Anh bắt đầu đàm phán gia nhập CPTPP và “thế trận” tiếp cận ASEAN

Vương quốc Anh đã chính thức bắt đầu đàm phán gia nhập Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), khi nước này tìm cách thiết lập quan hệ thương mại chặt chẽ hơn với châu Á sau khi rút khỏi Liên minh châu Âu (EU).

Việc Vương quốc Anh quan tâm đến việc tham gia CPTPP cho thấy tham vọng của chính phủ trong việc mở rộng quan hệ kinh tế với các thị trường châu Á ngoài Trung Quốc, chẳng hạn như với ASEAN có thị trường tiêu dùng hơn 600 triệu dân. Mặc dù tất cả 11 thành viên CPTPP đã ký thỏa thuận nhưng vẫn chưa có hiệu lực đối với tất cả các bên. CPTPP có hiệu lực đối với sáu nước phê chuẩn đầu tiên - Úc, Canada, Nhật Bản, Mexico, New Zealand và Singapore - vào ngày 30/12/2018 và có hiệu lực ngay sau đối với Việt Nam, vào ngày 14/1/2019. Tiếp theo, CPTPP sẽ có hiệu lực đối với Peru vào ngày 19/9/2021 tới.

Ảnh minh họa

11 thành viên CPTPP đại diện cho GDP khoảng 13,5 nghìn tỷ USD, hay 13,4% GDP toàn cầu, khiến nó trở thành một trong những thỏa thuận thương mại lớn nhất thế giới. CPTPP loại bỏ hoặc giảm ít nhất 95% thuế quan đối với các sản phẩm thương mại quốc tế giữa các nước thành viên. Hiệp định cũng yêu cầu các thành viên hợp tác về một số vấn đề pháp lý, chẳng hạn như tiêu chuẩn lao động, môi trường, thực phẩm và sở hữu trí tuệ, mặc dù không bắt buộc các nước phải có các quy định giống nhau. Bên cạnh quy mô của thỏa thuận, CPTPP cũng đáng chú ý là thỏa thuận thương mại quốc tế lớn đầu tiên đề cập đến thương mại kỹ thuật số, cụ thể là thương mại điện tử. Vương quốc Anh lần đầu tiên quan tâm khả năng gia nhập CPTPP vào năm 2018, khi chính phủ tìm kiếm các cơ hội thương mại mới sau Brexit.

Vương quốc Anh đã phát hành một báo cáo chính sách vào năm 2020, trong đó nước này khẳng định mối quan tâm của mình đối với hiệp định, trước khi chính thức đăng ký tham gia CPTPP vào ngày 1/2/2021. Vào ngày 2/6/2021, các bên tham gia CPTPP đã nhất trí bắt đầu quá trình gia nhập với Vương quốc Anh và thành lập Nhóm công tác gia nhập để quản lý các cuộc đàm phán. Tuyên bố chung của các thành viên CPTPP nêu rõ, CPTPP mở cửa cho các nền kinh tế cam kết thúc đẩy thương mại tự do, thị trường mở và cạnh tranh, hội nhập kinh tế ở khu vực châu Á Thái Bình Dương và hơn thế nữa.Vương quốc Anh không phải là quốc gia duy nhất cân nhắc tham gia CPTPP. Các đối tác tiềm năng khác bao gồm Thái Lan, Hàn Quốc, Philippines và thậm chí cả Mỹ, nhưng chưa có quốc gia nào tham gia CPTPP kể từ khi ký kết vào năm 2018.

Chính phủ Anh tìm cách thúc đẩy xuất khẩu sang các thị trường châu Á Thái Bình Dương đang phát triển nhanh bằng cách tham gia thỏa thuận này, nhưng các chuyên gia vẫn chưa xác định được hết mức độ ảnh hưởng của thỏa thuận này trong thực tế. Năm 2019, tổng thương mại của Vương quốc Anh với các nước CPTPP trị giá khoảng 110 tỷ GBP (150 tỷ USD). Từ năm 2016 - 2019, Chính phủ Anh cho biết thương mại với các thành viên CPTPP tăng 8% mỗi năm và đến năm 2030, xuất khẩu của nước này sang các thành viên CPTPP sẽ tăng 65% lên tổng cộng 37 tỷ GBP - ngay cả khi không tham gia thỏa thuận. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ Vương quốc Anh sẽ nhận được bao nhiêu sự thúc đẩy nếu gia nhập khối thương mại, bởi vì nước này đã có các thỏa thuận với đa số các thành viên. Tuy nhiên, việc tham gia CPTPP sẽ thúc đẩy phạm vi các thỏa thuận thương mại của Vương quốc Anh với một số đối tác. Anh nhấn mạnh một số ngành sẽ được hưởng lợi từ CPTPP, bao gồm các lĩnh vực kỹ thuật số, dịch vụ và tài chính, cũng như nhu cầu về các sản phẩm như ô tô ngày càng tăng. Nhìn chung, Vương quốc Anh tuyên bố rằng tham gia CPTPP sẽ xóa bỏ thuế quan đối với 99,9% hàng hóa.

