Đại dịch Covid-19 khoét sâu bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục

Ngày 23/6, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc đã công bố báo cáo nhấn mạnh, đại dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19 đang làm gia tăng bất bình đẳng trong giáo dục, bên cạnh những nguyên nhân dai dẳng như đói nghèo và phân biệt đối xử.

Năm 2018, có 258 triệu trẻ em hoàn toàn không được đến trường. (Ảnh minh họa. Nguồn: AFP)

Theo báo cáo công bố ngày 23/6 của Tổ chức Giáo dục, khoa học và văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO), ở nhiều nước, trẻ em thuộc các cộng đồng nghèo đói, trẻ em gái, người khuyết tật, người di cư và các dân tộc thiểu số là những nhóm ít có cơ hội đi học.

Năm 2018, có 258 triệu trẻ em hoàn toàn không được đến trường, chiếm 17% số trẻ trong độ tuổi đi học và hầu hết là ở các nước Nam Á và Trung Á, cũng như khu vực Nam sa mạc Sahara mà nguyên nhân chính là do nghèo đói. 

Báo cáo của UNESCO nhấn mạnh, đại dịch Covid-19 đã "khoét sâu thêm" bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục. Trong bối cảnh hơn 90% học sinh toàn cầu phải ở nhà vì trường học đóng cửa, trẻ em ở các gia đình có điều kiện vật chất hơn có thể tiếp tục học tập từ xa qua máy tính, điện thoại di động và Internet, nhưng hàng triệu em khác lại không được may mắn như vậy.

Theo Tổng Giám đốc UNESCO, Audrey Azoulay, bài học rút ra từ các dịch bệnh trước đây như dịch Ebola, cho thấy, các cuộc khủng hoảng y tế có thể khiến nhiều người bị bỏ lại phía sau, đặc biệt là các trẻ em gái trong những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, nhiều em trong số này không thể trở lại trường học. 

Báo cáo cũng cho biết, ở các nước có thu nhập thấp và trung bình, thanh thiếu niên ở các gia đình giàu có nhất - chiếm khoảng 20% tổng dân số - có khả năng học xong trung học cơ sở cao gấp 3 lần so với các em có hoàn cảnh khó khăn. Ở các nước này, trẻ khuyết tật có khả năng đạt được trình độ đọc tối thiểu thấp hơn 19% so với trẻ em bình thường. Trong khi đó, tại 20 nước nghèo, chủ yếu ở khu vực Nam sa mạc Sahara, trẻ em gái ở nông thôn hầu như không học hết trung học cơ sở. 

Liên quan đến người di cư, báo cáo cho thấy, ở các nước có thu nhập cao hơn, trẻ em 10 tuổi được dạy bằng ngôn ngữ khác tiếng mẹ đẻ đạt điểm kiểm tra đọc thấp hơn 34% so với người bản ngữ. Tại Mỹ, học sinh thuộc cộng đồng LGBTI (viết tắt của người đồng tính nữ và nam, song tính, hoán tính và liên giới tính) có nguy cơ bỏ học cao gấp gần 3 lần vì cảm thấy không an toàn tại trường học. 

Theo báo cáo, các nhóm thiểu số bị gạt ra ngoài hệ thống giáo dục do nhiều vấn đề liên quan tới chương trình giảng dạy, mục tiêu học tập, những quan điểm rập khuôn trong sách giáo khoa, phân biệt đối xử trong phân bổ và đánh giá tài nguyên, dung túng bạo lực và bỏ bê nhu cầu chính đáng của các nhóm này. 

Bên cạnh đó, UNESCO cũng cho biết, vẫn còn hai quốc gia ở châu Phi cấm nữ sinh có thai đến trường, 117 nước cho phép tảo hôn và 20 nước chưa phê chuẩn công ước quốc tế cấm lao động trẻ em. Có khoảng 335 triệu trẻ em gái đi học ở những ngôi trường thiếu nước sạch, sản phẩm và dịch vụ vệ sinh... 

Báo cáo cũng đồng thời chỉ ra tình trạng trẻ em bị chia thành nhiều nhóm giáo dục tách biệt ở nhiều nước, làm trầm trọng hơn tình trạng phân biệt đối xử và xa lánh.

Ngoài ra, chỉ có 41 nước trên thế giới chính thức công nhận ngôn ngữ ký hiệu, trong khi các trường học trên toàn thế giới có nhu cầu kết nối Internet hơn là chăm lo cho học sinh khuyết tật. Do vậy, UNESCO đã kêu gọi các quốc gia chú trọng hơn đối với học sinh khuyết tật khi mở cửa lại trường học sau một thời gian đóng cửa do dịch Covid-19.

UNESCO cũng hối thúc các chính phủ hướng tới một nền giáo dục bao trùm hơn để vượt qua thách thức và thúc đẩy tiến bộ xã hội.