Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được hình thành từ việc kiện toàn 3 lực lượng sẵn có bao gồm: công an xã bán chuyên trách, bảo vệ dân phố và dân phòng.
Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở có quá trình hình thành và phát triển trải dài qua các thời kỳ cách mạng, là cánh tay nối dài của Công an nhân dân tại địa bàn cơ sở, tham gia bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng chống tội phạm và các vi phạm pháp luật khác về an ninh trật tự ở cơ sở; làm nòng cốt trong phong trào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ quốc gia, đảm bảo trật tự an toàn xã hội góp phần quan trọng phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa bàn cơ sở.
Ngày 28/11/2023, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2024.
Luật được ban hành đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng, có hiệu lực cao, quy định về lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở từ việc kiện toàn thống nhất các lực lượng, chức danh có tính chất tương đồng về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, hoạt động hoặc được tuyển chọn tham gia hoạt động trong lực lượng này; qua đó, góp phần bảo đảm việc thực hiện nhiệm vụ của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được đồng bộ, thống nhất, tinh gọn đầu mối để có điều kiện tập trung nguồn lực, cơ sở vật chất bảo đảm cho hoạt động của lực lượng này được tốt hơn và linh hoạt, chủ động hơn trong chỉ đạo, điều hành, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự ở địa bàn cơ sở; khắc phục được những chồng chéo, mâu thuẫn trong thực hiện nhiệm vụ giữa các lực lượng và bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Lực lượng được thành lập với 6 nhóm nhiệm vụ mang tính chất hỗ trợ Công an cấp xã, bao gồm: Nắm tình hình về an ninh, trật tự; Xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; Phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ; Quản lý hành chính về trật tự xã hội; Vận động, giáo dục người đã có hành vi vi phạm pháp luật đang cư trú tại cơ sở và Tuần tra bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn giao thông; thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự khi được điều động.
Phát biểu tại buổi lễ, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chủ tịch nước Tô Lâm nhiệt liệt biểu dương những thành tích, nỗ lực, sự chủ động, tích cực của Thành ủy, chính quyền, lực lượng Công an và các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể Thành phố Hồ Chí Minh trong tổ chức thi hành luật và chuẩn bị tốt cho việc thành lập lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự cơ sở; chúc mừng lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh và trên cả nước đã chính thức được thành lập và đi vào hoạt động từ ngày hôm nay.
Chủ tịch nước nêu rõ, hiện nay tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp, âm mưu hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động các loại tội phạm ngày càng quyết liệt, tinh vi, nguy hiểm hơn.
Vì vậy, nhiệm vụ của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở, góp phần giữ vững môi trường an ninh, an toàn, lành mạnh, phục vụ có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội trên địa bàn thành phố.
Trên tinh thần đó, Chủ tịch nước đề nghị thành phố tập trung xây dựng lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, thực sự là cánh tay nối dài của lực lượng Công an nhân dân trong phục vụ nhân dân, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cuộc sống bình yên, hạnh phúc của người dân, góp phần củng cố mối quan hệ gắn bó giữa Đảng, Nhà nước và của nhân dân, thế trận lòng dân vững chắc trên cơ sở từng địa bàn, cơ sở phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh của lực lượng này trong tác dân vận, nắm tình hình từ nhân dân.
Chủ tịch nước Tô Lâm đề nghị cấp ủy, chính quyền các cấp của thành phố cần thống nhất nhận thức, xác định đúng vị trí, tầm quan trọng của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự cơ sở để lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đầy đủ, toàn diện và sát hợp với từng địa bàn, cơ sở; chú trọng làm tốt công tác tuyển chọn, huấn luyện, bồi dưỡng nâng cao năng lực về chính trị, pháp luật, nghiệp vụ cho lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.
Cùng với đó quan tâm đảm bảo cơ sở vật chất, trang bị phương tiện, chế độ, chính sách cho lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở theo quy định, phù hợp với điều kiện của sự phát triển của thành phố. Có cơ chế động viên, khích lệ lực lượng này tham gia lâu dài cũng như thu hút đoàn viên, thanh niên có năng lực tích cực tham gia đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, bảo đảm an ninh, trật tự cơ sở trong tình hình mới.
Chủ tịch nước yêu cầu Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục chăm lo xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, nhất là lực lượng công an cấp xã kiểu mẫu về an ninh, trật tự gắn với kiện toàn lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự cơ sở. Đồng thời chú trọng xây dựng, nhân rộng những mô hình, cách làm hay, điển hình tiên tiến trong triển khai lực lượng này tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và cả nước nói chung; kịp thời biểu dương, động viên, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong việc thực hiện nhiệm vụ và tham gia phòng, chống tội phạm, bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn cho nhân dân.
Chủ tịch nước Tô Lâm nhấn mạnh, đối với lực lượng tham gia bảo vệ ANTT tại cơ sở, cần tiếp tục phát huy truyền thống cách mạng của những thành tích chiến công vẻ vang, những tấm gương sáng tiêu biểu, các lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự của thành phố đã đạt được; quán triệt sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm, việc gì hại đến dân ta, phải hết sức tránh.
"Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta, kính ta”; chấp hành nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thường xuyên gắn bó chặt chẽ với nhân dân, với tinh thần vì nhân dân phục vụ, không ngừng rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị, hiểu biết pháp luật, năng lực công tác đoàn kết, phối hợp chặt chẽ với công an cấp xã nỗ lực hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao"- Chủ tịch nước nhấn mạnh.
Chủ tịch nước tin tưởng, với truyền thống vẻ vang và kết quả, thành tích đã đạt được trong thời gian qua, năm 2024 và những năm tiếp theo, cấp ủy, chính quyền và nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh sẽ hoàn thành thắng lợi các mục tiêu đề ra.
Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự cơ sở sẽ phát huy tốt vai trò hỗ trợ lực lượng Công an và các lực lượng chức năng giữ vững ANTT, góp phần xây dựng, phát triển thành phố ngày càng an toàn, giàu đẹp, văn minh, nghĩa tình vì sự bình yên, hạnh phúc của nhân dân.
Thành phố Hồ Chí Minh gồm 21 Quận, huyện và Thành phố Thủ Đức với 4.861 khu phố, ấp. Theo đó đã thành lập 4.861 Tổ Bảo vệ an ninh, trật tự với hơn 15 nghìn thành viên tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.
Tại Lễ ra mắt, các đại biểu đã được chứng kiến hơn 1 nghìn thành viên đại diện cho lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh tham gia diễu hành ra mắt, cũng như diễn tập thực binh các tình huống phức tạp về an ninh, trật tự và sự phối hợp của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự tại cơ sở.