CPTPP sẽ giúp các doanh nghiệp Anh tăng cường khả năng tiếp cận thị trường ASEAN với hơn 600 triệu người tiêu dùng, mặc dù không phải tất cả các nước ASEAN đều là thành viên của hiệp định. Lộ trình rõ ràng nhất để đạt được điều này là kết hợp một công ty ở Singapore, quốc gia mà Vương quốc Anh cũng có thỏa thuận thương mại, được cập nhật vào đầu năm 2021. Singapore là trung tâm của nhiều công ty Anh, chẳng hạn như Dyson, GSK, Rolls Royce, Pearson, Standard Chartered, Unilever, Shell, BP và Barclays, những người sau đó có thể tiếp cận ASEAN và các thị trường rộng lớn hơn ở châu Á - Thái Bình Dương dễ dàng hơn. Cũng có rất nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) do Anh làm chủ ở Singapore với cộng đồng được báo cáo là hơn 40.000 người gồm phần lớn là doanh nhân người nước ngoài ở Vương quốc Anh cư trú ở đó. Hơn nữa, Singapore đã và đang củng cố quan hệ không chỉ với các nước láng giềng Đông Nam Á mà còn trong khu vực rộng lớn hơn bằng cách tham gia một số hiệp định thương mại tự do (FTA). Điều này bao gồm Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), được cho là FTA lớn nhất thế giới, bên cạnh các FTA và quan hệ đối tác kinh tế với Nhật Bản, Ấn Độ, Hàn Quốc, Trung Quốc và Úc, v.v.

Mặc dù các thỏa thuận thương mại đã có từ trước của Vương quốc Anh sẽ thúc đẩy quá trình gia nhập, nhưng quy mô nền kinh tế của nước này đòi hỏi phải có thêm các cuộc đàm phán để các thành viên ký kết. Với GDP là 2,83 nghìn tỷ USD vào năm 2019, Vương quốc Anh sẽ là nền kinh tế lớn thứ hai của nhóm sau Nhật Bản, có GDP là 5,1 nghìn tỷ USD. Chính phủ Anh cũng sẽ cần phải làm hài lòng các bên liên quan trong nước có thể cảnh giác với thỏa thuận này.

Ví dụ, ngành nông nghiệp của Vương quốc Anh là một khu vực cử tri chính cần được thuyết phục về giá trị của việc tham gia CPTPP. Nông dân Vương quốc Anh lo ngại rằng việc tham gia thỏa thuận sẽ khiến thị trường tràn ngập thịt với giá thành thấp hơn và chất lượng thấp hơn từ các nước ngoài. Canada và Nhật Bản, trong số các quốc gia khác, cũng gặp phải những trở ngại tương tự trong việc giải quyết các khu vực bầu cử nhạy cảm về chính trị khi đàm phán CPTPP. Cuối cùng, họ đã đi đến một thỏa thuận để tham gia vào thỏa thuận bằng cách đảm bảo các biện pháp bảo vệ cho các ngành chăn nuôi bò sữa và trồng lúa trong nước.

Trong khi các cuộc đàm phán gia nhập CPTPP khó có thể được giải quyết sớm nhất cho đến năm 2022, Vương quốc Anh cũng bày tỏ quan tâm đến việc tăng cường quan hệ với Đông Nam Á trước mắt. Ví dụ, Vương quốc Anh gần đây đã đạt được quy chế “đối tác đối thoại” với ASEAN. Bất kể CPTPP hình thành như thế nào, Chính phủ Anh rõ ràng coi Đông Nam Á là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hợp tác.