Mạnh Tử người Trung Quốc thời cổ đại đã xếp dân vào hàng quý giá nhất trong xã hội: “Dân vi quý, xã tắc thứ chi. Quân vi khinh”. Ở nước ta, từ xưa đến nay dưới các triều đại phong kiến Việt Nam, tư tưởng “thuận lòng dân” của Lý Thái Tổ; tư tưởng “yêu dân như con” của Lý Thánh Tông đến câu nói nổi tiếng của Nguyễn Trãi- chính trị gia lỗi lạc, vị anh hùng dân tộc của Việt Nam thế kỷ XV về vai trò của nhân dân đối với vận nước: Thuyền lật mới biết sức dân mạnh như sức nước, nước có thể chở thuyền nhưng nước cũng có thể lật thuyền; bài học Trần Hưng Đạo lưu lại cho hậu thế là: “khoan thư sức dân làm kế sâu rễ, bền gốc”,…đã trở thành những chỉ dẫn, là điều răn của các bậc tiền hiền yêu nước, thương dân dành cho thế hệ con cháu nối nghiệp gìn giữ vận nước sau này.
Đến thời đại Cộng sản chủ nghĩa, Mác – Ăngghen, Lênin đều khẳng định: Nhân dân là chủ thể sáng tạo nên lịch sử và cách mạng là sự nghiệp của nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản. Học thuyết Mác-lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nếu cô đúc chỉ 1 chữ thôi thì chữ đó là DÂN. Kế thừa xuất sắc tư tưởng VÌ DÂN trong Học thuyết Mác-Lênin, tiếp thu tinh hoa trong di sản tư tưởng “trọng dân” “thân dân” cha ông để lại, Hồ Chí Minh cụ thể hóa vào trong nội dung, quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và nhà nước và hệ thống chính trị. Bàn về Dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh diễn đạt hết sức cô đọng, dề hiểu: “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới, không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”. Về sức mạnh của dân Hồ Chí Minh có lần nói: Có lực lượng dân chúng việc to tát mấy, khó khăn mấy làm cũng được. Không có, thì việc gì làm cũng không xong.
Trở thành lãnh tụ của Đảng Cộng sản Việt Nam, là người sáng lập và rèn luyện Đảng, Hồ Chí Minh bổ sung vào Học thuyết Mác-Lênin về Đảng Cộng sản rất nhiều nội dung tư tưởng có giá trị lý luận và thực tiễn to lớn về Đảng cầm quyền. Trong đó, tư tưởng “dựa vào dân để xây dựng Đảng” có giá trị rất lớn về mặt lý luận và thực tiễn:
Thứ nhất, tư tưởng “dựa vào dân để xây dựng Đảng” thể hiện rất rõ bản chất của Đảng Cộng Sản. Đó là một đảng chính trị vì dân, luôn quan tâm đặt lợi ích của nhân dân lên trên, lấy lợi ích của nhân dân làm mục tiêu trong đường lối, chính sách của mình và luôn gắn bó mật thiết với nhân dân. Ngày nay, tư tưởng này của Bác đã được hiến định trong Điều 4 Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam: “Đảng Cộng sản Việt Nam - Đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của Nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết với Nhân dân, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân về những quyết định của mình”.
Thứ hai, “Dựa vào dân để xây dựng Đảng” là nhằm phát huy tính tích cực của nhân dân trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng Đảng, trên mọi lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, ở tất cả các cấp, các địa bàn. Và để nhân dân thực sự tham gia vào công tác xây dựng đảng, Chủ tịch Hồ Chí minh và Đảng ta chủ trương và thực hành dân chủ rộng rãi, trước hết thực hành dân chủ trong Đảng đến dân chủ trong xã hội. Xem nhân dân vừa là mục tiêu hướng tới và là chủ thể xây dựng chính sách, nhân dân tham gia ở tất cả các khâu của quá trình chính sách có liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của nhân dân.
