Nhà khoa học nữ phát hiện ra virus Corona đầu tiên trên thế giới

June Almeida, nhà khoa học nữ người Anh là người đầu tiên phát hiện ra virus Corona.

SARS-CoV-2 là một chủng mới của virus Corona, virus lần đầu tiên được nhận diện bởi Tiến sĩ June Almeida vào năm 1964. Phát hiện của bà Almeida được tiến hành tại Phòng thí nghiệm thuộc Bệnh viện St Thomas, London (Anh) vào đầu thập niên 1960.  June Almeida đã trở thành người tiên phong trong chẩn đoán hình ảnh virus, một công việc đang trở nên vô cùng quan trọng trong cuộc chiến chống đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19, do virus Corona chủng mới (SARS-CoV-2) gây ra, hiện nay.

Nhà virus học June Almeida sinh năm 1930 và lớn lên trong một khu phố gần công viên Alexandra ở phía Đông Bắc thành phố Glasgow, Anh. Cô rời trường học từ năm 16 tuổi, đồng nghĩa không theo đuổi sự nghiệp giáo dục ở các bậc cao. Tuy nhiên, Almeida lại có được một công việc trong lĩnh vực khoa học là kỹ thuật viên phòng thí nghiệm về mô bệnh học tại Bệnh viện Hoàng gia Glasgow. Sau đó, cô chuyển đến London để tiếp tục sự nghiệp. 

Năm 1954, June Almeida kết hôn với Enriques Almeida, một nghệ sĩ người Venezuela. Cặp vợ chồng và cô con gái nhỏ của họ chuyển đến Toronto, Canada. Theo nhà văn y khoa George Winter, tại Viện Ung thư Ontario, bác sĩ Almeida đã phát triển các kỹ năng nổi bật về nghiên cứu virus của mình nhờ một chiếc kính hiển vi điện tử. Bà đã đi tiên phong trong một phương pháp giúp hình dung ra virus tốt hơn bằng cách sử dụng các kháng thể để tập hợp chúng.

Tài năng của Almeida được công nhận ở Anh và cuối cùng bà được mời trở lại làm việc tại Trường Y khoa Bệnh viện St Thomas ở London vào năm 1964. Đây chính là bệnh viện vừa qua đã điều trị cho Thủ tướng Anh Boris Johnson khi ông mắc COVID-19.

Khi trở về nước, Almeida bắt đầu hợp tác với Tiến sĩ David Tyrrell, người điều hành chương trình nghiên cứu về bệnh cảm lạnh thông thường ở Salisbury, Wiltshire.

Theo nhà văn Winter, Tiến sĩ Tyrrell đã nghiên cứu dịch mũi từ các tình nguyện viên và nhóm của ông phát hiện ra rằng dịch này là nơi phát triển khá nhiều loại virus liên quan đến cảm lạnh thông thường nhưng không phải tất cả. Một mẫu đặc biệt, được biết đến với tên B814, là từ dịch mũi của một học sinh trường nội trú ở Surrey năm 1960. Nhóm nghiên cứu nhận thấy họ có thể làm lây nhiễm các triệu chứng cảm lạnh thông thường cho các tình nguyện viên nhưng họ không thể phát triển 814 trong nuôi cấy tế bào (cell cultures) thường quy.

Tuy nhiên, các nghiên cứu với tình nguyện viên đã chứng minh sự tăng trưởng của B814 trong nuôi cấy cơ quan (organ cultures) và Tiến sĩ Tyrrell tự hỏi liệu có thể quan sát nó dưới kính hiển vi điện tử hay không.

Vào tháng 6/1964, nhóm của Tyrrell gửi các mẫu B814 cho Tiến sĩ Almeida. Tại phòng thí nghiệm, bà Almeida đã quan sát được các virus trong mẫu dịch, được bà mô tả là giống như virus cúm nhưng không giống hoàn toàn. Almeida đã lần đầu tiên nhận diện được thứ siêu vi trùng sau đó được gọi tên là virus Corona.

Virus Corona là một nhóm virus có hình dạng quầng, hoặc giống như vương miện khi nhìn dưới kính hiển vi. Tiến sĩ Almeida thực ra đã nhìn thấy những "hạt" virus như vậy trước đây, khi bà điều tra về viêm gan ở chuột và viêm phế quản truyền nhiễm ở gà. Tuy nhiên, bài báo của bà gửi cho một tạp chí đã bị từ chối "bởi các nhà biên tập cho rằng những hình ảnh bà đưa ra chỉ là những bức ảnh chất lượng xấu về các 'hạt' virus cúm".

Phát hiện mới về chủng virus được ký hiệu là B814 cuối cùng được đăng trên Tạp chí Y học Anh năm 1965 và những bức ảnh đầu tiên virus mới được công bố trên Tạp chí Virus học Tổng hợp 2 năm sau đó.

Chính Tiến sĩ Tyrrell và Tiến sĩ Almeida, cùng với Giáo sư Tony Waterson, người phụ trách tại Bệnh viện St Thomas đã đặt tên cho B814 là Coronavirus vì hình ảnh của nó giống như chiếc vương miện hoặc quầng sáng bao quanh.

Tiến sĩ Almeida sau đó làm việc tại Trường Y Sau Đại học ở London, nơi bà được trao bằng tiến sĩ. Bà kết thúc sự nghiệp của mình tại Viện Wellcome, nơi cái tên June Almeda được đặt cho một số bằng sáng chế trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh virus.

Sau khi rời Viện Wellcome, Tiến sĩ Almeida làm giáo viên yoga nhưng rồi lại trở lại với ngành virus học trong vai trò cố vấn vào cuối những năm 1980 khi bà giúp chụp những bức ảnh mới lạ về virus HIV.

June Almeida qua đời năm 2007, ở tuổi 77. Mười ba năm sau khi qua đời, cuối cùng bà đã được công nhận là người tiên phong trong việc nâng cao hiểu biết và nhận dạng loại virus đang càn quét khắp thế giới hiện nay.

Bảo Khánh