Buổi họp báo quan trọng của đồng chí Lê Đức Thọ tại Paris

Trong quá trình đàm phán tại Hội nghị Paris, những cuộc họp báo quốc tế có vai trò đặc biệt quan trọng và buổi họp báo của đồng chí Lê Đức Thọ tại Paris sau khi Hiệp định được ký tắt là một trong những cuộc họp báo như thế

Ngày 23/01/1973, đồng chí Lê Đức Thọ đại diện phía Việt Nam cùng với H. Kissinger, Cố vấn An ninh quốc gia của Chính phủ Mỹ ký tắt văn bản Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam. Trước khi lên đường về nước, ngày 24/01/1973, ông có buổi họp báo quan trọng.

Phát biểu trước các nhà báo, đồng chí Lê Đức Thọ nói:

“Các bạn thân mến, cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do của nhân dân Việt Nam đã kéo dài gần 30 năm. Đặc biệt, cuộc kháng chiến 13 năm qua với nhiều thử thách là cuộc kháng chiến gian khổ nhất trong lịch sử đấu tranh chống ngoại xâm của nhân dân Việt Nam trong nhiều thế kỷ. Đây cũng là cuộc chiến tranh tàn khốc nhất trong lịch sử phong trào giải phóng dân tộc của các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới. Cuối cùng, cuộc chiến này đã khuấy động sâu sắc lương tâm của nhân loại.

Cuộc đàm phán giữa Chính phủ chúng tôi và Chính phủ Hợp chủng quốc Hoa Kỳ nhằm giải quyết hòa bình vấn đề Việt Nam đã kéo dài gần 5 năm và trải qua nhiều thời điểm đặc biệt khó khăn, căng thẳng. Nhưng chúng tôi đã vượt qua mọi trở ngại và cuối cùng đã đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam. Hiệp định này sẽ được ký kết chính thức tại Paris trong vài ngày tới. Chính nghĩa chiến thắng phi nghĩa và xấu xa. Ý chí sống trong tự do chiến thắng sự bạo tàn”.

Ông khẳng định: “Việc ký kết một thỏa thuận như vậy là một thắng lợi rất lớn của nhân dân Việt Nam. Đó là đỉnh cao của cuộc đấu tranh anh dũng do quân đội và nhân dân Việt Nam đoàn kết trên mọi mặt trận tiến hành, với cái giá phải trả là vô số hy sinh và gian khổ.

Đây là một thắng lợi rất to lớn thể hiện tinh thần đoàn kết đấu tranh của nhân dân ba nước Đông Dương luôn sát cánh chiến đấu chống kẻ thù chung vì độc lập, tự do.

Đây là chiến thắng rất to lớn của các nước xã hội chủ nghĩa, các dân tộc bị áp bức và tất cả các dân tộc yêu chuộng hòa bình, công lý trên toàn thế giới, trong đó có nhân dân Mỹ, những người đã thể hiện tinh thần đoàn kết và giúp đỡ tận tình cho cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân chúng tôi”.

Ông chỉ ra vẫn còn những nhiệm vụ nặng nề đang chờ đợi sau khi hiệp định được ký chính thức, nhưng tin tưởng rằng nhân dân Việt Nam sẽ hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ của mình. Ông gửi lời cảm ơn chân thành tới các nước xã hội chủ nghĩa, Chính phủ nhiều nước và nhân dân toàn thế giới vì đã cảm thông, ủng hộ và giúp đỡ tích cực về mọi mặt đối với cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam. “Trong những năm qua, biết bao người đấu tranh vì hòa bình ở nhiều nước đã phải chịu đàn áp, tù đày, thậm chí chắc chắn đã hy sinh mạng sống trong cuộc đấu tranh ủng hộ cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam? Những tình cảm quốc tế cao quý và những hy sinh cao cả này mãi mãi chiếm một vị trí trong trái tim chúng tôi”.

Báo Mỹ tường thuật về cuộc họp báo (Ảnh tư liệu)

Sau phần phát biểu, đồng chí Lê Đức Thọ dành 20 phút cho các câu hỏi và trả lời. Sau đây là một số câu hỏi và trả lời đáng chú ý:

Hỏi: Thứ nhất, đoàn kết quốc tế trong cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam có vai trò gì đối với sự thành công của đàm phán? Thứ hai, ông có nghĩ rằng chiến tranh Việt Nam sẽ là cuộc chiến cuối cùng trên thế giới?

Trả lời: Thắng lợi của nhân dân Việt Nam trước hết là nhờ sự nỗ lực của chính nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do đích thực. Nhưng thắng lợi này không thể tách rời khỏi sự giúp đỡ to lớn, mạnh mẽ của các nước xã hội chủ nghĩa, của giai cấp công nhân và các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới.

Hỏi: Ông đã nói trước đó rằng thỏa thuận sẽ được ký bởi Chính phủ Cách mạng Lâm thời (CPCMLT) với tư cách là một chính phủ. Tổng thống Thiệu và ông Trần Văn Lắm hôm qua cho biết họ sẽ từ chối ký một văn bản mà họ thấy có chữ ký của CPCMLT với tư cách là một chính phủ. Chính xác thì điều gì sẽ xảy ra?