Thứ ba, dựa vào nhân dân để xây dựng đảng trên cả 03 mặt: chính trị, tư tưởng, tổ chức chính là nhằm phát huy trí tuệ của dân, nguồn lực của dân, ý chí của dân đóng góp cho Đảng. Theo Hồ chí Minh: Dân chúng biết giải quyết nhiều vấn đề một cách giản đơn, mau chóng, đầy đủ, mà những người tài giỏi, những đoàn thể to lớn, nghĩ mãi không ra. Dân còn là kênh để Đảng tập hợp lực lượng, tổ chức thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo cách mạng của mình. Thấm nhuần tư tưởng đó, qua từ khi Đảng ra đời đến nay và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Đảng ta nhấn mạnh: “Thắt chặt hơn nữa mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng. Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức, hành động của các cấp uỷ đảng, hệ thống chính trị về công tác dân vận; có cơ chế phát huy vai trò của nhân dân tham gia xây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh trong tình hình mới”.
Về ý nghĩa thực tiễn, đặc biệt trước tình hình hiện nay, tư tưởng “dựa vào dân để xây dựng Đảng” của chủ tịch Hồ Chí Minh có giá trị chỉ đạo trong đấu tranh chống lại cái ác, thói hư tật xấu trong xã hội, trước hết là trong Đảng, trong hệ thống chính trị. Dựa vào dân chính là đi sâu sát nắm bắt đời sống tâm tư nguyện vọng kiến nghị đề xuất của dân để đảm bảo căn cứ khoa học trong xây dựng đường lối, chính sách trên cả 03 mặt lập pháp, hành pháp và tư pháp. Dân là chủ nhân đích thực của quyền lực chính trị, quyền lực nhà nước. Cho nên chỉ có dựa vào dân mới có thông tin xác thực, dựa vào dân mới nghe được ý kiến phản biện để xây dựng đảng về cả chính trị, tư tưởng, tổ chức. Để làm được điều đó, cần thiết phải phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội; thực sự dựa vào nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh như Kết luận Hội nghị lần thứ 4 khóa XIII.
Thực tế từ khi Đảng ra đời lãnh đạo cách mạng Việt Nam tiến hành cách mạng dân tộc dân chủ đến cách mạng xã hội chủ nghĩa, trải qua công cuộc đổi mới hơn 35 năm qua cho đến ngày nay, đạt được những thành tựu vô cùng quan trọng. Trong đó thành tựu lớn nhát là đưa dân tộc Việt Nam “từ máu lửa, rũ bùn đứng dậy sáng lòa” (thơ Tố Hữu), bước đến đài vinh quang kiêu hãnh làm người dân đất nước độc lập, tự do. Mặc dù hiện tại vẫn còn nhiều gian khó nhưng nhờ vận dụng tư tưởng “dựa vào dân để xây dựng Đảng” mà Đảng Cộng Sản Việt Nam đã chiếm trọn được lòng tin yêu của nhân dân. Và trong bất kỳ tình huống nào, dù cục diện thế giới có đổi thay ra sao, dù tình thế cách mạng có vần xoay khó khăn như thế nào, nếu tư tưởng “dựa vào dân để xây dựng Đảng” tiếp tục phát huy hơn nữa, trở thành mục tiêu, nguyên tắc, phương châm và biện pháp trong tổ chức xây dựng và hoạt động của Đảng, thì nhân dân dân Việt Nam vẫn luôn một lòng tin theo Đảng, như chọn mặt, gửi vàng làm người đưa đường dẫn lối cho nhân dân Việt Nam đi đến với con đường Cộng sản chủ nghĩa vinh quang hạnh phúc.
Khám phá vĩ đại của những nhà kinh điển Mác- xít: DÂN MỚI LÀ CHỦ NHÂN ĐÍCH THỰC CỦA QUYỀN LỰC CHÍNH TRỊ, QUYỀN LỰC NHÀ NƯỚC thì một đảng chính trị chân chính trường tồn cùng dân tộc tất yếu phải dựa vào DÂN trong tất cả các hợp phần làm nên mình. Đó là điều tất yếu và là quy luật của xã hội loài người không ai có thể bác bỏ được./.
P.V