Cách đây 76 năm, mùa thu năm 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, theo lời kêu gọi của Người: “Giờ quyết định vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”, cả dân tộc Việt Nam triệu người như một, nhất tề vùng lên khởi nghĩa giành chính quyền. Chỉ trong vòng 15 ngày từ 14/8/1945 đến 28/8/1945, cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn trên phạm vi cả nước.
Cách mạng Tháng Tám nổ ra và giành thắng lợi nhanh chóng là do có sự chuẩn bị chu đáo về đường lối, căn cứ địa, lực lượng cách mạng, phát huy được sức mạnh tổng hợp của khối đại đoàn kết toàn dân tộc và dự đoán thời cơ chính xác, chớp thời cơ để phát động tổng khởi nghĩa thành công. Có thể kể đến một số dấu ấn nổi bật sau đây:
Thứ nhất, Cách mạng tháng Tám năm 1945 là điển hình về “nghệ thuật” binh pháp. Đó là “nghệ thuật” huy động, tổ chức lực lượng với hơn 20 triệu quần chúng thuộc đủ mọi thành phần trong xã hội (công nhân, nông dân, tiểu tư sản, trí thức, tư sản dân tộc…) tham gia, với vũ khí rất thô sơ (cuốc, gậy gộc, giáo mác…), thậm chí là tay không; là “nghệ thuật” kết hợp các hình thức đấu tranh như mít tinh có vũ trang, biểu tình - tuần hành thị uy, biểu tình vũ trang…
Đó là "nghệ thuật" chọn đúng thời cơ tổng khởi nghĩa, mà như Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận định: "Đây là thời cơ “ngàn năm có một”. Thời cơ của cách mạng tháng Tám năm 1945 đó là lúc quân Đồng minh chưa vào Việt Nam để giải giáp quân Nhật; quân Nhật bại trận mất tinh thần, hoang mang; còn chính quyền Trần Trọng Kim thì bỏ trốn hoặc đầu hàng chính quyền cách mạng.
Cuộc mít tinh phát động khởi nghĩa giành chính quyền do Mặt trận Việt Minh tổ chức tại Nhà hát Lớn Hà Nội ngày 19/8/1945. Ảnh minh họa: Internet
Thứ hai, Cách mạng tháng Tám năm 1945 là thắng lợi đầu tiên trong thời đại mới của một dân tộc nhược tiểu đã tự đấu tranh giải phóng khỏi ách đế quốc, thực dân, là hình mẫu, điểm khởi đầu làn sóng mạnh mẽ của phong trào đấu tranh giành độc lập, tự do của các nước thuộc địa ở châu Á và châu Phi như: Inđônêxia cùng giành được độc lập trong tháng 8/1945; Ấn Độ giành độc lập năm 1947; Mianma giành độc lập năm 1948; Marôc giành độc lập năm 1956; Malaixia giành độc lập năm 1957; Ănggôla giành độc lập năm 1961; Angiêri giành độc lập năm 1962…
Sử gia Charles Fourniau, nguyên Chủ tịch Hội hữu nghị Pháp – Việt đã khẳng định: “Cuộc cách mạng tháng Tám ở Việt Nam có ý nghĩa quốc tế, bởi lẽ đây là một trong những phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc đầu tiên trên thế giới”. Giáo sư Aleksandr Sokolovsky, Trưởng khoa nghiên cứu các nước Nam Á và Đông Nam Á, trường Đại học Tổng hợp Viễn Đông của Liên Ban Nga cho rằng: “Cách mạng tháng Tám năm 1945 và sự hình thành của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa có ý nghĩa rất to lớn. Tôi không hình dung điều gì sẽ đến với Việt Nam nếu không có cuộc cách mạng này. Thậm chí khái niệm Việt Nam thống nhất cũng sẽ không tồn tại.”
Trong suốt chiều dài mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã viết lên nhiều trang sử vẻ vang với những chiến công chói lọi chống ngoại xâm và chống ách thống trị của nước ngoài. Cách mạng tháng Tám năm 1945 là một trong những trang sử vẻ vang, chói lọi nhất, tạo ra những điều kiện đặc biệt quan trọng để nhân dân Việt Nam bước tiếp và giành nhiều thắng lợi quan trọng có ý nghĩa lịch sử trong suốt 76 năm qua./.
Nguyễn Thị Nhị