Trả lời: Tình hình ở miền Nam Việt Nam có thể được mô tả như sau: Có hai chính quyền, hai quân đội, hai vùng kiểm soát và ba lực lượng chính trị. Không ai có thể phủ nhận sự thật này. Những người phủ nhận sự thật này sẽ tự coi mình là người mù. Dù sao đi nữa, sự thật này đã được phản ánh rõ ràng qua thỏa thuận sẽ được ký giữa Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (VNDCCH) và Hoa Kỳ và trong văn kiện sẽ được bốn bên ký kết tại hội nghị Paris, bởi bốn bộ trưởng ngoại giao, vào ngày 27/01.

Hỏi. Đêm qua Tổng thống Nixon nói Hoa Kỳ tiếp tục thừa nhận Chính phủ Sài Gòn là Chính phủ thực sự duy nhất của miền Nam Việt Nam. Chính phủ VNDCCH có đồng ý với quan điểm này không và nếu không thì sẽ làm gì?

Trả lời. Như tôi đã trả lời trước đó, tình hình ở Việt Nam được đặc trưng bởi sự tồn tại của hai chính quyền, hai quân đội, hai khu vực kiểm soát khác nhau và ba lực lượng chính trị, và ý tưởng này được phản ánh rõ ràng trong các điều khoản của hiệp định và quá trình đàm phán.

Các bạn có thể tham khảo lại văn bản, văn bản được hai bên ký kết, văn bản được bốn bên ký kết, tức là của VNDCCH, CPCMLT, Chính phủ Hoa Kỳ, Chính phủ VNCH, và bạn sẽ thấy rằng ý tưởng này được thể hiện rõ ràng trong hiệp định.

Hỏi: Có thể so sánh tình hình thống nhất ở Việt Nam với tình hình ở Đức hay Hàn Quốc hay không ?

Trả lời: Điều kiện ở Việt Nam khá khác biệt so với ở Hàn Quốc và Đức. Hơn nữa, Hiệp định Geneva năm 1954 công nhận độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam và quy định Vĩ tuyến 17 chỉ là giới tuyến quân sự tạm thời. Nó không thể được hiểu là ranh giới chính trị hoặc lãnh thổ.

Hơn nữa, Hiệp định Geneva năm 1954 quy định rằng các cuộc tổng tuyển cử phải được tổ chức nhằm mục đích thống nhất đất nước. Nhưng những quy định này đã không được thực hiện trong nhiều năm qua. Về nguyên nhân lịch sử của việc không thực hiện thỏa thuận chung mà chúng tôi đã nhiều lần giải thích cho các bạn, tôi nghĩ không cần thiết phải nhắc lại ở đây.

Hiệp định hiện nay có điều khoản rõ ràng là Hoa Kỳ cũng như các nước khác phải tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam.

Hiệp định hiện nay cũng quy định vĩ tuyến 17 chỉ là đường phân giới quân sự tạm thời. Nó không phải là một ranh giới chính trị hay lãnh thổ.

Vì vậy, Hiệp định cũng quy định hai miền Việt Nam cần sớm trao đổi ý kiến với nhau để thống nhất đất nước.

Vì vậy, chắc chắn nhân dân Việt Nam sẽ tiến tới sự thống nhất đất nước. Đây là bước tiến tất yếu của lịch sử. Không có thế lực nào có thể ngăn cản được bước tiến này. Hơn nữa, trong thỏa thuận có quy định rõ ràng về vấn đề này.

Bà Nguyễn Thị Bình ký Hiệp định Paris (Ảnh tư liệu)

Hỏi: Như ông vừa nói, nếu thỏa thuận mà ông đã ký và thỏa thuận tháng 12 (1972) ít nhiều giống nhau, thì tại sao lại có sự đổ vỡ vào tháng 12 và tại sao lại có các vụ ném bom của Mỹ?

Trả lời: Phải nói rằng, lúc đó việc đàm phán đang trong quá trình phát triển và tôi đã về nước để báo cáo Chính phủ. Đợt ném bom đầu tiên diễn ra vài giờ sau khi tôi về đến Hà Nội. Phải nói rằng những vụ đánh bom này đã thất bại hoàn toàn.

Về phản ứng trên thế giới từ các dân tộc, các tổ chức, các chính phủ, tôi tin rằng các nhà báo chắc chắn đã biết về phản ứng này. Và đương nhiên những vụ đánh bom này không hề giúp ích gì cho các cuộc đàm phán. Ngược lại, họ còn góp phần làm trì hoãn cuộc đàm phán. Ngoài ra, lần trước tôi đã có cơ hội thảo luận về chủ đề này với bạn.

Nhưng cuối cùng, phía chúng tôi và phía Mỹ đã đạt được thỏa thuận. Đó là một chiến thắng rất vĩ đại của nhân dân chúng tôi.

