Bộ TNMT sẽ đánh giá khả năng khai thác cát biển để làm các dự án cao tốc

Bộ TNMT sẽ tập trung thực hiện dự án “Đánh giá tài nguyên khoáng sản, phục vụ khai thác cát biển, đáp ứng nhu cầu san lấp các dự án đường cao tốc và hạ tầng giao thông, đô thị vùng ĐBSCL” đảm bảo chất lượng, thời hạn, nhằm kịp thời chuyển giao cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyển quản lý...

Sáng 4/6, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì và điều hành của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội khóa XV tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp 7. Sau phát biểu mở đầu phiên chất vấn của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội tiến hành chất vấn nhóm vấn đề đầu tiên thuộc lĩnh vực tài nguyên – môi trường. 

Vẫn còn những hạn chế mà ngành TN-MT cần tập trung khắc phục 

Phát biểu tại phiên chất vấn, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cảm ơn Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội đã tạo điều kiện để Bộ Tài nguyên và Môi trường có cơ hội được báo cáo, giải trình về những vấn đề mà cử tri, Nhân dân và các vị đại biểu Quốc hội quan tâm. Đồng thời cảm ơn cử tri và Nhân dân cả nước đã luôn quan tâm và đóng góp những ý kiến tâm huyết cho Bộ, cho Ngành trong công tác quản lý sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh, Bộ Tài nguyên và Môi trường là Bộ quản lý đa ngành, giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về 09 lĩnh vực: đất đai; tài nguyên nước; tài nguyên khoáng sản, địa chất; môi trường; khí tượng thủy văn; biến đổi khí hậu; đo đạc và bản đồ; quản lý tổng hợp tài nguyên và bảo vệ môi trường biển và hải đảo; viễn thám.

Bên cạnh các kết quả đạt được, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh chia sẻ vẫn còn những tồn tại, hạn chế mà Ngành Tài nguyên và Môi trường cần tập trung khắc phục để thực hiện tốt hơn nữa chức năng, nhiệm vụ được giao, đáp ứng sự tin tưởng, mong đợi của cử tri, Nhân dân cả nước.

Với tinh thần trách nhiệm cao nhất, nghiêm túc, thẳng thắn và cầu thị, việc trả lời chất vấn của các vị đại biểu Quốc hội ngày hôm nay là cơ hội để Bộ Tài nguyên và Môi trường và cá nhân Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh có thể trao đổi những vấn đề liên quan đến cơ chế, chính sách, thực trạng hiện nay, đồng thời nhìn nhận rõ hơn những tồn tại hạn chế, trách nhiệm của Bộ, của Ngành cũng như đề ra những giải pháp để tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước, sử dụng hiệu quả tài nguyên khoáng sản, tài nguyên biển và đảm bảo an ninh nguồn nước, thích ứng biến đổi khí hậu.

Tính giải pháp lập cơ quan điều phối khai thác, sử dụng cát toàn vùng ĐBSCL

Tại phiên họp, đại biểu Trần Kim Yến - Đoàn ĐBQH TP. Hồ Chí Minh đặt câu hỏi với Bộ trưởng TN-MT Đặng Quốc Khánh về giải pháp về nguyên vật liệu cho các dự án đặc biệt quan trọng?

Đại biểu Trần Kim Yến cho biết, trong bối cảnh thiếu cát sông để thực hiện các dự án, nhất là các dự án đặc biệt quan trọng thì phương án dùng cát biển để thay thế là một hướng tìm kiếm. Tuy nhiên, việc thay thế có điều kiện khi mà chưa đáp ứng thì triển khai đại trà sẽ đánh cược với môi trường. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp trước mắt và lâu dài để có đủ nguyên vật liệu cho các dự án nhưng không làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, đảm bảo được an ninh nguồn nước?

Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, hiện nay nguồn vật liệu cát sử dụng cho dự án trọng điểm quốc gia đặc biệt là dự án cao tốc rất khó khăn. 

Chính phủ đã chỉ đạo các bộ nghiên cứu sử dụng cát biển thay thế cát sông phục vụ các dự án giao thông trọng điểm quốc gia. Hiện, Bộ GTVT đã thực hiện dự án thí điểm và kết quả cho thấy có thể sử dụng cát biển để san lấp và thi công đến mức độ K95 (độ chặt của đất). 

