Cần Thơ: Phát triển bền vững ngành thủy sản

(TVVN). Những năm qua, Tp Cần Thơ đã có nhiều biện pháp hỗ trợ nông dân phát triển đa dạng thủy sản theo nhiều mô hình khác nhau, gắn với liên kết theo chuỗi và tăng cường ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất để đạt hiệu quả cao.

Nhiều kết quả tích cực

TP Cần Thơ nằm ở vùng hạ lưu sông Mekong, ở vị trí trung tâm Đồng bằng Sông Cửu  Long (ĐBSCL), có nguồn nước ngọt quanh năm, với khoảng 51.000ha diện tích nuôi thủy sản tiềm năng và nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển ngành thủy sản.

Năm nay, tổng sản lượng nuôi thủy sản của thành phố dự kiến đạt 9.000ha, với sản lượng hơn 224.000 tấn, trong đó cá tra chiếm 80% trên tổng sản lượng. Cần Thơ cũng là nơi đang tập trung được nhiều doanh nghiệp thu mua, chế biến và tiêu thụ các loại thủy sản cho toàn vùng ÐBSCL, với 45 nhà máy chế biến thủy sản, công suất thiết kế khoảng 455.000 tấn thành phẩm/năm. Sản lượng thủy sản xuất khẩu của các nhà máy đạt 150.000 tấn/năm, với kim ngạch trên 550 triệu USD/năm.

Ðể nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản, thành phố tích cực khuyến khích, hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp tổ chức sản xuất theo hướng hình thành các tổ chức liên kết, các vùng sản xuất tập trung theo quy hoạch. Áp dụng các quy trình nuôi tiên tiến, các thiết bị, vật tư, con giống, thức ăn mới… nhằm đạt hiệu quả và tạo sản phẩm chất lượng, đảm bảo an toàn đáp ứng nhu cầu thị trường.

Đến nay, TP Cần Thơ có 3 hợp tác xã nuôi cá tra với diện tích 39,7ha; 35 hộ tham gia liên kết sản xuất với các nhà máy với diện tích 95ha; 8 doanh nghiệp tham gia nuôi cá tra với diện tích 49ha. Thành phố cấp đổi từ giấy chứng nhận mã số nhận diện cơ sở ao nuôi cá tra sang giấy xác nhận đăng ký nuôi trồng thủy sản cho 94 cơ sở với tổng diện tích 195ha; cấp 10 giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện sản xuất, ương dưỡng giống thủy sản và 4 giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện sản xuất thức ăn thủy sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản.

Nhằm cung cấp nguồn sản phẩm hàng hóa chất lượng cao phục vụ nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu, ngành Nông nghiệp đẩy mạnh triển khai xây dựng vùng nuôi thủy sản áp dụng các tiêu chuẩn: Global GAP, ASC, SQF, BMP… Thành phố hỗ trợ 20 cơ sở nuôi cá tra tại quận Thốt Nốt và Ô Môn đạt chứng nhận VietGAP với tổng diện tích 40,4ha. Kết quả này, nâng tổng diện tích nuôi thủy sản an toàn thực phẩm theo các tiêu chuẩn đạt 329,5ha, bao gồm: 315,75ha VietGAP và 13,75ha BAP+ASC.

Nuôi cá tra xuất khẩu tại quận Bình Thủy. Ảnh: Báo Cần Thơ

Nông dân tại nhiều quận, huyện cũng phát triển sản xuất được nhiều đối tượng thủy sản khác có hiệu quả kinh tế cao như cá chạch, cá lóc, cá thát lát, lươn, ếch, tôm càng xanh, ốc bươu, cá cảnh... Các loại thủy sản này nuôi đa dạng theo nhiều hình thức như trong hầm, ao, mương, bể, nuôi lồng bè, nuôi vèo đặt trong ao, trên sông và nuôi trên ruộng nhằm tận dụng tốt các diện tích đất, nước và điều kiện tự nhiên hiện có.

Nhờ đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật nhiều cơ sở đã sản xuất giống nhân tạo thành công với nhiều loài thủy sản bản địa có giá trị cao để phục vụ nuôi thương phẩm. Ngành Nông nghiệp thành phố cũng hỗ trợ người dân xây dựng và nhân rộng nhiều mô hình hiệu quả như nuôi cá chạch, cá lóc, cá trê, cá rô, thát lát, lươn… theo hướng an toàn, sử dụng thức ăn công nghiệp thay thức ăn tươi sống. Qua đó, góp phần chủ động nguồn thức ăn, hạn chế dịch bệnh, giảm nhẹ chi phí lao động và các tác động xấu đến môi trường nuôi; có điều kiện đẩy mạnh nuôi thâm canh, nâng cao hiệu quả sản xuất và đa dạng hóa đối tượng nuôi.

