Sốc - Sự Trỗi Dậy Của Chủ Nghĩa Tư Bản Thảm Họa

Tên sách: Sốc - Sự Trỗi Dậy Của Chủ Nghĩa Tư Bản Thảm Họa
Tác Giả: Naomi Klein
 Năm Xuất Bản: 2016
 Số Trang: 692
 Nhà Xuất bản: NXB Thế Giới

Sốc – Sự trỗi dậy của chủ nghĩa tư bản thảm họa gắn kết lịch sử, kinh tế, toàn cầu hóa, thiên tai và địa chính trị vào một bức tranh ảm đạm. Klein cho rằng Chủ nghĩa tư bản thảm họa đã được đưa vào thực tiễn trên toàn thế giới, được hỗ trợ bởi Milton Freidman và Chicago Boys. Quyển sách này cho rằng để đưa vào thực tiễn các nguyên lý rất phổ biến của nền kinh tế thị trường tự do, việc thực hiện các chính sách đó phải xảy ra trực tiếp sau một cú sốc đối với ý thức quốc gia. Cú sốc như vậy có thể ở dạng một cuộc tấn công khủng bố, thảm họa hoặc đảo chính. Theo Klein, con người mất phương hướng đến mức họ không thể tự bảo vệ mình một cách thỏa đáng trước tiền lương giảm đột ngột, lạm phát cao và tư nhân hóa các dịch vụ xã hội như giáo dục và chăm sóc sức khỏe.

Trong khi sự mất phương hướng của quần chúng cho phép các chính sách được thực thi, nó không xóa bỏ mọi sự phản đối. Để hoàn toàn đạt được điều đó, cú sốc chính được kết hợp với cú sốc phụ. Những người chống lại thị trường tự do bị bắt cóc, tra tấn, giết hoặc buộc phải lưu vong. Tuy nhiên, đây không phải là một dự án tách biệt với các chính sách kinh tế. Milton Friedman cố gắng nâng mục tiêu của họ lên một mức độ khoa học để giảm thiểu yếu tố con người.

Ban đầu, ý tưởng là thị trường tự do và chính trị dân chủ song hành với nhau, nhưng khi các thí nghiệm diễn ra ở Mỹ Latinh, họ thấy rõ rằng một chế độ độc đoán là loại duy nhất hoàn toàn có thể sử dụng sức mạnh quân sự để thực thi loại khủng bố toàn diện cần thiết để làm suy giảm dân số đến mức không có khả năng phản kháng, nơi đã mất tất cả kết nối với văn hóa và các giá trị thuần túy. Đối với thế giới bên ngoài, sự nghèo đói và mất tích thường vô hình. Sự giàu có được củng cố vào tay của giới thượng lưu. GDP tăng trưởng và một phép màu kinh tế xảy ra trong khi chăm sóc sức khỏe trở nên không tồn tại và nạn đói, tra tấn đang lan tràn. Các tập đoàn có thể mua lại thị trường quốc hữu hóa trước đây với giá cực kỳ thấp. Các đoàn viên công đoàn bị giam giữ và tra tấn trong cả nước, và đôi khi tại chỗ làm việc riêng của họ. Ngay cả giới tinh hoa của công ty cũng không an toàn, vì bất kỳ ai phản đối chế độ mới đều có thể bị cách chức, trục xuất hoặc tệ hơn. Cuối cùng, một điểm cốt yếu của quyển sách là những thất bại của các nền kinh tế thị trường tự do. Các chính sách kinh tế được thực hiện một cách tiêu biểu hóa bởi cách bán bớt thị trường quốc gia, như nhiên liệu, cho người trả giá thấp nhất, cũng như tư nhân hóa giáo dục, chăm sóc sức khỏe và dịch vụ bưu chính. Lạm phát leo thang, tiền lương giảm mạnh và người dân chết đói.

Để chứng minh luận điểm của mình, cuốn sách hỏi và trả lời năm câu sau: Chủ nghĩa tập đoàn là gì? Các phương pháp cho hai loại sốc này đến từ đâu? Khủng bố nhà nước có hệ thống được thực hiện trong trường hợp nào? Ai đã bị giết và tại sao? Kinh tế thị trường tự do có hoạt động không? Liên quan đến các phương pháp gây sốc kinh tế, các ý tưởng rõ ràng từ nhiều người Mỹ khác nhau liên quan đến Trường Kinh tế Chicago. Với Milton Friedman là người lãnh đạo của họ, ông và các môn đệ của mình đã theo đuổi chính sách mở cửa, tư nhân hóa thị trường với lòng nhiệt thành tôn giáo. Để truyền bá những lý tưởng này và thực hành chúng trên mô hình toán học, Quỹ Ford và tài trợ của chính phủ đã giúp gửi hàng chục học giả Latino đến trường Milton Friedman. Sau đó, họ mang theo lý tưởng kinh tế đến Indonesia và Mỹ Latinh. Thật không may là quá trình ngoại giao đã không chấp nhận được lý tưởng đó vì Mỹ Latinh trong những năm 1970 rất nghiêng về phía còn lại của ý tưởng. Quá trình dân chủ đã bầu những người như Salvador Allende và văn hóa của họ tôn kính những người như Pablo Neruda.

Tóm lại thì Sốc – Sự trỗi dậy của chủ nghĩa tư bản thảm họa cho thấy một khía cạnh của chủ nghĩa tư bản mà chúng ta muốn bỏ qua: lạm phát, tăng lương, đoàn kinh tế phát triển tràn lan và bạo lực hóa. Chủ nghĩa tư bản không phải là xấu xa, nhưng nó cũng không phải là một khoa học thuần túy và đáng được tôn sùng như tôn giáo.

Theo Nhã Nam