Chiến tranh Việt Nam đứng ở đâu trong số các cuộc chiến tranh, nội chiến của Hoa Kỳ

Cho đến đầu thế kỷ XXI, chiến tranh Việt Nam vẫn giữ vị trí cuộc chiến tranh đắt giá nhất đối với Hoa Kỳ kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Năm 2019, trang mạng USATODAY.COM đã nghiên cứu, tính toán, xếp loại các cuộc chiến tranh, nội chiến mà Hoa Kỳ đã trải qua. Cùng với thời gian, chiến tranh Việt Nam đã nhường chỗ cho những cuộc chiến tốn kém hơn của Hoa Kỳ , tuy nhiên, nó vẫn là cuộc chiến tranh đã để lại những hậu quả nặng nề, kéo dài cho Hoa Kỳ trong suốt 25 năm cuối thế kỷ XX

12. Chiến tranh năm 1812, kéo dài 2 năm 8 tháng, tổn phí 1,78 tỷ USD, 15.000 người Mỹ chết

Quốc gia Hoa Kỳ mới thành lập đang tranh chấp với Đế quốc Anh vào đầu thế kỷ 19. Hoa Kỳ tuyên bố người Anh đang cố gắng hạn chế thương mại và buộc các thủy thủ Hoa Kỳ phục vụ trong Hải quân Hoàng gia, những bất bình liên quan đến cuộc chiến của Anh với Pháp. Hoa Kỳ cũng có tham vọng mở rộng sang Canada do Anh kiểm soát. Hoa Kỳ đã bị từ chối trong cuộc xâm lược Canada và chịu nhiều thất bại khác, bao gồm cả việc chiếm và đốt cháy Washington, D.C. Mặc dù vậy, Hoa Kỳ đã chống lại một cuộc bắn phá của hải quân Anh vào các cơ sở quân sự ở Baltimore và đánh bại người Anh ở New Orleans. Hiệp ước Ghent đã kết thúc cuộc chiến kéo dài gần ba năm, với việc Hoa Kỳ vẫn giữ được chủ quyền của mình, nhưng Hoa Kỳ đã bị ngăn cản không cho mở rộng về phía bắc vào Canada. Cuộc chiến năm 1812 đã tiêu tốn của 1,78 tỷ đô la. Khoảng 15.000 người Mỹ đã chết trong chiến tranh.

11. Chiến tranh Mỹ-Mexico, kéo dài 1 năm 9 tháng, tổn phí 2,72 tỷ USD, 13.283 người Mỹ chết

Diễn ra từ năm 1846 đến đầu năm 1848, Chiến tranh Mexico-Mỹ đã tiêu tốn của Hoa Kỳ 2,72 tỷ đô la, cuộc chiến tốn kém thứ 11 trong lịch sử Hoa Kỳ. Cốt lõi của sự tranh chấp là Texas, quốc gia đã giành được độc lập từ Mexico một thập kỷ trước đó. Các cuộc giao tranh dọc theo Rio Grande dẫn đến các cuộc đụng độ như Trận Palo Alto dẫn đến kết quả là người Mỹ chiến thắng. Chiến tranh kết thúc vào ngày 2 tháng 2 năm 1848, với Hiệp ước Guadalupe-Hidalgo. Hiệp định đã thiết lập Rio Grande làm biên giới phía nam của Texas và Hoa Kỳ đã giành được đất đai ở California, Utah, Nevada, Arizona và New Mexico ngày nay.

10. Cách mạng Mỹ, kéo dài 8 năm, 5 tháng, tổn phí 2,75 tỷ USD, 4.435 người Mỹ chết

Cuộc chiến giành độc lập kéo dài 8 năm khiến các thuộc địa Mỹ tốn hơn 2,75 tỷ USD và khoảng 4.400 sinh mạng. Cuộc chiến bắt đầu với việc nổi dậy chống lại việc đánh thuế bất công, nó kết thúc với việc các thuộc địa và đồng minh của họ đánh bại Đế quốc Anh, từ chối các cấu trúc xã hội và chính trị của châu Âu để ủng hộ một nền cộng hòa. Hiệp ước Paris chấm dứt chiến tranh năm 1783, chính thức công nhận Hoa Kỳ là một quốc gia độc lập và thiết lập các biên giới của mình.