Thành phố triển khai kế hoạch hỗ trợ 11 điểm trình diễn với các mô hình nuôi cá chạch lấu thương phẩm theo chuỗi an toàn thực phẩm, nuôi lươn thương phẩm đạt an toàn thực phẩm theo hướng VietGAP và mô hình sinh sản bán nhân tạo lươn đồng. Củng cố, xây dựng hệ thống sản xuất các giống cá truyền thống có giá trị kinh tế, phát triển hệ thống nhân giống mới các loại thủy sản chính của vùng ĐBSCL. Nhiều cơ sở sản xuất giống thủy sản trên địa bàn ứng dụng công nghệ tuần hoàn nước, công nghệ xử lý nước bằng ozone để hạn chế mầm bệnh, ổn định môi trường, nâng cao tỷ lệ sống và giảm chi phí sản xuất.

Ðơn cử, mô hình áp dụng hệ thống lọc tuần hoàn nuôi lươn trong bể nhân tạo không bùn đạt yêu cầu an toàn thực phẩm theo hướng VietGAP có thể cho lợi nhuận 1,7 triệu đồng/m2/vụ; mô hình nuôi cá lóc trong vèo (30-40m2/vèo) sử dụng thức ăn công nghiệp có thể cho lợi nhuận 3,85 triệu đồng/vèo/vụ, kéo dài khoảng 3-4 tháng; mô hình nuôi cá thát lát thâm canh trong lồng bè, tỷ lệ sống 85%, năng suất 150 tấn/ha, lợi nhuận 75 triệu đồng/1.000m2…

Thành phố có hơn 199 cơ sở giống thủy sản, trong đó có 138 cơ sở cá giống và 61 cơ sở tôm giống. Các cơ sở sản xuất giống ứng dụng nhiều công nghệ mới để phát triển sản xuất thêm nhiều giống thủy sản mới, hạn chế mầm bệnh, ổn định môi trường, nâng cao tỷ lệ sống và giảm giá thành.

Một số giải pháp phát triển bền vững ngành thủy sản

Bên cạnh những kết quả đạt được, ngành thủy sản ở Cần Thơ còn gặp một số khó khăn. Việc nuôi nhiều loại thủy sản còn mang tính tự phát, nhỏ lẻ, thiếu liên kết chặt chẽ giữa các bên liên quan nên việc ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất còn hạn chế.

Giá thành sản xuất nhiều loại thủy sản còn cao bởi giá thức ăn và chi phí đầu vào cao, tỷ lệ hao hụt lớn vì nguồn con giống chưa đảm bảo tốt; đầu ra sản phẩm còn bấp bênh. Người dân còn hạn chế khả năng tiếp cận, ứng dụng khoa học công nghệ mới, một số nơi còn nặng sản xuất theo tập quán cũ nên hiệu quả chưa cao. Nhiều công đoạn nuôi trồng thủy sản còn làm thủ công, phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên trong bối cảnh tác động của biến đổi khí hậu ngày càng tăng. Người dân và doanh nghiệp thủy sản còn thiếu vốn và khó tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi để đầu tư đổi mới công nghệ trong nuôi thủy sản và phát triển các hoạt động chế biến, tiêu thụ thủy sản...

Thu hoạch cá tra tại một hộ dân ở quận Ô Môn. Ảnh: Báo Cần Thơ

Ông Trần Thanh Hải, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản TP Cần Thơ cho biết, để nâng cao hiệu quả nuôi trồng và chế biến xuất khẩu cá tra - sản phẩm chủ lực của thành phố, cần tiếp tục phối hợp với các viện, trường để nghiên cứu, cải thiện giống cá tra ở nhiều tính trạng như khả năng tăng trưởng, phòng bệnh…  Nghiên cứu, hạ thấp hệ số sử dụng thức ăn từ 1,5kg thức ăn/kg cá tra hiện nay xuống mức thấp hơn, cũng như thực hiện cơ giới và tự động hóa các công đoạn cho cá ăn, thu hoạch cá… để giảm giá thành.

Thành phố cần tiếp tục tăng cường công tác thông tin, tập huấn, hỗ trợ nông dân mở rộng các mô hình nuôi thủy sản tiên tiến, mang lại hiệu quả cao, phù hợp với đất đai, nguồn nước và tình hình phát triển của địa phương và theo quy hoạch. Khuyến khích nông dân hình thành các hợp tác xã thủy sản, các mô hình sản xuất trang trại gắn với xây dựng thương hiệu, tạo mối liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và phối hợp, liên kết chặt với các địa phương trong vùng và cả nước để làm tốt hơn công tác tổ chức sản xuất, kết nối cung - cầu, xúc tiến và mở rộng thị trường tiêu thụ… nhằm ổn định đầu ra sản phẩm.

Theo ông Phạm Trường Yên, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Cần Thơ, việc đẩy mạnh chuyển giao, ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất đóng vai trò cực kỳ quan trọng để tái cơ cấu ngành thủy sản theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, đảm bảo hội nhập kinh tế và theo kịp xu hướng phát triển khoa học công nghệ toàn cầu./.

PV tổng hợp theo Báo Cần Thơ