Còn Bộ TN&MT được giao nhiệm vụ đánh giá trữ lượng để khai thác cát biển. Vừa qua, bộ đã hoàn thành đánh giá, trữ lượng ở khu vực Sóc Trăng. Lượng trữ lượng có thể lấy ngay là khoảng 145 triệu m3, cách bờ 20km, thân mỏ chiều sâu 7m.

Bộ TNMT khuyến cáo nếu lấy cát biển ở khu vực này thì chỉ lấy khoảng 2m để giảm tác động môi trường. 

Theo ông Khánh, thực tế cát biển của Việt Nam có trữ lượng rất lớn và đã được sử dụng san lấp trong các dự án ven biển, khu công nghiệp, khu kinh tế….

Với những lo ngại cát biển nhiễm mặn, bộ trưởng ngành tài nguyên và môi trường cho rằng tuỳ theo công trình, dự án, mức độ sẽ được đánh giá tác động phù hợp và một nguyên tắc là không được để tác động nhiễm mặn. 

"Khi cát biển được sử dụng trong vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng sẽ có quy chuẩn, tiêu chuẩn quy định đưa cát biển vào sử dụng như thế nào, ở đâu", ông Khánh nói.

Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh khẳng định, Bộ TNMT cũng sẽ tập trung thực hiện dự án “Đánh giá tài nguyên khoáng sản, phục vụ khai thác cát biển, đáp ứng nhu cầu san lấp các dự án đường cao tốc và hạ tầng giao thông, đô thị vùng ĐBSCL” đảm bảo chất lượng, thời hạn, nhằm kịp thời chuyển giao cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyển quản lý, lập quy hoạch, thăm dò, khai thác; tiếp tục nghiên cứu, đánh giá đầy đủ, tối đa khả năng sử dụng cát biển trong xây dựng, giao thông và lĩnh vực khác nhằm phát triển kinh tế - xã hội bền vững và thích ứng với biển đổi khí hậu.

Một đề án khác có liên quan là “Điều tra, đánh giá tiềm năng cát, cuội, sỏi lòng sông vùng ĐBSCL phục vụ phát triển bền vững kinh tế - xã hội” cũng sẽ được gấp rút tiến hành, nhằm chuyển giao cho các địa phương làm cơ sở quy hoạch, thăm dò, khai thác bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Đáng chú ý, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh nêu giải pháp lập cơ quan có đủ thẩm quyền điều phối khai thác, sử dụng tài nguyên cát toàn vùng ĐBSCL. Đẩy mạnh điều tra, nghiên cứu và đánh giá các nguồn nguyên liệu làm cát nhân tạo tại các địa phương có nguy cơ thiếu hụt nguồn cát sông, nhằm đảm bảo tính bền vững về nguồn vật liệu xây dựng trong tương lai.

Cùng nội dung, đại biểu Đặng Bích Ngọc - Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình đătn vấn đề luật hoá cơ chế đặc thù trong khai thác khoáng sản.

Theo đại biểu Đặng Bích Ngọc cho biết, thời gian qua, để giải quyết khó khăn trong khai thác khoáng sản, nhất là vật liệu san lấp các công trình giao thông trọng điểm, Quốc hội đã cho phép áp dụng cơ chế đặc thù để xử lý vấn đề này. Để giải quyết căn cơ vướng mắc trên, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết cần luật hóa nội dung này thế nào nhằm đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, tạo sự thống nhất, chủ động cho chính quyền địa phương tổ chức thực hiện?

Trả lời địa biểu Quốc hội, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, tính đến tháng 12/2023, cả nước có gần 4.000 khu vực khoáng sản đang được hơn 3.300 tổ chức, cá nhân khai thác với gần 50 loại khoáng sản khác nhau trên phạm vi cả nước, tập trung vào các loại tài nguyên, khoáng sản làm vật liệu xây dựng và vật liệu xây dựng thông thường như: đá, sét, cát, sỏi, than, đá vôi, đá sét làm nguyên liệu xi măng, đá hoa trắng, đá ốp lát…

Trong số gần 4.000 khu vực khoáng sản nêu trên, khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường chiếm gần 3.000 khu vực với tổng trữ lượng được phê duyệt năm 2023 là gần 500 triệu m3; sản lượng khai thác vào khoảng 143 triệu m3.