9. Chiến tranh Tây Ban Nha - Mỹ, kéo dài 4 tháng, tiêu tốn 10,33 tỷ USD với 2.446 lính Mỹ tử trận

Cuộc chiến xảy ra khi tàu USS Maine, được điều đến Havana để bảo vệ lợi ích của Mỹ, bất ngờ bị nổ vào năm 1898, những lời kêu gọi can thiệp của Mỹ ngày càng gia tăng. Quốc hội chính thức tuyên chiến dưới bối cảnh của Học thuyết Monroe, cấm châu Âu can thiệp vào Tây Bán cầu. Lực lượng Hoa Kỳ đã đè bẹp các lực lượng Tây Ban Nha trên toàn thế giới. Cuộc chiến tiêu tốn 10,33 tỷ USD và Mỹ đã giành được đảo Guam, Puerto Rico và Philippines ở Thái Bình Dương. Kết quả của cuộc chiến, Mỹ nổi lên như một cường quốc toàn cầu.

8. Nội chiến Hoa Kỳ, kéo dài 4 năm, tiêu tốn 68,17 tỷ USD, 750.000 lính tử trận

Trong nhiều thập kỷ, số người chết được chấp nhận từ lâu trong Nội chiến là khoảng 620.000 người. Nhưng một nghiên cứu được xuất bản vào năm 2011 bởi nhà sử học J. David Hacker đã nâng tổng số đó lên 750.000 sinh mạng, cao nhất cho đến nay so với bất kỳ cuộc xung đột nào của Hoa Kỳ. Cuộc chiến, bắt đầu vào năm 1861, đã tranh cãi về các vấn đề nô lệ và quyền của các bang. Tướng Liên minh Robert E. Lee đầu hàng Tướng Liên minh Ulysses S. Grant tại Tòa án Appomattox, Virginia, bốn năm sau đó. Vào thời điểm đó, cuộc chiến để giữ nước Mỹ thống nhất và xóa bỏ chế độ nô lệ đã tiêu tốn của Liên minh 68,17 tỷ đô la.

7. Chiến tranh vùng Vịnh Ba Tư, 7 tháng, 116,6 tỷ USD, 343 lính Mỹ tử trận

Chiến tranh vùng Vịnh Ba Tư, một trong những cuộc xung đột ngắn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, tiêu tốn 116,6 tỷ USD, hay chỉ 0,3% GDP của Hoa Kỳ vào năm 1991. Căng thẳng gia tăng ở Trung Đông khi Saddam Hussein đưa quân chiếm đóng Kuwait vào tháng 8 năm 1990. Bất chấp những lời kêu gọi từ Hoa Kỳ và các quốc gia yeu cầu Iraq rút quân, Hussein từ chối. Vài tháng sau, một liên minh lớn do Hoa Kỳ dẫn đầu bao gồm các đồng minh NATO và các quốc gia Trung Đông như Ai Cập và Ả Rập Xê Út đã bắt đầu Chiến dịch Bão táp sa mạc. Cuộc tiến công chỉ kéo dài 42 ngày và kết thúc với sự thảm bại của Iraq vào tháng 2 năm 1991. Hussein đồng ý công nhận chủ quyền của Kuwait. Tuy nhiên, Hussein vẫn nắm quyền. Là cuộc xung đột lớn đầu tiên sau Chiến tranh lạnh.

