Mô hình nào giúp Việt Nam thành nước thu nhập cao vào năm 2045?

(TVVN). Theo WB, Việt Nam cần theo đuổi mô hình phát triển dựa vào năng suất kết hợp đổi mới, sáng tạo với phát triển cân bằng và phân bổ hiệu quả vốn để đạt mục tiêu thành nền kinh tế có thu nhập cao vào 2045.

Ngân hàng Thế giới (WB) vừa công bố báo cáo "Việt Nam năng động: Tạo nền tảng cho nền kinh tế thu nhập cao". Trong đó, đưa ra các khuyến nghị chính sách để Việt Nam duy trì tăng trưởng chất lượng cao giữa bối cảnh dịch COVID-19 có thể làm thay đổi hoàn toàn xu thế tăng trưởng toàn cầu.

Báo cáo được công bố đúng vào thời điểm Chính phủ Việt Nam đang xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm, giai đoạn 2021-2030 và Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm, giai đoạn 2021-2025.

Theo ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế xã hội, nhưng hiện nay, đất nước đang ở một ngã ba đường khi các động lực tăng trưởng truyền thống dần suy yếu.

WB cho rằng, để đạt mục tiêu trở thành nền kinh tế có thu nhập cao vào năm 2045, tăng trưởng năng suất phải giữ vị trí then chốt trong mô hình phát triển kinh tế thập kỷ tới. “Nói cách khác, Việt Nam cần có quyết sách để không chỉ phát triển nhanh hơn mà còn chất lượng hơn”.

Trong khi đó, bà Robyn Mudie, Đại sứ Australia tại Việt Nam cho biết cam kết cải cách kinh tế quyết liệt là một nhân tố quan trọng đưa đến những thành tựu phát triển nổi bật của Việt Nam.

Một số động lực tăng trưởng chính của Việt Nam hiện đang chậm lại. Lợi thế từ dân số vàng đang giảm đi và thương mại toàn cầu cũng đang suy giảm. Ngoài ra Việt Nam cũng phải đối mặt với những thách thức ngày một gia tăng khác như ô nhiễm và xu thế tự động hóa. Cuộc khủng hoảng COVID-19 có thể đẩy nhanh những xu hướng này.

Trong hành trình từ thu nhập trung bình lên thu nhập cao, phần lớn các nền kinh tế đều tìm ra giải pháp để nâng cao hiệu quả hoặc tăng năng suất.  Điển hình là Hàn Quốc đã tránh được bẫy thu nhập trung bình bằng cách tăng tỷ lệ đóng góp của năng suất vào tăng trưởng kinh tế từ 16% trong thập niên 1970 lên 43% vào những năm 1980 và 56% vào những năm 2000.

Báo cáo nêu rằng, trong bối cảnh tăng trưởng đang có xu hướng chậm lại, nếu không nâng cao hiệu quả, tăng trưởng GDP bình quân đầu người của Việt Nam sẽ giảm từ 5,4% trong giai đoạn 2010-2018 xuống khoảng 4% trong giai đoạn 2030-2040.

Báo cáo cho rằng để tiếp tục tăng trưởng trong một môi trường có nhiều biến động như vậy, Việt Nam cần tập trung củng cố các tài sản sản xuất, trong đó ưu tiên 4 lĩnh vực:

Doanh nghiệp năng động: Khuyến khích cạnh tranh và tạo điều kiện cho doanh nghiệp dễ dàng gia nhập và rời thị trường để đảm bảo nguồn lực được đưa đến những công ty sáng tạo và hiệu quả nhất. Điều này chỉ có thể xảy ra trong một môi trường kinh doanh thuận lợi, doanh nghiệp được đảm bảo khả năng tiếp cận tài chính, quy định pháp lý minh bạch và được pháp luật bảo vệ.

Cơ sở hạ tầng hiệu quả: Việt Nam đã xây dựng rất nhiều công trình cơ sở hạ tầng. Nhưng hiện nay Chính phủ cần nâng cao hiệu quả và tính bền vững của dịch vụ hạ tầng, đặc biệt trong việc huy động tài chính, vận hành và bảo trì.

Lao động có tay nghề cao và cơ hội cho tất cả mọi người: Việt Nam có thứ hạng cao về giáo dục phổ thông, nhưng một mô hình tăng trưởng dựa vào năng suất cần nâng cao chất lượng giáo dục đại học và các chương trình đào tạo kỹ thuật và dạy nghề. Cần trao nhiều cơ hội hơn nữa cho những người đang đối mặt với các rào cản gia nhập thị trường lao động, trong đó có người dân tộc thiểu số, để thúc đẩy công bằng xã hội và tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh dân số già hoá và lực lượng lao động giảm.

Kinh tế xanh: Để phát triển bền vững, cần quản lý hiệu quả hơn các nguồn tài nguyên tái tạo như đất, rừng và nước; kiểm soát ô nhiễm chặt chẽ hơn, đặc biệt ở các trung tâm đô thị lớn; giảm thiểu và thích ứng với các tác động không thể tránh khỏi của biến đổi khí hậu đang ngày càng gia tăng.

Cùng quan điểm, ông Vũ Viết Ngoạn, nguyên Trưởng ban cố vấn kinh tế của Thủ tướng cho biết, các động lực tăng trưởng cũ như tài nguyên, dân số trẻ, nhân công giá rẻ đã chạm giới hạn. Trong khi đó, địa chính trị trên thế giới thay đổi đã tác động mạnh đến nền kinh tế có độ mở cao như Việt Nam.

Vì vậy, muốn hội nhập với các nền kinh tế có thu nhập cao, Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng. “Trong đó, tốc độ tăng năng suất lao động trung bình của Việt Nam phải đạt từ 6,5-6,75%/năm đến năm 2030, so với mức bình quân 4,75% giai đoạn 2011-2016", ông nhấn mạnh.

Vị chuyên gia cũng cho rằng, trong giai đoạn chuyển từ nước thu nhập trung bình sang thu nhập cao, Việt Nam cần kết hợp hai mục tiêu là tích lũy vốn và tri thức để cạnh tranh với các nền kinh tế cùng quy mô khác trên thế giới.

Theo Diễn đàn doanh nghiệp