quả, làm cơ sở cho việc tái cơ cấu hoặc sáp nhập. Sáp nhập các lĩnh vực tương đồng để tăng tính liên kết, giảm cấp trung gian, và đơn giản hóa quy trình làm việc, đảm bảo bộ máy nhanh, linh hoạt.

Đào tạo nhân lực chất lượng cao và ứng dụng chuyển đổi số để tăng tính minh bạch, hiệu quả, và giảm tải công việc. Công khai lộ trình, giải thích rõ mục tiêu để tạo sự đồng thuận, đồng thời hỗ trợ cán bộ bị ảnh hưởng bằng chính sách hợp lý.

Chia lộ trình thành từng giai đoạn, thí điểm trước khi nhân rộng, và giám sát chặt chẽ để đảm bảo không chậm trễ hoặc sai lệch.

Tóm lại, tinh gọn bộ máy là nhiệm vụ cấp bách, đồng thời là cơ hội cải cách toàn diện, đòi hỏi tư duy chiến lược, tái cơ cấu minh bạch và quyết tâm chính trị vì lợi ích quốc gia, dân tộc.

PV: Sắp xếp, tinh gọn bộ máy là vấn đề khó, thậm chí rất khó vì liên quan đến nhân sự, giảm số lượng biên chế. Theo ông, những khó khăn lớn nhất phải vượt qua trong đợt sắp xếp này là gì? 

TS Nguyễn Sĩ Dũng: Sắp xếp, tinh gọn bộ máy là nhiệm vụ đầy thách thức bởi không chỉ liên quan đến cơ cấu tổ chức mà còn tác động đến con người, tâm lý và lợi ích của nhiều cá nhân, tổ chức. Đợt sắp xếp lần này gặp khó khăn chính là tâm lý ngại thay đổi. Một số cá nhân, tổ chức lo ngại mất vị trí, quyền lợi, hoặc cảm giác bất an trước thay đổi lớn.

Sáp nhập, giải thể có thể dẫn đến dư thừa cán bộ, khó khăn trong xử lý nhân sự. Nếu không thực hiện khoa học, tái cơ cấu dễ bỏ sót nhiệm vụ hoặc giảm hiệu quả. Quá trình không đồng bộ có thể gây bất bình hoặc gián đoạn dịch vụ công. Chưa đồng bộ công nghệ hiện đại, đặc biệt ở các địa phương, làm giảm hiệu quả vận hành.

Tinh gọn bộ máy không chỉ là giảm biên chế mà cần đảm bảo công việc hiệu quả hơn thông qua chiến lược toàn diện, tập trung vào con người, quy trình và công nghệ.

Do vậy, trước hết, cần nâng cao chất lượng cán bộ, tập trung vào năng lực chuyên môn và kỹ năng, đồng thời loại bỏ những cá nhân không đáp ứng yêu cầu. Các quy trình làm việc cần được đơn giản hóa, giảm bớt chồng chéo và xác định rõ trách nhiệm, đảm bảo hiệu quả phối hợp và linh hoạt trong quản lý.

Ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo sẽ hỗ trợ xử lý công việc nhanh chóng, giảm áp lực cho nhân sự. Phân cấp, phân quyền rõ ràng cũng giúp giảm tải cho trung ương, tăng hiệu quả quản lý tại cơ sở. Văn hóa làm việc hiện đại, khuyến khích sáng tạo và đo lường hiệu suất (KPIs) sẽ cải thiện năng suất hệ thống.

Cuối cùng, cần chính sách hỗ trợ hợp lý cho người dư thừa, bao gồm tái đào tạo và tạo cơ hội việc làm mới. Khi triển khai đúng cách, giảm biên chế sẽ giúp bộ máy vận hành chuyên nghiệp, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của Nhân dân và doanh nghiệp.

Tóm lại, khó khăn không chỉ ở kỹ thuật mà còn ở tâm lý và lợi ích. Tuy nhiên, với chỉ đạo quyết liệt, lộ trình minh bạch và chính sách hỗ trợ phù hợp, những thách thức này có thể vượt qua, tạo bước tiến chiến lược cho một Chính phủ hiện đại, hiệu quả, phục vụ tốt hơn nhân dân. 