Sư đoàn kỵ binh số 1 Mỹ triển khai trên sa mạc Saudi Arabia ngày 4/11/1990 (Ảnh: AP)

6. Thế chiến thứ nhất, 1 năm 7 tháng, 381, 8 tỷ USD, 116.516 lính Mỹ tử trận

Chiến tranh nổ ra ở châu Âu vào năm 1914, nhưng Hoa Kỳ vẫn giữ thái độ trung lập trong ba năm tiếp theo. Các tổ chức tài chính của Mỹ thịnh vượng nhờ cho các bên tham chiến, chủ yếu là Pháp và Anh cho vay tiền. Tuy nhiên, Hoa Kỳ dần dần bị kéo vào cuộc xung đột chủ yếu là do Đức sử dụng chiến tranh tàu ngầm không hạn chế chống lại tất cả các tàu liên kết với các quốc gia mà nước này đang chiến đấu. Khi tình báo Anh tiết lộ một liên lạc từ các nhà ngoại giao Đức với các phái viên Mexico đề xuất một liên minh giữa hai nước nếu Hoa Kỳ tham chiến chống lại Đức, Mỹ buộc phải hành động. Hoa Kỳ tuyên chiến với Đức vào ngày 2 tháng 4 năm 1917. Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc 19 tháng sau đó, gây thiệt hại sinh mạng của hơn 116.000 quân. Cuộc chiến tranh khiến Hoa Kỳ thiệt hại 381,8 tỷ đô la.

5. Chiến tranh Triều Tiên, 3 năm 1 tháng, 389,81 tỷ USD, 36.574 lính Mỹ tử trận

Vào tháng 6 năm 1950, quân đội Triều Tiên với sự hỗ trợ của Liên Xô đã vượt qua vĩ tuyến 38 chia cắt hai miền Bắc và Nam Triều Tiên, bắt đầu Chiến tranh Triều Tiên. Tổng thống Harry Truman đã nhờ đến sự ủng hộ của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc yêu cầu quân đội Bắc Triều Tiên rút khỏi miền Nam. Tuy nhiên, Tướng Douglas MacArthur đã truy đuổi quân Bắc Triều Tiên đến sông Áp Lục, biên giới phía bắc giữa Trung Quốc và bán đảo Triều Tiên. Người Trung Quốc giải thích hành động của MacArthur là hành động chiến tranh và tham gia vào cuộc xung đột, đẩy quân đội Liên Hợp Quốc xuống bán đảo. Cuộc chiến cuối cùng kết thúc sau khi Dwight Eisenhower trở thành tổng thống và đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân nếu Triều Tiên hoặc Trung Quốc không tôn trọng vĩ tuyến 38 làm ranh giới giữa hai nước. Chiến tranh Triều Tiên đã khiến Hoa Kỳ thiệt hại 389,81 tỷ USD và khoảng 36.000 sinh mạng.

Tướng Douglas MacArthur (mặc áo khoác da) thị sát mặt trận Inchon mới được mở ra ở Tây Hàn Quốc vào ngày 19/9/1950 (Ảnh: AP)

4. Chiến tranh Việt Nam, 17 năm 9 tháng, 843, 63 tỷ USD, 58.220 lính Mỹ tử trận

Cuộc chiến ở Việt Nam đã tiêu tốn của Hoa Kỳ 843,63 tỷ đô la trong năm 2019, hay 2,3% GDP vào năm 1968. Vào cuối cuộc xung đột, tên của hơn 58.000 binh sĩ đã chết được ghi trên Đài tưởng niệm Cựu chiến binh Việt Nam ở Washington, DC. Người Việt Nam đánh bại quân Pháp vào năm 1954, chấm dứt một thời kỳ tàn bạo của chế độ thực dân, Hiệp định Genève quy định rằng tổng tuyển cử ở miền Nam vào năm 1956. Tuy nhiên, Hoa Kỳ đã hỗ trợ Ngô Đình Diệm xây dựng chính thể Việt Nam Cộng hòa. Vào thời điểm Hoa Kỳ đưa quân vào năm 1965, ông Diệm đã bị ám sát và sự ủng hộ của người Việt Nam đối với chính phủ quân sự mới của miền Nam Việt Nam đã mất dần. Vào cuối những năm 1960, sự ủng hộ của công chúng đối với cuộc chiến tranh ở Hoa Kỳ đã giảm dần. Quân đội Mỹ buộc phải rút đi tháng 3 năm 1973 và miền Nam Việt Nam được giải phóng để xây dựng nước Việt Nam thống nhất.