Hỏi: Mối quan hệ tương lai giữa Hoa Kỳ và miền Bắc Việt Nam sẽ như thế nào sau khi ký hiệp định chính thức ?

Trả lời: Về vấn đề này, Điều 22 khẳng định rằng việc chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam cũng như việc áp dụng nghiêm ngặt Hiệp định hiện tại sẽ tạo điều kiện cho việc thiết lập giữa nước VNDCCH và Hoa Kỳ quan hệ mới bình đẳng và cùng có lợi trên cơ sở tôn trọng, độc lập, chủ quyền lẫn nhau và không can thiệp lẫn nhau vào công việc nội bộ của mỗi nước.

Hỏi: Những thỏa thuận cụ thể đã đạt được liên quan đến số lượng và hình thức viện trợ của Hoa Kỳ cho việc tái thiết Việt Nam.

Trả lời: Vấn đề đã được thảo luận với phía Hoa Kỳ và sẽ tiếp tục được thảo luận với phía Hoa Kỳ. Hoa Kỳ không thể trốn tránh trách nhiệm góp phần hàn gắn vết thương chiến tranh sau bao nhiêu năm chiến tranh.

Hỏi: Các bên miền Nam Việt Nam sẽ gặp nhau ở đâu, ở Paris hay ở chính miền Nam Việt Nam? Và thứ hai, những quy định nào đã được đưa ra để đạt được lệnh ngừng bắn ở Lào và Campuchia?

Trả lời: Sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, hai bên Việt Nam sẽ gặp nhau để bàn bạc các vấn đề thủ tục và xác định địa điểm cho cuộc gặp tiếp theo. Các cuộc đàm phán giữa VNDCCH và Hoa Kỳ giải quyết vấn đề hòa bình ở Việt Nam.

Vấn đề hòa bình ở Lào và Campuchia thuộc thẩm quyền và chủ quyền của nhân dân Lào và Campuchia.

Hỏi: Các cuộc gặp giữa hai bên miền Nam Việt Nam có dựa trên sự bình đẳng của hai bên và thủ tục ký kết hiệp định và nghị định thư hay không ?

Trả lời: Hai bên miền Nam Việt Nam sẽ gặp nhau trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau và không loại bỏ lẫn nhau.

Bốn bộ trưởng ngoại giao sẽ ký hiệp định và ba nghị định thư, và hai bên - VNDCCH và Hợp chủng quốc Hoa Kỳ - sẽ ký bốn nghị định thư, nghị định thư thứ tư chỉ liên quan đến Hoa Kỳ và VNCH vì đây là một nghị định thư liên quan đến việc rà phá bom mìn ở miền Bắc Việt Nam.

Hỏi: Mối liên hệ giữa CPCMLT và chính quyền Sài Gòn sẽ thế nào ?

Trả lời: Hiện nay bà Bình đang ở Paris. Đương nhiên chúng tôi chờ đợi chữ ký của bốn bộ trưởng ngoại giao. Đương nhiên sau khi hòa bình được lập lại, các bên sẽ tiến hành tham vấn và sẽ không có bất kỳ khó khăn nào trong việc di chuyển.

Hỏi: CPCMLT đã thành lập Thủ đô ở miền Nam Việt Nam chưa?

Trả lời: Sau khi hòa bình lập lại, tất nhiên CPCMLT sẽ có bộ máy và cơ chế chính phủ cũng như trụ sở của mình ở miền Nam Việt Nam. Bạn sẽ biết về điều đó. Tại sao chúng tôi không nói với bạn trụ sở của Chính phủ trước đây là vì nếu biết thì Mỹ sẽ ném bom.

Kết thúc phần hỏi và trả lời, đồng chí Lê Đức Thọ một lần nữa cảm ơn các nhà báo. Ông nói “Trong suốt cuộc kháng chiến lâu dài và trong nhiều năm đàm phán, những người bạn nhà báo của chúng tôi đã theo dõi chặt chẽ tình hình. Tôi có thể nói rằng các bạn đã đóng góp một phần vào việc tái lập hòa bình ở Việt Nam.

Thay mặt Chính phủ và nhân dân Việt Nam, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các bạn. Tôi đã hoàn thành nhiệm vụ của mình và tôi sẽ sớm trở về đất nước của mình. Tôi xin nhân cơ hội này để nói lời tạm biệt và cảm ơn các bạn, và vì Tết Việt Nam đã gần kề nên tôi xin chúc các bạn một Tết Việt Nam vui vẻ”.

Buổi họp báo của Cố vấn Lê Đức Thọ được báo chí Mỹ tường thuật chi tiết. Đồng chí Lê Đức Thọ không ở lại tham dự lễ ký chính thức Hiệp định. Ông chào tạm biệt các quan chức Pháp để về Hà Nội vào ngày 26/01. Ông nói “Nhiệm vụ của tôi đã hoàn thành”.

Ngày 27/01/1973, Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam chính thức được ký kết.

LVS