Bộ đa ngành, tối ưu hóa nguồn lực

PV: Theo phương án nghiên cứu, đề xuất sáp nhập, kết thúc hoạt động của một số bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan trực thuộc Chính phủ mà Ban Tổ chức Trung ương vừa thông tin, tối thiểu sẽ giảm được 5 bộ, 4 cơ quan trực thuộc Chính phủ. Theo ông, với phương án này, Chính phủ đã tinh gọn chưa?

TS Nguyễn Sĩ Dũng: Việc giảm tối thiểu 5 bộ và 4 cơ quan trực thuộc Chính phủ là bước tiến quan trọng, thể hiện quyết tâm tinh gọn bộ máy hành chính, phù hợp với yêu cầu đổi mới hiện nay. Tinh giản số lượng cơ quan không chỉ giảm gánh nặng tổ chức mà còn mở ra cơ hội tái cơ cấu chức năng, nhiệm vụ, thúc đẩy phối hợp hiệu quả hơn giữa các cơ quan. 

Chính phủ có thể điều phối nguồn lực tốt hơn, giảm chồng chéo chức năng và tăng tính minh bạch. Đây là bước đầu tạo tiền đề cho việc hoàn thiện bộ máy theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp trong tương lai.

Một Chính phủ hiệu quả cần tối ưu tổ chức, năng lực vận hành và cách thức triển khai chính sách. Các bộ, ngành phải phân định chức năng rõ ràng, tránh chồng chéo để tăng trách nhiệm và minh bạch. Đồng thời, cần nâng cao năng lực chuyên môn và ứng dụng công nghệ hiện đại để vận hành hiệu quả hơn. Trọng tâm quản lý cần chuyển từ quy trình sang kết quả, với các chỉ số đo lường cụ thể. 

Sự phối hợp liên ngành và tinh giản bộ máy bên trong các bộ, ngành là yếu tố quan trọng, cùng với phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn để tăng tính chủ động của địa phương. 

Kết hợp tư duy chiến lược, công nghệ và quản lý hiện đại sẽ giúp Chính phủ vận hành hiệu quả, tạo niềm tin và thúc đẩy phát triển bền vững.

PV: Nhìn lại các lần sắp xếp, tinh gọn trước đây thì ông đánh giá quy mô đợt sắp xếp lần này như thế nào, nó sẽ có tác động gì đối với xã hội?

TS Nguyễn Sĩ Dũng: Một bộ máy tinh gọn giúp giảm chồng chéo chức năng, tăng sự phối hợp, cải thiện chất lượng hoạch định chính sách, tiết kiệm chi phí và phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn cho các lĩnh vực quan trọng như y tế, giáo dục, chuyển đổi số. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng dịch vụ công mà còn tạo dựng niềm tin của người dân, thể hiện cam kết cải cách thực chất vì lợi ích xã hội.

Tuy nhiên, thách thức gồm tâm lý ngại thay đổi trong đội ngũ hành chính và yêu cầu nâng cao năng lực vận hành khi khối lượng công việc tăng. 

Đợt sắp xếp này, nếu thực hiện hiệu quả, sẽ tạo ra tác động tích cực lâu dài, thúc đẩy phát triển bền vững và củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước. Việc cơ cấu lại bộ máy theo hướng bộ đa ngành, đa lĩnh vực mang lại nhiều lợi ích quan trọng, giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tối ưu hóa nguồn lực, phù hợp với xu thế cải cách trên thế giới. 

Bộ đa ngành giúp tập trung các nhiệm vụ liên quan vào một đầu mối, giảm chồng chéo chức năng và tăng tính thống nhất trong chính sách. Đồng thời, việc này tối ưu hóa nguồn lực, giảm chi phí hành chính và dành nguồn lực cho các hoạt động giá trị cao. 

Bộ đa ngành cũng giải quyết hiệu quả các vấn đề liên ngành như phát triển bền vững, chuyển đổi số, và tăng minh bạch thông qua việc đơn giản hóa quy trình. Với tầm nhìn toàn diện, bộ đa ngành giúp hoạch định chính sách chiến lược, thích ứng với mô hình quản lý tiên tiến của các nước phát triển. 

Tóm lại, cơ cấu theo hướng này không chỉ tăng hiệu quả mà còn giúp Việt Nam thích ứng tốt hơn với các yêu cầu phát triển mới, miễn là được chuẩn bị kỹ lưỡng trong phân định chức năng và tổ chức vận hành.

PV: Xin cảm ơn ông!

Lê Hoàng/VOV.VN