Không gian mạng là gì? Đặc điểm, tính chất của không gian mạng

Hỏi: Xin Ban biên tập cho biết Không gian mạng là gì? Đặc điểm, tính chất của không gian mạng.

Trả lời:

Nhờ sự phát triển không ngừng của các dịch vụ internet, đặc biệt là sự xuất hiện và phát triển nhanh chóng của hệ thống kết nối không dây 3G, 4G, 5G, mạng xã hội, các thiết bị di động thông minh và dịch vụ điện toán đám mây; con người tương tác đa chiều hơn, phản ánh sinh động, tức thời hơn với mọi mặt đời sống và các mối quan hệ xã hội. Chính điều này đã biến internet trở thành không gian xã hội mới - nơi con người có thể thực hiện các hành vi mang bản chất xã hội của mình như giao tiếp, sáng tạo, lao động, sản xuất, tiêu dùng, học tập và vui chơi, giải trí, không bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Không gian xã hội đó được gọi là “không gian mạng”.

Theo khoản 3, Điều 2 Luật An ninh mạng năm 2018: “Không gian mạng là mạng lưới kết nối của cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, bao gồm mạng viễn thông, mạng internet, mạng máy tính, hệ thống thông tin, hệ thống xử lý và điều khiển thông tin, cơ sở dữ liệu; là nơi con người thực hiện các hành vi xã hội không bị giới hạn bởi không gian và thời gian”1.

Từ cách hiểu này, có thể thấy không gian mạng vừa có tính chất vật lý, vừa có tính chất xã hội.

Về tính chất vật lý, không gian mạng có cấu trúc 03 lớp: Hạ tầng truyền dẫn vật lý bao gồm các thiết bị phần cứng công nghệ thông tin kết nối một cách hợp lý với nhau, tạo ra các loại mạng; hạ tầng dịch vụ lõi và các dịch vụ tạo ra các giao thức để lưu trữ, xử lý, trao đổi thông tin; hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu.

Vê tính chất xã hội, không gian mạng là môi trường xã hội đặc biệt của con người hội tụ đủ 06 thành tố: (1) Chính sách, pháp luật; (2) Năng lực công nghệ; (3) Nội dung thông tin; (4) Nguồn nhân lực; (5) Cơ cấu tổ chức bộ máy; (6) Ý thức của con người trên không gian mạng, tạo ra môi trường xã hội đặc biệt của con người.

Không gian mạng rất rộng lớn, gồm các trình duyệt web (như: Google, Chrome, Mozilla Firefox, Opera, Safari...); các trang web tin tức (như: VnExpress, Yahoo!, Dantri, VTC New...); các mạng xã hội (như: Facebook, Twitter, YuMe, Instagram, Zing me, Youtube, Skype, WeChat, Google Plus, Go.vn...); các tìm kiếm, tra cứu (như: Google map, Bing, Google Docs...); các tiện ích (chuyển tiền, việc làm, email, thiệp điện tử...); các trang mạng kinh doanh, học tập, âm nhạc, giải trí...

Không gian mạng mang lại nhiều giá trị tích cực cho sự phát triển của cá nhân và xã hội. Trên không gian mạng, các cá nhân có thể tương tác, trải nghiệm, trao đổi ý kiến, trò chuyện nhóm, chia sẻ thông tin, tổ chức diễn đàn, cung cấp hỗ trợ xã hội, tìm kiếm việc làm, kinh doanh, sáng tạo phương tiện truyền thông nghệ thuật,… Vì vậy, không gian mạng đã và đang trở thành không gian sinh tồn mở rộng, không gian kiến tạo và gia tăng sức mạnh quốc gia với nguồn tài nguyên số vô tận. Hoạt động trên không gian mạng tác động tới tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội và đặc biệt là con người.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích to lớn, từ không gian mạng cũng xuất hiện các mối nguy hại đối với các quốc gia như những thách thức về tình báo mạng, gián điệp mạng, khủng bố mạng, nguy cơ về một cuộc chiến tranh mạng. Không gian mạng cũng có thể thành môi trường để các tổ chức khủng bố tuyên truyền và thực hiện các hoạt động chống phá Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa…

BBT