Đối với tài nguyên, khoáng sản làm vật liệu, hoạt động nghiên cứu, thăm dò, khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên khoáng sản này được triển khai thực hiện tại 44/63 tỉnh, thành phố trong cả nước với khoảng 1.720 mỏ, điểm mỏ theo các quy mô khác nhau. Tính đến ngày 31/12/2023, đã có 19 giấy phép thăm dò khoáng sản được cấp và 199 giấy phép khai thác khoáng sản theo các loại hình khoáng sản do Bộ Tài nguyên và Môi trường (các cơ quan tương đương) cấp phép đang còn hiệu lực.

Tính đến năm 2023, đã hoàn thành 24 đề án đánh giá khoáng sản từ ngân sách nhà nước. Đang triển khai các đề án đánh giá tổng thể khoáng sản vùng Tây Bắc và vùng Trung Trung Bộ, trong đó có các đề án điều tra, đánh giá các loại khoáng sản tại các tỉnh phía Bắc, cát trắng dải ven biển miền Trung. Về tiến độ, theo Quy hoạch điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản, đến hết năm 2020 phải hoàn thành 56 đề án đánh giá khoáng sản, đến hết năm 2023 mới hoàn thành 24/56 đề án (đạt 42,8%). Hầu hết các khoáng sản quan trọng, chiến lược đã được điều tra, đánh giá.

Cũng tính đến ngày 31/12/2023, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các địa phương đã phê duyệt tiền cấp quyền khai thác khoáng với tổng số tiền phê duyệt trên 61.441 tỷ đồng. Về kết quả thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, số tiền đã thu được từ năm 2014 đến 31/12/2023 là 55.887 tỷ đồng.

Nhìn nhận hạn chế, Bộ trưởng Khánh nêu, Luật Khoáng sản năm 2010 có quy định về khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, tuy nhiên chưa quy định rõ các loại khoáng sản khác. Luật Khoáng sản năm 2010 chưa phân định quy trình, thủ tục, hồ sơ lập quy hoạch, cấp phép hoạt động khoáng sản cho các khoáng sản khác nhau (mỏ kim loại được tiếp cận như mỏ làm vật liệu xây dựng thông thường, kể cả khoáng sản làm vật liệu san lấp).

Nêu giải pháp khắc phục trong thời gian tới, ông Khánh cho biết Chính phủ đã trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến về Luật Địa chất và Khoáng sản tại kỳ họp này (dự kiến trình thông qua vào kỳ họp cuối năm nay).

Bộ trưởng khẳng định sẽ tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng theo hướng bảo đảm quản lý chặt chẽ, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả khoáng sản, tính minh bạch trong việc kiểm soát hoạt động khoáng sản và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững của ngành địa chất, khoáng sản.

Cùng với đó sẽ đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương để địa phương chủ động trong việc phát triển kinh tế - xã hội, phù hợp với thực tế gắn với trách nhiệm thẩm quyền được giao; đồng thời thiết lập công cụ kiểm soát quyền lực, giám sát thực hiện; góp phần xử lý được những tồn tại, tiêu cực trong lĩnh vực địa chất, khoáng sản.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng nhấn mạnh nhiệm vụ đẩy mạnh điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản tại các vùng có triển vọng như Tây Bắc, Đông Bắc, Bắc Trung Bộ và Tây Nguyên và ven biển, đặc biệt là khoáng sản phân bố ở tầng sâu; phối hợp chặt chẽ với Bộ Công thương, Bộ Xây dựng và UBND cấp tỉnh có liên quan trong việc cấp phép hoạt động khoáng sản theo quy hoạch, đảm bảo dự án khai thác, chế biến (tuyển) sử dụng công nghệ tiên tiến, an toàn lao động, bảo vệ môi trường và hiệu quả kinh tế - xã hội, đảm bảo nguyên liệu ổn định, lâu dài cho dự án chế biến sâu.  

Phi Long/VOV.VN