Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh Nguyễn Xuân Thắng chủ trì kỳ họp.
Tại kỳ họp, các đại biểu đánh giá: Bối cảnh thế giới và trong nước qua 50 năm đất nước thống nhất, đi lên CNXH cùng những tác động đến sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam; Một số vấn đề lý luận và thực tiễn chủ yếu qua 50 năm đất nước thống nhất, đi lên CNXH; thời cơ, thách thức và những vấn đề đặt ra cần tiếp tục làm rõ về CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam trong thời gian tới, góp phần hoàn thiện lý luận về đường lối đổi mới, về CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam.
Các đại biểu nhấn mạnh 5 bài học kinh nghiệm khái quát từ thực tiễn 50 năm đất nước thống nhất, đó là: Kiên định các mục tiêu đã chọn; Lấy dân làm gốc, dân là trung tâm; Đảm bảo tính đồng bộ, toàn diện, có bước đi và hình thức thích hợp trong xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại, sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế; Sự lãnh đạo, cầm quyền đúng đắn của Đảng.
GS.TS Phùng Hữu Phú, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng lý luận Trung ương cho rằng: "Báo cáo này cố gắng tập trung đánh giá sâu sắc hơn chúng ta đã thực hiện thống nhất đất nước như thế nào? Thực hiện và phát huy sức mạnh lợi thế của đất nước như thế nào? Đạt được kết quả gì? rút ra kinh nghiệm gì? và sắp tới làm thế nào để phát huy tốt hơn nữa sức mạnh của đất nước thống nhất, bảo vệ vững chắc hơn đưa Tổ quốc thống nhất trong sự nghiệp xây dựng CNXH".
Nhấn mạnh sự thống nhất về lãnh thổ gắn với kinh tế lãnh thổ chưa tốt, dẫn đến cát cứ, phân vùng, lãng phí về nguồn lực và tài nguyên, Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh Nguyễn Anh Tuấn lưu ý, thời gian tới không chỉ bàn thống nhất về lãnh thổ kinh tế, thông qua hạ tầng giao thông mà phải bàn về thống nhất lãnh thổ kinh tế thông qua hạ tầng thông tin truyền thông, thông qua hạ tầng về khoa học vũ trụ, thông qua hạ tầng về kinh tế biển... Đây là những lĩnh vực rất mới và quan trọng nếu chúng ta không có định hướng thì đã chậm".
Tại kỳ họp, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh cách tiếp cận của việc tổng kết 50 năm đất nước thống nhất sẽ khác việc tổng kết 40 năm đổi mới ở chỗ: nhìn nhận, tổng kết, đánh giá vấn đề dưới góc độ "thống nhất đất nước". Phải làm rõ nghĩa lịch sử của việc thống nhất đất nước đã mở ra một giai đoạn phát triển mới của đất nước ta; đó là cả nước đi lên CNXH.
Việc thống nhất đất nước còn được thể hiện qua sự thống nhất toàn diện: về tư tưởng, ý thức hệ; về đường lối chính sách; về hệ thống kinh tế; về văn hoá-xã hội; đặc biệt nhìn lại 50 năm sau ngày đất nước hoàn toàn thống nhất đối với sự nghiệp tiếp tục bảo vệ độc lập, chủ quyền thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
"Nội dung liên quan đến kinh tế độc lập tự chủ, hội nhập, hệ thống tổng thể để đảm bảo thống nhất về mặt nhà nước, về mặt tổ chức của hệ thống chính trị. Mô hình nào cần được đề xuất? Quan hệ giữa trung ương và địa phương? Vấn đề phân cấp, ủy quyền, phối hợp, kiểm tra giám sát như thế nào...để thực hiện sứ mệnh thống nhất đất nước mà 50 năm qua mang lại và đang kế thừa cho sự phát triển sắp tới", ông Nguyễn Xuân Thắng nói.
Ông Nguyễn Xuân Thắng cũng đề nghị tiếp tục hoàn thiện, nâng cao chất lượng báo cáo, sớm trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư, góp phần có hiệu quả, kịp thời chuẩn bị cho việc xây dựng Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.