Lính Mỹ trong chiến tranh Việt Nam (Ảnh Tạp chí Life)

3. Chiến tranh Afganistan, từ 2001 đến nay, 910,47 tỷ USD, 2.285 lính Mỹ tử trận

Hoa Kỳ bị lôi kéo vào một cuộc chiến đang diễn ra ở Afghanistan kể từ năm 2001. Sau vụ tiến công khủng bố vào ngày 11 tháng 9 năm 2001, Hoa Kỳ đã đưa quân vào quốc gia Trung Á này để tiêu diệt Taliban cầm quyền, tổ chức đã cung cấp cho al-Qaeda, nhóm khủng bố chịu trách nhiệm về vụ tấn công khủng bố 11/9 nơi trú ẩn an toàn. Tuy nhiên, trong hơn 17 năm kể từ khi chiến tranh bắt đầu, quân đội Mỹ cho đến nay vẫn chưa thể thiết lập Afghanistan như một nơi ổn định và an toàn. Cuộc chiến ở Afghanistan vẫn chưa đến hồi kết và chi tiêu quân sự cho cuộc chiến này sẽ tiếp tục tăng lên.

2. Chiến tranh Irag, 7 năm 5 tháng, tiêu tốn 1.010 tỷ USD, 4.410 lính Mỹ tử trận

Cuộc xung đột ở Iraq đã khiến Hoa Kỳ thiệt hại khoảng 1 nghìn tỷ USD. Lấy cớ chính quyền Irag tàng trữ vũ khí hủy diệt hàng loạt, quân đội Hoa Kỳ đã đưa quân vào Iraq vào năm 2003 và lật đổ Saddam Hussein. Chính phủ Hoa Kỳ coi các cuộc bầu cử ở Iraq, cũng như đào tạo nhân viên quân sự để giúp ổn định khu vực, là những thành công. Mặc dù vậy, đất nước vẫn tiếp tục bị tàn phá bởi xung đột và khủng bố.

1. Chiến tranh thế giới thứ hai, 3 năm 9 tháng, 4.690 tỷ USD, 405.399 lính Mỹ tử trận

Hoa Kỳ đã chi hơn 4 nghìn tỷ đô la, tương đương 36% GDP của mình trong Thế chiến thứ hai. Hơn 400.000 lính Hoa Kỳ đã thiệt mạng nhằm đánh bại Đức Quốc xã, Ý và Nhật Bản. Sự tham dự của Hoa Kỳ chính thức bắt đầu vào ngày 8 tháng 12 năm 1941, một ngày sau khi Nhật Bản tiến công Trân Châu Cảng. Hoa Kỳ chính thức tuyên chiến với Đức và Ý ba ngày sau đó, sau khi Đức và Ý tuyên chiến với Mỹ. Sau khi chiếm hầu hết châu Âu, Đức tiến công Liên Xô. Liên Xô gánh chịu phần lớn xung đột trên bộ với Đức trước khi Hoa Kỳ và các đồng minh mở mặt trận phía Tây vào năm 1944. Chiến tranh châu Âu kết thúc vào tháng 5 năm 1945, và Nhật Bản đầu hàng sau khi Hoa Kỳ ném bom hạt nhân xuống Hiroshima và Nagasaki vào tháng 8 /1945. Hoa Kỳ và Liên Xô nổi lên từ Thế chiến II với tư cách là siêu cường lớn nhất thế giới và trở thành đối thủ của nhau trong Chiến tranh lạnh.

Như vậy, cho đến nay, về chi phí, chiến tranh Việt Nam đang xếp thứ tư, sau Chiến tranh thế giới thứ II, chiến tranh Irag và Afganistan. Về thời gian, chiến tranh Việt Nam đang xếp thứ hai, sau chiến tranh Afganistan. Về số lính Mỹ tử trận, chiến tranh Việt Nam xếp thứ ba, sau chiến tranh thế giới thứ hai và thứ nhất.

Lê Minh (Lược dịch và Tổng hợp)